4 Eylül 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

AKİS 60'ı devlete ait, yüzde 40'ı sovkoza ka- lıyor. Şimdi, sistemi anlamak için bir kaç noktayı bilmek lâzım. Norm nasıl tayin ediliyor? Normu tayin eden, Plânlama Teşkilâtı. Dagomiski sovkozunun mü- dürü, kendi sovkozunun 1970 yılına ka- dar senede ne kadar çay istihsal etme- si gerektiğini biliyor. Bu tâ, 1960'dan beri böyle. Yani 1960'da diyorlar ki: Dagomiski sovkozu 1961'de şu kadar, 1969'da şu kadar çay istihsal edecek. Bu norm, kafadan tayin edilmiş bir rak- kam değil. Dagomiski sovkozu, bulun- duğu bölgenin belediyesine bir teklif Sovkozlarda çalışanlar, bir bakıma devlet mamuru. Fakat, devlet memu- rundan farkı, çalışsın veya çalışmasın, normu tuttursun veya tutturmasın bir belirli ücreti almıyor. Belirli ücret, be- lirli norm tutturulursa ele geçiyor. Sovkoz normu tutturamadı mı, bütün hesaplar altüst oluyor ve ceremeyi sov- kozun idaredleriyle birlikte sovkozun mensupları çekiyor. Buna mukabil, norm aşıldı mı, herkes bayram ediyor. Zira, Dagomiski sovkozunda çay normu se- nede 1100 ton değil mi? Eğer 1300 ton çay elde edilirse fabrika bu 200 ton faz- layı 1100 tonu aldığı fiyattan fazlaya DIŞ GEZİLER göre.. Şimdi, sovkozda otuz grup var. Bu otuz grup istihsalin normun üstün- da olmasına çabalıyor. Sistemdeki sunilik, normla birlikte fiyatların da önceden ve aynı merkez tarafından tayini. Arz ve talep kai- desi Sovyetler Birliğinde fiyatları et- kilemiyor. Çünkü serbest bir piyasa yok. O itibarla maliyet de, kâr da hep devletin tayin ettiği meblâğlar. Bunu, sadece istihsal miktarı değiştiriyor. İs- tihsalin fazlalığı veya azlığıdır ki sov- koz mensuplarının hayatlarım etkili- yor. Kolhozlarda istihsal unsuru daha da önemli. Zira kolhozlar, içinde dajma Soçideki dinlenme evlerinden biri Müşterisi: İşçiler yapıyor. Teklif tetkik ediliyor. Sovko- zun arazisinin verimliliği, imkânları, çalıştırdığı ve çalıştıracağı işçi adedi, bunun gibi düzinelerle unsur incele- niyor. Yoksa, Moskovada bir merkezin koca Sovyetler Birliğinin şurasındaki, şurasındaki, şurasındaki şu sovkozun, şu kolhozun on yıl müddetle senede şu kadar çay, şu kadar buğday, şu kadar arpa yetiştirmesi lâzım geldiğini karar- laştırması imkânı mı var? Zaten, Sov- yetler bile tarım meselesini hallede- memişler. Her halde, sistem değiştirme- den- de kolay kolay halletmelerine im- kân yok. 4 Eylül 1965 alıyor. Halbuki, sabit masraflar aynı kaldığı için 200 ton fazlanın maliyeti de daha ucuz. Sovkoz eline geçen eks- tra parayla prim veriyor, sosyal hiz- metlere daha çok tahsisat ayırıyor, sov- koz içinde daha rahat bir hayat sağlı- yor. Dagomiski sovkozunda ortalama maaş, ayda 70 ruble. | ruble 10 lira - En düşük ücret 45, en yüksek ücret 140-150 ruble. Herkes maaşını onbeş günde bir alıyor. Sene sonunda prim- ler ödeniyor. Her bir ruble için prim olarak 30-58 köpek düşüyor. Maaş sa- bit değil. Her ay- değişiyor. Çalışmaya devletin eli bulunan kendi öz fonlarına bağlı. Mahsulün kötü olduğu yıllarda bölge halklarının perişan hale gelmesi bunda Da mii sovkozunda. 1400 işçi var ya. Buna mukabil, sovkozdaki bürokrat ların adedi 23. Şımartılanlar, çocuklar Her beş çocuğa bir bakıcı düşüyor Öğleye doğru sovkozdan (ayrıldık. Bol virajlı yollardan geçerek Soçiye döndük. Hem yeni şoförümüz daha a- kıllı, hem biz daha akıllandık. Bu se- fer, plajların iyisine gittik. Plajlar be- dava. Ama, İnturistin yabancılar için özel plajları var. Kapıları kilitli. Belir- 25