1 Ocak 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6
Akislerini bir iki sanat eserin- de rastlıyacağız. 2 — Muhiti Bu siyasi hâdiseler, mıntakala- rın içtimai hayatını kuvvetle &ar&- miştir. Zenginler sürgünün yolunu al- mış, dilenci ve serserilerin adedi korkunç denecek derecede artmış ve şehirlerin terakkisi ticari sukü- ia yer vermiştir ki, bu bir iki asır devam etmiştir. Bu zamaninkinden tarihi evolusüyonun tablosundaki renkler tezadının daha şiddetli oluşu pek azdır. Bilhassa, Antwer- pen rıhtımının mukadderatı şayanı dikkettir; bu şehir 1585.den yani ispanyollarn kendini fethettiğin- den Westphalie muahedesine ka- dar itibardan düşmeğe devamı et- miştir. Westphalie sulhü ile tama- men düşmüş bulunuyor. Pieter Bruegel'in uzun zaman kaldığı bu şehir XIII - ncü âsrın- danberi dünyanın en mühim Ji. manlarından biri addediliyordu. O zaman 20.000 e yanaşan bir nü- fusa mâlik ve rıhtımına iki bin gemi alabilen kozmopolit bir şehir olan Antwerpen faal ve zengin bir merkezdi. Dünyanın her tarafın- dan buraya gemici ve tüccar geli- yor, ihraç ve ithal bereketli ve ti- caret faaliyeti çok parlaktı, Ant- werpen bir banka merkezi hâlini almıştır, Buradan büyük memleketlere kredi yapılıyor ve flamand burju- vazisi dünyanın en zengini adde- diliyordu. Bu ticari terakkinin ys- nında birde çok mahsuldar endüst- ri faaliyeti kaydediliyordu. Doku- macılık, o zaman bile çalışan hal- kın en esaşlı meşguliyetlerinden biri idi ve daha 1515 den beri hür olan köşlüler zengin fakat müsrif ve hovarda bir hayat sürü- yorlardı. XVI ne asrın ikinci yarısında vukubulacak olan siyasi mücadele- lerden önce bu içtimai hayat İn- giliz dokumacılığının rekabeti ile &ni buhranlar geçirecek bu ise bu endüstrilerin yevmiyenin daha ucuz olduğu köylere sevkedecektir. Bu müterakki fakat randıman buhranlarının sarstığı ve #osyal münakaşaların ni ve mütedil bulunduğu muhit halkının zevk ve çalışma mizacında birçok renkli adeti vardı. 16 — Servetifünun — 2915 İşlerinin üzerine iğilen işçilerin kıç eğlenceleri, karnavalinrda çid- detli boşanış anları vardı bu şen- liklerde hayatiyet, nükte ve çılgın- lıkları ifade edişleri bir takım ruh- haletlerini ifade ediyordu. Bu fır- satla flamaudın pek keskin olan (satrigue) esprisi (deliler)in en mü- him rolü oynadıklam bir takım temsiller tahayyül ediyordu. « De- lilerin yapmacık masumiyeti ile diğerlerinin ifâde edemiyecekleri bir takım halk düşünce ve hissi temsil ediliyordu ki, buna nihayet vermek için hükümdar bir emir yazdı. Ressamların da nazarı dikkati- ni büyük bir zevkle çekmiş olan bu müsamerelerde flamandların kojektif gürültülü, taşan, uğulda- yan, dinamik karakterleri hislere sahip olduğu anlaşılıyor. Bu mü- samerelerin en mühimleri genenin muayyen günlerinde oluyordu. Bun- lara sakatların dua alaylarını da ilâve etmeliyiz. Marcel Brion bunlardan ayrı (pitoresgue)i fakat ayni kolektif hayat karakterini verenleri sayıyor: Malines'de Deliler Bayramı, Renais de Sen Hermes'de dua, Molenbeekte Jnmelilerin duası ve Maldeyhem'de Aptallar Bayramı. Bütün bunlar ayrı ayrı müsa- mereleri halk toplantılarını göste- riyorken bir hayatın muhtelif çeh- relerini aydınlatıyor, ayni zamanda gürültücü, hayat dolu, sabırsız ve şiddetli zevklerle hesapsız hareket- leri arayan fakat (Umain) çilenin tazyiki karşısında hassas bulunan bu kitleyi verebiliyor. Bu coğkun halk eskisi ile api- tüel hayatın ki zamanın elifinin ruhunu almıştı ne acayip bir mu- hassalası! Bu devir, Reformun vicdanları garkettiği ve Zzaif bir Umanist olan Erasm'ın kudretli halk sima- sı olan İuther'e karşı mücadeleye giriştiği, insanların imanları yüzün- den diri diri yakıldığı, din müne- kaşalarının hararetle takib edildi- i ve muhacirlerin kendilerini kiliseden müdafaa için doğdukları diyarlara çekildiği bir devirdi. Kahramanlık ile müstebitliğin fikir aşki ile kuvvetin, karanlık ile lükikatın mücadele devri idi. Cavit YAMAÇ Yarımay “Yarımay. mecmuası 1941 yı- nın ilk ayından itibaren yeni bir şekilde, yeni ve zengin münde- ricatla intişara başlamıştır. Mevcut magazin mecmuala- rın hepsinin fevkinde zarif ve beş renkli bir kapakla çıkan *Yarımay'ın yılbaşı nüshasında memleketin en değerli kalemleri- nin muhtelif mevzularda yazıları bulunmaktadır. Bu arada, üstad Hüseyin Cahidin Gavsi Ozan- soy'a verdiği çok enteresan bir mülâkat, Yakub kadrinin güzel bir yazısı, Ercümend Ekrem Ta- lu'nun edebi hâtıraları, Ragıb Şevkinin harikulâde bir hikâyesi; Muazzez Tahsin, Mükerrem Kâmil Su, Selâhaddin Güngör, Kerime Nadir, İbrahim Hoyi ve Enver Naci'nin yazıları (o zikredilmeğe er. Yeni şekli ve muhtevası ile matbuatımızda, edebiyat ve fikir hayatımızda bir boşluğu doldu- ran “Yarımay.a muvaffakiyetler diler ve onu okuyucularımıza ha- raretle tavsiye ederiz. -—— Yenilik —— Gençlik ve Edebiyat gazetesi YAKINDA çıkıyor e Milessisi : Cavit YAMAÇ Birinci Sayısında: Vecdi ,BÜRÜN Baki SÜHA Samim KOCAGOZ Şahab SITKI Sabahattin KUDRET Esad SÜMER Salâh BİRSEL Oktay AKBAL ve Cavit YAMAÇ | BEKLEYİNİZ.
