26 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Yazan: Ali Haydar Mithat (Tercüme ve iktibas hakkı mahfuzdur,) Harbiye NazırıEnver Paşanın Napolyonca - Hülyaları No. 87 Enver Paşa hakkında hazırla- dığım sual takririne dair Meclis Reisiyle konuşmamdan dört gün sonra idi. Meclis koridorunda Enver Paşa karşıma çıktı, bana de- di ki: — Takririnize cevap vermek * için geldim. Meclisi Mebusanda siz, , âyanda Ahmet Rıza Bey bizi rahat birakmıyorsunuz. Suallerinize ale- ni cevap mı istiyorsunuz, yoksa hususi mi? — Bu sualinizden maksat nedir? ' — Aleni isterseniz “askeri sır- dır,, derim. Birşey söylemem. Yok, eğer malümat almak ve istirahat duymak istiyorsanız zırhlıların Ça- nakkaleden dışarı çıkmalarının se- beplerini size kanaat verecek şekil- de izah edebilirim. — Maksadım, Harbiye Nazırını Meeclise çağırmak suretiyle ğulka gösteriş yapmak değildir. Madem- ki delilleriniz vardır, husust suret- te bunları bilmek bizce kâfidir. unun üzerine Enver: Paşa, yalnız mebuslar hazır bu- lunduğu bir sırada şu izahatı ver- di: — Göben ve Breslavın Çanakka- leden çıkması, Alman Erkânı Har- biyesinin verdiği emirledir. Bu zırh- hları süs diye saklamıyoruz. Al- manya ile ittifakımız mucibince bu zırhlı batarsa yerine diğer birini önderi .T lar va da. şıi::ltı ecweklgrdir için ayni şart vardır. Almanya harpten sonrası için bundan da fazla deniz kuvvet- leri hazırlamak mecburiyetindedir. Fakat ittifak mukavelesini çıkarıp burada okumak münasebet almaz. tasarlamış bir eski zaman şövalye- sine benziyordu. Zaten Enver Paşanın hulya â- leminde yaşamasının tesirleri göz- önünde duruyordu. İaşe meselele- rinde Enver Paşa, Talât Paşa ile bir nüfuz ve rekabet kavgasına atıl mıştı. Levazım Reisi İsmail Hakkı Paşanın her hareketine siper olu- yordu. Talât Paşa da fırkanın nü- fuzlu reislerinden Kemal Beyi tu- tuyordu. Bu rekabet arasında İstan- bulda herşey çığırından çıkmıştı. Cemal Paşa da Suriyede istediği gi- bi harekette serbest kalmıştı. Ev- velce âyan âzasından ve mebuslar- dan bazılarınlı şüphe üzernie asmış- ti * B u defa da Farisülhavri E- fendiyi (Suriye delegesi ola- cak son zamanlarda Parise gitmiş- tir) Mebusan Meelisinin açık oldu- * ğu bir sırada tevkif ettiğini ve ha: pise attığını duyunca Arap mebus- lariyle temasa geçtim. Kendilerine şu teklifte bulundum: — Hep beraber bir takrir hazır- layınız. Altına ben de imzamı koya cağım. Şöylece cevap verdiler. — Bizim Suriyede emlâkimiz var- dır. Cemal Paşa, böyle bir takrir, verdiğimizi duyarsa bizi mahve- der. ; * Bunun üzerine Meclis Reisine gittim. Kendi imzamla bir takrir » dkim - madan neden tevkif olunduğunu sordum. Bu sual takriri Farisülha- veri Efendiyi kurtardı. Bu zat te- şekkür için Suriyeden kalkıp İstan bula kadar geldi. (Arkası var) Ben dayanamıyarak .| — Batan zirhlı ve torpidonun ye rine gönderilecek parçalar harp za manında mı gelecek, yoksa - harp- ten sonra mı? 'Bu sualim cevapsız kaldı. Ar- kadaşlar izahatı kâfi görü- yorlardı. Sağdan soldan (yeter!) sözleri aksediyordu. Takririm bir çıkmaza girmişti. Enver Paşa git- miye hazırlanıyordu. Bana döndü ve sordu: Ğ o — Başka bir sualiniz var mı? — Kuüdüs cephesindeki mağlübi- yetimiz üzerine askerlerimiz nere- ye kadar çekileceklerdir? — Mağlübiyetimiz yoktur. Aske- ri biraz geri aldık. Çünkü deniz ta- rafındaki bir kısiım düşman gemile- rinin ateşi altında kalıyordu. Cep- heyi doğru bir hat haline getirmek için askeri biraz geri çektik. arşımdaki ruhi şartlar, daha ileri gitmiye imkân vermi- yordu. İster istemez sustum. Fakat çok gariptir ki bu takrir- den sonra Enver Paşa ile olan mü- nasebetim iyileşti. t Bir gün yalısında konuşuyorduk. Bana emellerini anlattı: — Müslüman birliğini bir nokta- da toplamak lâzımdır. Buna Kaf- kasya ve Türkistan cephelerinden başlamak icap eder, Bu fikirlerin şiddetle aleyhinde olduğum için dinlemekle iktifa et- tim. Kendi memleketimizin inkişa- fını ve terakkisini bir tarafa bira- karak, geri kalmış milletleri bize bağlamak gibi rüyaların arkasın- dan koşmayı garip ve tehlikeli bu- luyordum. Böyle bir yola gitmek, dünyanın husumetini zorla üzeri- mize toplamak ve kendi dahili in- kisşafımız bakımından da intiharı kabul etmekti. MAARİFTE : Vekâlet Mühim Bir Tamim Gönderdi Maarif Vekâleti mekteplere bir ta rilmektedir. , mim 'göndermiştir. Bu tamimde, bir muallimin iktidarı talebesinin mu- vaffakıyetile ölçülebileceği, halbuki birçok mekteplerde ekser gençlerin dönmekte olduğu kaydedilmekte, mu allimlerin vazifelerinde muvaffak ol- duklarına dâir rapor alabilmeleri i- çin, en az sınıf meyvcudunun üçte İ- kisinin geçmesi lâzım geldiği, bundan sonra bu esasa göre çalışılması bildi- * Ders yılının üçte ikisi dolduğu için bugünden itibaren nakil suretile TAN Musevi Mektebi Bulundu Hasköyde gizli bir Musevi mekte- bi meydana çıkarılmıştır: Musevi Sinagonunda kadınların İ- badet ettikleri kısmın gizli mektep haline getirildiği haber alınmış, za- bıta tarafından ansızın araştırmalar yapılmıştır. Hasköyde Taşkesen s0- kağında 32 numaralı evde oturan Samuel oğlu Nesim Hara, burada, Musevi çocuklarına ders verirken cürmü meşhut halinae yakalanmış- tır. Sinagonün bu kısmında, uzun za- mandanberi gizli tedrisat yapıldığı tesbit edildiği için Nesim Hara hak- kında tahkikata başlanmıştır. Gizli İle Dost Münasebetimiz Prag elçimiz B. Yakup Kadri, bir müddettenberi memleketimizde bulu nüyor. B. Yakup Kadri, dün kendisi- le görüşen bir muharririmize Türki- ye - Çekoslovakya münasebetleri hak kında şu beyanatta bulunmuştur: “Çeklerle olan münasebetlerimiz fevka- lâde İyidir. Biribirimize karşı müteka- olmak sıfatile, biribirimize karşı müteka- bil bir sempati ile mütehassisiz" Bundan başka onlarla sulh siyasetinde iş birliği ya pıyoruz. Hassaten, Milletler cemiyetinde, Türk ve Çek murahhasları sulh lehinde beraberce çalışıyorlar, İktısadi münasebetlerimize gelince, şüp- hesiz daha mühimdir. Bu münaeb imiz Bgittikçe inkişaf ediyor. Evvelce Pragda bir kliring anl Son defa An mektepte 22 çocuk bul tur. Yaramaz Çocukların Marifeti Evvelki akşam Bakirköy treninde bir yaralama hâdisesi olmuştur: Cemmal ve Hüseyin isminde iki ta- lebe Kumkapıdan trene binmişler, Yenikapıya geldikleri sırada vago - nun sahanlığından topladıkları kar- la kar topu yaparak istasyonda duran Todorosi ve Bekir isminde iki çocuğa fırlatmışlardır. Berikiler de derhal taş toplıyarak bunları Cemal ve Hü- seyine fırlatmışlardır. Her ikisi de muhtelif yerlerinden yaralanmışlar, tedavi altına alınmışlardır. , İki Paket Eroin Çıktı Emniyet | çakçılık bü karada bu anlaşma, daha fazla genişletil- di, Başta tütün olmak üzere şimdiye ka- dar bizden aldıkları mahsullere ilâve ola- fak pamuk ta alacaklardır. Buna muka- bil biz de kendilerine bazı mü: bulunduk. Çekoslovakya müreffeh ve rahattır. O kadar ki, etrafındakilerin giıptasını tah- rik edecek bir vaha manzarası gösterir, di- yebilirim.,, ÜNİVERSİTEDE: Pedagoji Enstitüsü Talebelerinin Stajı Üniversite pedagoji enstitüsünde bir yıldanberi nazari ders görmekte olan edebiyat ve fen fakülteleri son 'de ları, dün, Sirkecide Demirkapıda Lütfiye ile Kenanın oturdukları ev- de ansızın arama yapmışlar, yemek masasının orta yerinde iki paket e- roin bularak müsadere etmişlerdir. Lütfiye, bir garazkârlığa uğradığını ileri sürmüştür. HS AA GERREERE İ “Kar Bütün Gece c Devdili Güuu Üç gün evvel başlıyan kar, kısa fa- sılalarla dün de bütün gün ve gece devam etmiştir. Sıcaklık derecesi, si- fırın altında 6,1 santiğrada kadar düş müştür. Gelen haberlere göre, Karadenizde çok şiddetli bir fırtına vardır. Zonguldak liman reisliğine gelen bir telgrafta tipinin gittik- çe arkb Gsaşlar, Çi hizşein ni haniz öğial yezan Evvelki gün, Karadeniz postası i- çin limanımızdan hareket eden “Cüm huriyet,, vapuru, Boğazdan çıkamı- “|yarak Büyükderede — demhirlemiye mecbur kalmıştır. “Cümhuriyet,, an- cak, dün öğleye doğru hareket ede- bilmiştir. “İkbal,, ve “İlgaz,, şileple- rile, “Mardirian,, ismindeki Alman vapuru Büyükderede havanın yatış- masını bekliyorlar. dahi mekteplere talebe alınmıyacak- tır. » Prevantoryomun yanında yapıl- makta olan sanatoryom, haziranda a- çılacak, ikisinin idareleri birleştirile- cektir. str talebeleri, marttan itibaren liselerde tatbikata çıkacaklardır. Kız ve erkek bu talebelerin sayısı 200 Bunlar üniversite — kurulduktan sonra, pedagoji ensittüsünden geçe- rek ilk defa tatbikat görecek talebe- lerdir. İsveç Profesörlerinin * Konferansı Üniversitemizin misafiri bulunmakta ©- fisinde bir konferans vermişlerdir. Kon- feransta beş yüze yakın tıp talebesi ile bir çok profesörler hazır bulunmuşlardır. Pro tesörlerden Faehrens, dün akşam İstan- buldan ayrılmıştır. Diğer profesör Berg- mark da pazartesi günü gidecektir. Tercümanların İmtihanları Kültür kanlığı l ların imtihanlarının üniversite yabancı dil ler mektebinde yapılması için, dün Bakan- lıktan Ü iteye emir ir. İmti- hanlar, önümüzdeki salı günü saat 9 da ya- pılacaktır. v wLondra kadın üniversitesi, üni- versitemizin umumi vaziyeti İle kız ve erkek talebenin miktar ve nisbeti, devam vaziyeti hakkında malürnat is temiştir. Cevap hazırlanmaktadır. ae a BÜ TÜ SAA Ca b ter Sürat Trenleri Yolcuları Deylet demriyolları idaresi, sürat trenlerindeki hususi tarifeyi değiştir miştir. Sürat trenlerinde muteber tu- tulmıyan tenzilli bilet almış olan ya- taklı vagon yolcuları sürat trenlerin- de seyahat etmek isterlerse ödiye- cekleri fazla ücret diğer vagonlarda seyahat eden yolculardan alınan yüz- de 12 buçuğa indirilmiştir. Sürat tren Gazi Köprüsü İnşaatı Durduruldu Gazi köprüsünün inşaatı tekrar durmuştur. Sebebi, inşaatı üzerine a- lan grupla belediye arasında tekrar ihtilâf çıkmasıdır. Bu seferki ihtilâf ta diğerleri gibi kazık meselesinden çıkmıştır. On sekiz metrelik kazıkların metaneti temin edebileceğine ev velce hükmedilmiş olmasına rağmen, firma tekrar noktal nazarında ısrar etmektedir. Müteahhit Alman grupu, 18 metre ayak üzerine yapılacak köprüden tramvay Bge- çirilmediği halde mukavemet edemiyece- ğini iddia etmiş, binaenaleyh ayakların sağlam bir hale konulması lâzım gelece- Bini bildirerek yapmayı durdurmuştur. Müteahhit Alman firması, bu sefer da- ha kati bir vaziyet aldığından ve tehlike- yi gördüğünü ileri sürdüğünden Nafıa Ve- kâleti haberdar edilmiştir. Vekâlet, köprüler müdürü Kemal- le mütehassıs Demayodan mürekkep bir heyet kurmuştur. Bu heyet, bu- günlerde şehrimize gelecek ve derhal işe başlıyacaktır. Ete Konacak Azami Fiyat Et komisyonu, hazırladığı projede kuzu ve kıvırcığa 50, dağlıca 47, ka- ramana 43 kuruş azami fiyat konul- masını teklif etmiştir. Bu fiyatlarda daha bir miktar ucuzluk yapılması imkânları aranmaktadır.. * Belediye fırıncıların müracaati üzerine yarım kiloluk ekmek çıkarıl- masına müsaade etmiştir. Yarım kilo- luk ekmekler, narhın yarı fiyatına satılacaktır. * Şehir Meeclisi, dünkü toplantısında ba- zi teklifleri görmüş, belediye zabıtası ta- limatnamesinin müzakeresine devam et- miştir. Salı günü, tekrar toplanılacaktır. —a DENİZ ve LİMAN : Denizbankta Yeni Tayinler Yapıldı Denizbank üumum müdürü, salı gü Bündemin” urrum' atudür ardâ vırtergi— ne eski Devlet Matbaası müdürü Hamdi Emin tayin edilmiştir. Fen kısmı muavinliği şefliğine de şeker fabrikaları mühendislerinden Osman Sezai' getirilmiştir. Bir Haliç Vapuru Oturdu Haliç idaresinin 8 numaralı vapu- ru, dün sabah Kâğıthane seferini”ya- parken Karaağaçta “Arzuhaltaşı,, de nilen mevkide karaya oturmuştur. Arkadan gelen 6 numaralı vapur,için deki yolcuları alarak tekrar Eyüp is- kelesine getirmiştir. Vapur, liman ro- morkörlerinin yardımile kurtarılmış tır. Tamire ihtiyacı vardır. 4 Denizbank tarafından Almanya da inşa ettirilmekte olan Trak vapu- ru, İstanbul — Bandırma seferleri- ne tahsis edilecektir. Trak, seferle- re başlayınca İzmir — İstanbul yolu 14 saate inecektir. lerinde muteber olmıyan biletler tre- ne binilmezden evvel istasyonda de- ğiştirilecektir. Aksi halde, bu nevi- den yolcular biletsiz muamelesi gö- receklerdir. Ki ş ğe benziyor. Bu Enver Paşa, Napolyonca fikir- lerle Rolandin atına binmiş Ja di d ve maksatsızca memleket fethini yı görüyoruz. Devamlı kar, dün, şehrin manzarasını tamamile değiştirdi, bilhassa akşam üzeri başlı yan tipi, seyrüseferi hayli müşkülâta uğrattı. Otomobiller, kamyonlar tekerleklerine zin: —— cir taktılar, buna rağmen güçlükle işliyebiliyorlardı. Yer yer, kar temizleme faaliyeti gö: rülüyordu. Fakat, yağış, hemen hiç durmadan bütün gece devam etti resimlerde, karın en kesif da şel ve bu gidişle dahs “’A—.u.. w dr YERLİ HABERLERİ aet POLİSTE: HARİÇTE: BELEDİYEDE : Yeni E_mnîye' Gizli Bir Çekoslovakya Tayinleri Ankara, 25 (Tan muhabirinden) — *|Birinci umumi müfettişlik yabancı işleri müdürü Cem'i, emniyet polis başmüfettişliğine, Ankara Emniyet başhekimi Mecit beşinci şube müdür- lüğüne, Ankara emniyet âmirlerin- den Kemal bir derece yüksek emni- yet âmirliğine, İstanbul emniyet â- mirlerinden zeki şube müdür muavin liğine, İstanbul emniyet şube müdür muavini Hamdi Ankara ikinci sınıf emniyet âmirliğine tayin edilmişler- dir. Ankarada Kızıl Ankara, 25 (Tan muhabirinden) — Son günlerde Ankarada kızıl vaka- ları artmıştır. Bu yüzden ilk mektep- ler 15 gün tatil edilmiştir. Denizbankta Tayinler Ankara, 25 (Tan muhabirinden) — Denizbank idare meclisi reisi ve aza- lıkları hakkındaki kararname yüksek tasdikten çıkmıştır. Bu kararname i- le reisliğe banka ve deniz ikitsadi iş- lerinde tecrübe ve bilgisi olan Bay Ziya Taner, azalıklara da İzmir tüc- carlarından Cemal Şahingiray ile Ma liye Vekâletince inha edilen müte- kait deniz subayı Sedat tayin edilmiş tir. Bir Temyiz Kararı Ankara, 25 (Tan muhabirinden) — Sahte senet istimalinden dolayı muh telif müddetlerle hapse mahküm edi- len Yenişehirli Haydar, Mahmut, Lâütfi, avukat Meleti, noter kâtibi Şe- fik ve Rifat haklarında İstanbul ağır ceza mahkemesinin verdiği karar temyiz mahkemesince bozulmuş ve evrak İstanbula iade edilmiştir. Karadenizde Kış Karadeniz Ereğlisi, 25 (Tan muha- birinden) — İki gündenberi devam eden kar fırtinasının şiddetinden Mersin vapuru güç halle Ereğli lima- ı hal nına iltica işti naıa gGregğill aimalllilüa UUlURUlLanLam dar ve iyi hava beklemektedir. — ğamiğli Ankaradan küçük haberler: * Ziraat Vekâleti hukuk müşavirliğine müşavir muavini Avni tayin edilmiştir. * Kopya vakıflar müdürlüğüne Mani- sadan Rahmi, Manisaya Tekirdağından Os- man, Sıvasa Adanadan Mithat, —Adanaya Aydından Ahmet, Aydına Nazilliden Kade ri tayin edilmişlerdir. ——— — Yoksul Çocuklara Yardım Muş, (TAN) — Valinin reisliği alk- tında bir heyet, Mekteplerdeki yok- sul çocukların Vaziyetlerini tetkik etmiştir. Bunların ihtiyaçlarına göre elbise, ayakkabi, defter, kalem, ki- tap verilmiştir. Memurların da iştirakile halkın de ruhte ettiği sıcak yemlek her gün mek teplere gönderilmekte ve 90 talebe- nin karnı doyurulmaktadır. —— —— ge— BİRKAÇ SATIRLA Küpl'ünün Karaküöy tarafındaki bara- kalar, gelecek hafta sonunda ta- men yıkılmış olacaktır. v Ümrükler umum müdürü Mahmut Nedim, dün akşamki trenle Anka- raya Bitmiştir. TAKVİM ve HAVA 26 Şubat 1938 CUMARTESİ 2 inci ay Gün: 28 Kasım: lil Arabi: 1356 Rumi: 1354 Zilhicce: 25 Şubat: 13 Güneş: 6,41 — Öğle 12,27 İkindi: 15,31 — Akşam: 17,58 Yatsı!: 19,25 — !m_sck: 52 Yurdüun Ege, cenubi Anadolu, Kocaeli mıntakalarında hava az bulutlu, Trakya ve orta Anadolünun garp kısımlarında bulut- lu ve mevzil yağışlı geçmiş, rüzgürlar Do- Buda cenubi, diğer yerlerde umümivrtle şimali istikametten orta kuvvelte - tir. İstanbulda hava ekseriyetle kaı e kısmen karlı geçmiş 24 saat zarfınd. v» 3n karın metre murabbama bıraktığı sü © Ük- tarı 900 gramdir, rüzgâr garbi istikametten saniyede 2 ile 4 metre hızla esmiştir. Saat 14 te barometre 772,5 milimetre idi, Hara- ret en çok 3 ve en az sıfırın altında 6,1 san tigrat olarak kaydedilmiştir.