1 Mayıs 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 8

ULUS üçmâvn bize . kuşlar öğretti Kuşların kanad darbelerinden ÇI rtasında İndiana ormanının bu- lunduğu Amerika ovasını, kuşa benziyen bir gölğe yalayıp geçmektedir. Bu gölğe, ağaçları sıyırarak, çatılar ü- zerinde dolaştıktan sonra tekrar ovaya inmektedir. Ondan kırk elli metre yük- sekte, hava deryasında, Orvilla Vrayt, basit ve iptidai bir tarzda yapılmış olan pilot yerinden kendi tayyaresinin göl- ğesini seyretmektedir. Vrayt, o gün, Amerika hükümeti na- mına bir uçuş yapmakla meşguldü. Bel- ki de, muvaffakiyetle başarılmış bir i- şin neşesiyle gülümseyordu. Başını so- la doğru çevirdiği zaman, acaip buldu- ğu beyaz bir kuşu geçmek için uğraştı- ğına hiç şüphe bırakmıyan bir güverci- nin aynı istikamette uçtuğunu gördü. Aralarında hiç nisbet olmıyan bu bir çift kuş kilometrelerce yanyana ve bir- likte uçtu. Fakat, zavallı — güvercin, yarıştan vaz geçerek; birdenbire geri döndü. İşte o gün mekanik kuşun, tüy kanadlı canlı kuşu mağlub ettiği ilk gündür . Fakat buna rağmen, kuşun, kendi- ni hiç yormadan; sıkmadna uçup kayışına, yıldırım süratiyle keskin vi- rajları alışma, havadaki emniyetine bir göz atmak, asıl üstadın kim olduğunu anlamağa kâfidir . Hiç şüphe yok ki, kuşlardan çok şey öğrendik. Hava piyoniyeleri, onların sırlarını öğrenmek için kendilerini ka- mnad kanad takib ettiler. Kanadların ka- visli olmaları lâzımgeldiğini bize kuşlar öğrettiler. İlk zamanlar bir çok vesilerle tecrü- be edildiği gibi, düm düz bir satıh yal- nız ileri hareketi aksatmıyor; aynı za- manda bir kararda da kalmıyor. Bundan başka, ince ve uzun satıhların, kısa ve- geniş satıhlardan uçuşa daha elverişli olduklarını da bize kuşlar öğrettiler , kan dersler Bu kuşun uçuşu bir tayyarenin uçu- şuna benzemi- yor mu?... y Kuşun kanad vu- ruşundaki her hare- keti tayyarenin hare- ketlerinde görmek tamamiyle kabildir. 120:0:1:0:0: K anadların altında bir tazyik taba- kası, üstünde emici bir hava hor- tumu vardır. Bu tazyik farkları, kanad uçlarına doğru ilerliyerek müvazeneyi meydana getirmektedir. Hava, aşağıdan yukarıya ve kanadların uçlarına doğru hücum ediyor. Bu suretle meydana ge- len anafor neticesinde hareket azalarak mukavemet çoğalmaktadır. Kanadlar ne kadar uzun olurlarsa, havanın yanlar- dan hücum etmesi de o nisbette güç« leşmektedir. Buna mukabil, mukavemet azalmaktadır. Bu kaideye, Silueti bir kuşa benziyen rekor plânörlerinde rast- İryoruz . lânörlerin başka bir hususilikle- ri vardır: Onların kanadları or- tadan içeriye doğru basıktır. Bu suret- le de, kanadlara kâfi derecede satıh ser- bestliği temin etmek imkânı hasıl ol- maktadır. Fakat bu tarzın asıl ehemiye- ti, bu şekil neticesinde emniyetin zi- yadeleşmesindedir. Kanadlarının ortası basık olan bir tayyare, virajları, düz satıhlı bir tayya- rede çok daha büyük bir emniyet ve çeviklikle dönmektedir. Nitekim, kuş da kanadlarını kıvırırken aynı maksadla ha- reket ediyor . Fakat, kuşta, bizim yap- mamıza imkân olmıyan diğer bir kabi« liyet vardır ki, o da, kanadlarını simet- rik olmayan bir şekilde kendine doğru çekip toplayabilmesidir. — Bu suretle, virajları çok daha kolaylıkla alryor. Her halde bu hareketleri yapmak bize nasib olmayacaktır. - Hafif spor tayyareleriyle bir ki- şilik avcı tayyareleri, viraj —alma hareketini korumak dümeni ile yapmak- tadırlar: Bu hareketi yapmak için, kanad u- cuna doğru yerleştirilmiş olan yan dü- men kaldırılarak tayyare bir yana yatı- rılryor. Bu hareket esnasında irtifa dü- menin de yardımı dokunursa da, asıl rol kanadlara düşüyor. Kuş da aynı manevrayı yapmakta- dır. Yalnız ne var ki o, çok hareketli olan kanadlariyle hava kuvvetlerine lâ- zım olan tenazürsüzlüğü ve virajın i- çine doğru yaslanışr daha çabuk temin etmektedir. Ve her an manevrasını ke- sip kısa bilmektedir. Halbuki, tayyare- lerimiz, fevkalâde denecek derecede mü- kemmelleşerek süratleri arttıktan sonra, dânşaiyecilerimiz, tayyareleri aerodinanik bakımdan kötüleştirmek mecburiyetin- de kaldılar.! T ayyarelere dik iniş kabiliyeti ver- mek lâzım geliyordu. Aksi tak- dirde dar sahalara inmenin imkânı kal- mryordu. Bunu temin etmek için, ayrı İleri imar plânının tanzimi için beş senede 245 bin lira har- canacaktır. Gazi köprüsü inşaatı iki senede bitecek- tir. Kanalizasyon için da- hafazla para ayrılacaktır. İstanbulun bozuk ve açık olan birçok lâğımları ka- panacaktır. Birçok yollar tamir edilecektir. Şehirde * yeniden 2000 lâmba asıla- caktır. Şehre daha fazla su vermek için tertibat alına- caktır. Terkosda yeni tesi- sat kurulacaktır. Belediye otobüs işletme işini kendi eline alacaktır. ,G G00 G L SI İ İstanbuldan bir görünüş Dikili taş meydanı gll Istanbulda YTARGNARATTMMATAKI GUN tatbik edilecek beş senelik imar programı Vilâyetlerimizin ve belediyelerin kalkınmalarına aid plânlar İç bakanlı- ğına gelmekte ve bunlar mahalli hususi- yetlerin icabları göz önünde bulunduru- larak esasir bir tetkikten geçirilmekte- dir. Bu arada İstanbul belediyesinin beş yıllık plânı, İstanbulun bugüne kadar belirmiş bulunan birçok ihtiyaçlarını karşılryacak bir değer taşımaktadır. İmar plânı: İstanbul ileri plânının tanzimi için getirtilen mütehassıs Prost tahminen iki senede plânı bitirecek ve gelecek senelerde plânın tatbikini kontrol ede- cektir. Belediyenin beş yıllık çalışma programı ile onu takib edecek devre- lere aid programların temelini bu plân- la, onun tatbikleri teşkil edecektir. İ- leri plânın tanzimi için beş senede 245 bin lira harcanacaktır. İleri plân tatbiklerinden istimlâk ve yol süsleme işleri ve Gazi köprüsü: İleri plânın içine girmiş ve tatbiki- ne başlanmış olan Gazi köprüsü inşaatı d decek ve iki de bitecel Bu vaziyetten faydalanarak köprüye çıkan bütün yollar yapılacaktır. Bu yolların açılması için civardaki yerler daha şimdiden satın al ktır. Bu yol- larım ilk plânda bulunanları Unka- panı - Şehzadebaşı, Azabkapı - Beyoğlu kısmıdır. Bunların gerçekleşmesi için programın devamı müddetince her se- ne 200.000 lira ayrılacaktır. Gazi köp- rüsü için ise 1,871,833 78 lira harcana- caktır. * tir. ayrı yahud bir arada olmak üzere, iki çareye baş vurmak lâzımdı: Bunlardan biri, kanadların uçlarına doğru ve arka tarafta olan kapaklarla (dümenlerle) bir nevi hava fireni yap- mak. Diğeri de, kanadların ön tarafına ve üst kısmına baştan başa ikinci bir yardımcı kanad takmak. bu sonuncu tarzda biribiri üzerine olan iki kanad UU, hai 3 üA Yol inşaatı: Kanailzasyon müteahhidinin anlaş- ması önümüzdeki yılda sona erecek ve bu suretle yol işi için belediye daha fazla para ayırmak imkânını bulabile- cektir. Programın devamı müddetince her sene 200.000 lira harcanacak, bu su. retle şehrin tamir görmüş yol sathı hayli artmış olacaktır. Yol işinin der- hal tatbikine geçilebilmek için beledi- ye meclisince daha şimdiden 850.000 li- ralık teahhüde girişmek üzere beledi- yeye salâhiyet verilmiştir. Bundan baş- ka şehir dışında ve içinde yoöl yapılma- sı ve tamiri için ayrıca her sene 100.000 lira harcanacaktır. Kanalizasyon: Şehrin tamamen bozuk ve açıkta ak- makta olan birçok lâğımlarının kapan- masrı için çalışılack ve beş senede kana- lizasyon işine 1.000.000 lira harcana- caktır. İlk plânda Kasımpaşa - Cinde- resi, Feriköy « Kabristan sokağı, Ka- sımpaşa , Baruthane deresi, Tahtakadı sokağı, Yüksek kaldırım, Lüleci hen- dek, Sokand l eei rı » Azab- kapı, Kallektörü değerjuvarları Tün- tün sokağı, Hamalbaşı, Kalyoncu kol- luğu, Tarlabaşr sağ ve sol sokakları, Cihangir kanallarının ikmali, Meşruti- yet mahallesi, Feriköy « Kurtuluş ka- nalları, Kabataş Beytülmalcı ve Mol- la bayırı, Şişhane yokuşu, Sürpagop, Dolmabahçe » Gazhane değerjuvarları, Kadıköy - Kurbağalı dere ve civarı ile Moda koyuna akan Münhat soğanağa ve Tulumca tesisatı, Fatih - Horhor kana- lı, Fatih - Aksaray - Lâleli, Soğanağa yangın yerlerinde kanal tamiri, umumi helâlar, Flurya mecraları ve imar plâ. nının tatbik edileceği yerlerin kanalla- TI. « Umumi tenvirat: Şehir içindeki umuümt? elektrik lâm- baları ihtiyaca kâfi gelmediğinden her dar aralığından hava cereyanı temin e- dilebilecek bir surette tertibat alınmış- tır. Bununla elde edilen netice şu ol- muştur:. Hava cereyanı, kanadların sathrna müvazi olarak gelmekte ve uçuş sürati çok azaldığı bir anda bile, tehlikeli a- naforlar yapmamaktadır. Bu yardımcı vasitalar her kuşta var- dır. Onlar bu vasıtaları büyük bir usta- lıkla kullanıyorlar, Kuşlarda daha bir hüner vardır ki, o da, durduktan sonra kona bilmektir. Bu ustalığı yalnız oto- jirler yapabiliyorlar . T ayyare kuran bir ingiliz, bizim karşılaşmakta olduğumuz zorluk- larla vaktiyle tabiatın da karşılaşmış ol. duğunu söylemiştir. Tabiatta bu dava- yı halledinceye kadar on binlerce, yüz binlerce yıl sabır etmiştir. Belki, bizde kuşlara yetişiriz. Bu davanın teferrüa- tında şimdilik epeyi muvaffak olduk. Ni- tekim plânörler, bazı bakımlardan kuş- lara üstündürler! Fakat ne de, olsa onlardan gene çok geriyiz. Şunu da iti- raf etmek mecburiyetindeyiz ki, canlı bir malslükun tabit bir sevkle yapabil- diğini makinanın yapmasına imkân yok- tur. Ancak, buna rağmen öğrenmek dur- madan öğrenmek hedef ve gayemizdir. sene, ve aydınlatma masrafı ola- rak 85.000 lifa harcanacak ve beş sene- de yeniden 2.000 lâmba tesis edilecektir. Bu suretle İstanbulun umumi tenviratı mütevazi bir şekilde ikmal edilmiş ola- caktır. Su işleri: Şehre fazla su vermek için mevcud tesiasta, günde 24.000 metre mikâbı su basacak bir buhar makinesi, kazanı ve tulumba tesisatı ilâve olunacaktır. Manglarındaki mevcud motora ikinci bir motor ilâve edilecek, şehre aid isa- le ve şebekedeki tesisat ıslah ve takvi- ye edilecektir. Bu işler için şimdiden 138.000 Ifralık boru 1smarlanmıştır. Su süzme ve temizleme işleri: Yeniden dört prefilitre daha yapı- lacak ve bu iş için 100.000 lira harcana- caktır, ö Bakırköy suyu: Şimdilik Bakırköy, ileride Yeşilköy ve Flurya suları temin edilecek ve bu iş için beş senede 200.000 lira harcana- caktır. Büyükada suyu: Vapurla temin edilecek suyun tesis ve daimi masrafı çok olduğundan baş- ka çareler aranmasına zaruret hasıl ol- müuş, bunun için de Adada arteziyen u- suliyle su aranmasına karar verilmiştir. Bu iş için 150.000 lira harcanması ka- rarlaşmıştır , Terkosta yapılacak tesisat: Su sarfiyatı arttıkça kömür sarfiya. tı da arttığından mevcud parklara ilâve olarak şimdilik 20.000 ton kömür alabi- lecek surette yeni parklar yapılacaktır. Terfi borusunun üçüncü kolunun biti- rilmesi için 1200 metre kadar 600 mili- metrelik fond borunun döşenmesine bu sene başlanacaktır. Bu işler için 300 bin lira harcanacaktır. Hazneler yapılması: Feriköyünde bir ikinci, Edirnekapı ve Çarşambada yeniden birer hazne in- şa olunacak ve buna 200.,000 lira harca- nacaktır. Vakıf sular: Belediyeye devredilen bu suların i- daresi senede 60.000 lira bir masrafa ih- tiyaç gösterdiğinden şimdilik vakıf sulara aid bendlerin mühim tamiratiy- le uğraşılacaktır. Şebeke kurulması ve düzeltilmesi: Şehir şebekesinin beş senede ısla- hına ve olmayan yerlerde yapılmasına devam olunacaktır. Hasılı İstanbul belediyesi su işleri« ne beş senede 2.500.000 lira harcıyacak- tır. Otobüs servisleri: Kara nakil vasıtalarının muntazam olmasını temin için belediye, otobüs işletme işini bizzat eline almayı beş yıllık programına koymuştur. Beledi- ye ilk hamlede 100 otobüs ile işe başlı- yacak sonra 100 otobüs daha almacak- tır. Bu arabalar beş senelik plân içinde ödenmek üzere eksiltiheye konacaktır. Muhtelif işler: İtfaiye işleri: Yangın mücadelesin- de en mühim rolü ihbar tesisatı teşkil ettiğinden bu hususta hazırlanan lâyi- hanın kanuniyet kesbetmesiyle başla- nacaktır. Ayrıca mevcud teşkilât takvi- ye olunacaktır. Konservatuvar ve tiyatro: Bu sene inşaata başlanacak ve her sene büdceye 30.000 lira harcanacaktır, Gaz depoları: Neft Sendikat teşek- külünün Çubukluda 7000 - 8000 tonluk depolar yapması temin edilmiş ve in- giliz Şel kumpanyasiyle de 8500 tonluk tank yapılması için mukavele imza &- dilmiştir. Boşaltılma ve doldurma; Sırt ha- mallığının kaldırılması dolayısiyle de- nizden karaya, karadan denize aid tah- mil ve tahliye işleri için beş senede 75.000 lira sarfiyle şehrin en fazla ih- tiyaç gösterdiği yerlerde mihaniki va- sıtaları ihtiva eden beton iskeleler ya- pılacaktır. İstanbul belediyesi bütün bu saydıs ğımız işler için beş senede 9.314.054 li- ra harcanacaktır. Bu paranın 245,000- lirası ileri plâna, 1,871,434 lirası yol in- şaatı.na, 1,000,000 lirası kanalizasyona, 2,500,000 lirası su işlerine, 425,000 lirae sı üumümi tenvirata, 75,000 lirası itfai- yeye, 750,000 lirası könservatuvar — ve tiyatro binası inşasına, — 145,000 lirası mezarlık inşasına, 83500 nirası gaz de. polarına, 75,000 lirası da tahmil ve tah-« liye işlerine harcanacaktır.