19 Ocak 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 12

YURTTA OLUP BİTENLER, "Kaynaklarımızı koruyunuz!" 'Türk petrol kaynaklarının vahim bir tehlikeyle karşıkarşıya kaldı- ğını gören Türkiye Petrolleri T. A. S. Petrol Kanunu gereğince o harekete geçti. 1957'de rafinerilerin kurulma- sı için hu kanun düzeltildiğinde, maksadı ifade eden 2. Madde şu ha- li almıştır: "Bu kanunun maksadı T. C. petrol kaynaklarının hususi te- şebbüs eli ve yatırımlarıyla süratle, fasılasız ve verimli bir şekilde geliş- tirilip kıymetlendirilmesini ve bu maksada uygun olduğu nisbette Tür- kiye dahilinde yabancı menşeli pet- rol ile yapılan petrol ameliyatının ay- nı surette İnkişafını ağ ” mek ki kanunun esas gayesi, türk etil kaynaklarının geliştirilip Kemal Aksaldır Vekilin -Sanayi Bakanı, tâyin edeceği tarihlerde top- lanarak kanunun 2. Maddesinde ya- zılı maksadı temin için alınması ge- reken tedbirleri tâyin ve tesbit eder- ler Türkiye Petrolleri T. A. Ş. türk petrol kaynakları namına "İmdat!" diye bağırdı ve Petrol Dairesi oBaş- kanlığına (o başvurarak Komisyonun toplanmasını, tedbir düşünmesini is- tedi. Petrol Dairesi Başkanlığı, buna lüzum olmadığı cevabını verdi! Bu, serbest rekabet işiydi. Her koyun, kendi bacağından asılacaktı. Hakem önünde Allahtan ki mevzuat, memektedir. Bir şirket burada bit- Petrol Ankara 2. Ticaret Mahkemesinin Hukuk Doktoru Başkanı Osman To- Taraflar, hakemin önüne dosyaları ve oavukatlarıyla çıktılar. Türkiye Petrolleri T. A. 0. ni Mu- ammer Aksoy temsil ediyordu. Pet- rol Dairesi temsilci olarak Başkan Yardımcısını göndermişti. Şirket, meramım bir defa daha anlattı: o Türkiyenin petrol kaynak' ları tehlikedeydi. İstiyorlardı ki Ba- kanlıklararası tedbiri mi? Bir çare bulur mu, bul- maz mı? Orası, Komisyonun bileceği işti. Ama, Komisyonun toplanmasına lüzum vardı. Petrol Dairesi Başkanı K. Aksal Dert çok, hemdert yok! kıymetlendirilmesi, "bu maksada uy- gun olduğu nisbette" yabancı petrol ile yapılan petrol ameliyatının inki- şafını sağlamaktır. Eğer, yabancı petrol ile (oyapılan petrol ameliyatı türk petrol kaynaklarının kuruması- na yol açacak bir istikamet almışsa, buna karşı tedbir düşünmek zaruri- dir. Kanun, tedbirin ne olduğunu da düşünmüştür ve bunu 24. Madde ola- rak metnine almıştır. Bu maddenin ikinci fıkrası şudur: o "Bu kanunun tatbikatıyla ilgili bulunan vekâletle- rin mümessilleri Petrol Dairesi Rei- sinin başkanlığında (o-şimdiki (o Baş- kan, İsmail Rüştü Aksalın karde- AKİS/12 Dairesiyle ihtilâfa düştüğünde, Dai- renin kararma karşı Bakana itiraz edebilmektedir. Bakan, adına Petrol Komiseri denilen bir hakem tâyin et- mektedir ve hakem tarafları dinle- yip, vesika ve delilleri (inceleyerek karar vermektedir. Karar Bakana gitmektedir. Bakan, kendi seçtiği- hakemin kararma uyup uymamakta serbesttir. Ancak, Bakanın tasarru- funa karşı şirket Danıştayda odâva açmak hakkına sahiptir. Kesin olan, Danıştayın kararıdır. Türkiye Pet- rolleri T. A. Ş., Petrol Dairesinin kararma Bakan nezdinde itiraz etti. Bakan, Petrol Komiseri olarak İhsan Topaloğlu Petrol Dairesi, inanılmaz bir ta- vir takındı, Önce "Şirketin müra- caatında 16 kuruşluk pul eksiktir. Onun için Komiser bu dâvaya baka- maz" dedi. O, reddedildi. Arkadan "Talebin neden ibaret bulunduğu ilk dilekçede belirtilmemiştir. Şekil ba- kınımdan eksiklik vardır" dedi. O da, reddedildi. "Yabancı şirketler de bu dâvaya, müdahil olarak da değil, ta raf olarak girsinler" dedi. O da red- dedildi. Dâvaya girişildiğinde Pet- rol Dairesinin tutumu nem daha hır* çınlaştı, hem de yabancı şirketlerin bir avukatı gibi delil ortaya sürme yoluna gitti. Bir ara meseleyi Dev- letçilik * Liberalizm tartışması ha-