8 Ocak 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 12

Sanayi Oyun değil! (Kapaktaki işçisi) Dil ve Tarih Coğrafya (Fakültesinin giriş holünde bu Salı sabahı erken den başlıyan hararetli faaliyet (Önce kimsenin dikkatini çekmedi. Zira bu geniş salonda sık sık sergi açılması alışılmış bir şeydi. Sabahleyin bazı a- damlar geldiler, bir süredenberi salo- nu dolduran UNESCO' ya ait bir ser- giyi söktüler ve götürdüler. Daha son- ra bir grup adam daha geldi ve şa- tonun ortasında bir sergi kuruluşuna pek benzemeyen bir çalışmadır başladı. Adamların bir kısmı içeride o uğraşır- ken, bir kısmı da dışardan Oomalzeme yetiştiriyordu: duvarlar, pencereler, ka- ılar... Dil ve Tarih Coğrafya Fakül- tesi öğrencileri, öğleye doğru, ister istemez salondaki çalışmaya dikkat et- meye başlamışlardı, çünkü, ortayerde yavaş yavaş bir ev meydana geliyordu. Az sonra yapılan evin etrafı oFakül- tenin esprisever ve neşeli gençleri ta- rafından çevrildi. Bir delikanlı, yanın dakini dürttü: — Öğle üzeri de gecekondu inşa edilir mi?.." Adamlar öğrencilerin mi aldırmadan .çalışmalarına tiler. Evin müctemilâtı mmm üzereydi. Bir kız öğrenci meraklanmıştı: "— Ayol, bu tam bir ev! Niçin bu- raya yapıyorlar?" diye sordu. Şakacı delikanlı, gençkıza bakarak soruya şu cevabı verdi : "— Evcilik oyunu oynamamız i- türk çin!" Gençlerin neşe ile karşıladıkları bu ev. 9 Ocakta açılacak olan “Elektrik makineleri, cihazlan ve malzeme ima- lât sanayii sergisi" için okurulmuştur. Amaç modem bir evde kullanılabile- cek bütün elektrik malzemesi ve âlet- lerinin Türkiyede imâl edilebildiğini is- pattır. Nitekim bu evin elektrik düğ- mesinden ampulüne, kablosundan buz dolabına, çamaşır makinesine ve teypi ne kadar elektrikte ilgili her vr Tür kiyede imâl edilmiştir. Ancak 9 O ta açılacak sergide türk malı gösterilecek olan malzeme sadece ev- de "kullanılacak malzeme olmuyacaktır. Transformatörler, elektrik motörleri, yene cihazları, porselen izolatörler, de- 12 A L E niz ve hava seyrüsefer sistemleri, e- lektronik ölçü âletleri, oenkandesant ve floresant ampuller, şalterler, kuru pil, batarya ve akümülâlörler, kaynak elektrodları, yüksek gerilim sigortala rı, kaynak makineleri, kumanda ve tevzi tabloları, bakır ve alüminyum tel ve daha birçok çeşitli mazeme bu ser- gide yer alacaktır Türkiyede böyle bir m“ ilk defa açılmakta ve memlekette böyle bir sanayi kolu bulunduğu, kulaktan dol- ma haberler dışında, ilk defa kesin- likle ortaya çıkmaktadır. Maskeli sanayi Bu sanayi kolunun âdeta gizli kalması aslında tesadüfi bir durum değil- dir. Halk arasında ve nadiren basın- da, zaman zaman "yahu, buzdolabı da M | de gizli bir köşesinde T. M. damgası bulunacaktır. Ama bu damgayı bul- mak için polis hafiyesi (o becerikliliği ile keşiş sabrını yanyana getirip, mikroskopla çalışmak gerekmektedir! u gizliliğin sebebi türk müstehlikinin "türk malı" sözünü duyunca yüzü- nü buruşturması, yabancı bür marka- yı görünce de sevinçle ona koşmas:- dır. Bu yüzden sanayici, fabrikasını kurduktan sonra, meselâ oGrundik fabrikası ile anlaşmakta, belirli (o bir prim ödemek ve kaliteyi tutturmak şartiyle yabancı markayı o kullanmak yoluna gitmektedir. Türk işçisinin te- miz, kaliteli ve ucuz çalışmasını fark etmiş olan yabancı büyük firmalar durumdan omemnundurlar. Malına yabancı markayı basıp, bu yoldan bi- İslimyeli Fenni bir toplantıda konuşuyor "Davaya inanmıyorum ?” yapıyormuşuz" gibilerden Oo haberlerin yayılması, fakat arkasının gelmemesi ba sit, ama acı sebeplerle ilgilidir. e montaj sanayii şeklinde baş- lıyan bu tip imalât, şu anda Türkiye ihtiyacının yüzde 43'ünü karşılar du- rumdadır. Buna rağmen Oo piyasada, türkçe marka ve görünür T. M. damga- sı ile satılan bir-iki buzdolabı, o ça- maşır makinesi ve ütüden başka şey yoktur. Çünkü türk piyasası türk ma- lına güvenmemektedir. Bu yüzden de türk müteşebbisinin türk ser- mayesiyle imâl ettiği (o yüzde 50 'nin üzerinde türk malı olan bir- çok malzeme piyasaya Profilo, Micle, Linde. Norge, Philishave mar- kalarıyla çıkmaktadır. Bu tip yaban- cı markalı malzeme iyi incelendiğin- yasayı tutan müteşebbis de memnun- dur. an, imâl ettiği (Oo malzemeye türkçe marka koyan cesur sanayici- ye olmakta, mal elinde kalmaktadır. Bu arada Arçelik, Nurmetal, Tolon, Şahlan gibi bazı firmalar cesaret ve mücadelelerini devam ettirerek, bu çıkmazdan Oo kurtulmuşlardır. Fakat kurtulanlar azınlıkta, hem de çok a- zınlıktadırlar. Bu durumu (ortadan kaldırmak zorunludur. Meselâ, Ja- ponyaya giren yabancı sermayeyi bile yeril marka kullanmak runda bı- rakan japon sistemi bu durumu ön- leyecek bir vedbir olabilir. İlginç gelişm Memleketimizde elektrik (o sektörün- deki ilk fabrika, telefonun ica- dından 55 yıl sonra, 1932de İstanbul AKİS, 8 OCAK 1965