6 Kasım 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

DÜNYADA OLUP BİTENLER Birleşmiş Milletler Nice yıllara, ama... Birleşmiş Milletler Teşkilâtı, önceki haftanın sonunda, yirminci yılını doldurdu. Bu vesileyle yayınlanan bü- tün mesajların ortak niteliği, Teşki- lâtın, önümüzdeki yıllarda daha da olumlu Ve verimli çalışmalar yapaca- ğı, milletlerarası barış ve güvenliği ko- rumakta başarılar göstereceği şeklin- dedir. Fakat, resmi ağızların bu Zo- runlu o iyimserliği dışında, Birleşmiş Mileltlerin daha bu delikanlılık çağın- da ihtiyarladığını, üstüste yediği darbe lerle belinin büküldüğünü, yapılan bü- tün gençlik aşılarına rağmen kuvve- tini yitirdiğini söylemek, gerçeğe say- gı duyanlar için kaçınılmaz bir ge- rektir. Aslında Birleşmiş Milletler, daha kuruluşunda bazı (o sakatlıklarla ma- lâldü. Bir kere bütün Teşkilât, büyük devletler arasında işbirliği yapılacağı faraziyesi üzerine kurulmuştur. Oysa, İkinci Dünya Savaşım kazanan büyük ; devletler arasındaki işbirliği, savaşın bitmesiyle birlikte, yerini tam bir ge- çimsizliğe bırakmıştır. Bu geçimsizlik, Güvenlik Konseyindeki veto mekaniz- ması yüzünden Birleşmiş Milletleri bü- yük ölçüde etkilemiş, Teşkilât çalışma- larını baltalamıştır. Güvenlik Konseyinin veto yüzünden işleyememesi karşısında Genel Kurul, zamanla, Birleşmiş Milletlerin en ö- nemli organı olarak belirmiştir. Özel- likle 1950 Kasımında aldığı "barış için birleşme" kararıyla Genel Kurul, ken- di yetkilerini genişletme yolunu tut- muş ye böylece, Güvenlik Konseyinin isteyememesi halinde dünya barış ve güvenliğinin (o bekçiliğini kendisi yük- lenmiştir. Genel Kurulda Batı taraf- lısı ülkelerin oçoğunlukta olduğu yıl- larda bu durum, Sovyetler Birliğinin hiç hoşuna gitmiyordu. Son zamanlar da ise, sömürgelikten yeni kurtulan genç devletlerin Genel Kurul çoğunlu- gunu ellerine geçirmeleri üzerine, bu durumdan Birleşik oOAmerika da go- cunmaya başlamıştır. Gidiş ne yana? Fakat son birkaç yıl içinde Genel Kurul da etkenliğinden çok şey kay- betmiş bulunuyor. Bir kere, barış gücü giderlerine katılıp katılmama meselesi yüzünden Birleşik oOAmerika ile Sov- yetler Birliği (o arasında çıkan anlaş- mazlık sonunda, Genel Kurul geçen 30 Birleşmiş Milletler çalışıyor Sallanıyor mu? yıl hiçbir karar alamamak durumunda kalmıştır. İkincisi, Genel Kurulun en büyük kuvwvet kaynaklarından biri olan Tarafsız blok, son günlerde büyük par- çalanmalar geçirmiştir. Bu parçalan- malardan sonra, tarafsız devletlerin ko- lay kolay bir karar sureti üzerinde bir- leşmeleri beklenemez. Genel Kuruldan bir karar suretinin geçebilmesi için, muhtemelen, büyük devletlerden biri. nin veya ötekinin ağırlığını ortaya koyması gerekecektir. Bu duruma bakarak, Teşkilât içinde yeniden büyük devletlerin o sultasına doğru bir gidiş olduğunu o söylemek yanlış sayılmamalıdır. e Nitekim, Pa- kistan - Hindistan savaşı arasında Gü- venlik, Konseyi çoktan kaybettiği bir- liği yeniden kazanmış, Birleşik Ameri- ka ile Sovyetler Birliği, işbirliği yapa- rak, savaşı durdurmayı becermişlerdir. Ancak, bu işbirliğinin her meselede yapılabileceğini düşünmek fazla iyim- serlik olur. İki devlet, doğrudan doğru- ya kendi çıkarlarını ilgilendiren mese- lelerde önünde sonunda yeniden bir- birlerinden ayrılacaklardır. Birleşmiş Milletlere Yi yıldö- nümünde "nice yıllara diyebilmek için, irili ufaklı bütün evlerin ak- lın ve sağduyunun gösterdiği yola dön melerini beklemek gerekir. Rodezya Sakal ve bıyık Yirminci oyüzyılın başlarında, "üze- rinde güneş batmayan" Büyük: Bri- tanya İmparatorluğunun Afrikada çok geniş toprakları vardı. Ancak Dünya Savaşından sonra esmeye başlayan ba- ğımsızlık rüzgârlarıyla birlikte bu top- raklar birer birer (o başlarına buyruk devletler olmaya başlamışlardır. İngilizler, Afrikadaki (o sömürgeleri- nin üzerinde büyük ölçüde yerleşmiş değillerdir. Buralardaki ingilizlerin sa- yısı, çok kere, onbinler hanesini pek aşmaz. Bunda, Afrika ikliminin, top- rakların Oo verimsizliğinin ve Afrikâyâ gelen beyazların çoğunun yerleşmek ni- yetiyle değil de biraz para kazandıktan sonra geri dönmek isteğiyle dolu olma- larının büyük payı vardır. Ancak, bir tek Güney Rodezyada durum böyle de- ğildir. Ülkenin zengin ve verimli ol- ması ve beyazların buralarda yerleş- mek isteğinin kuvvetli çıkması yüzün- den, burada 300 bin beyaz adam yerleş- miştir ve bu, bugün İngilterelin kar- şılaştığı en güç problemlerden birinin belirmesine yol açmış bulunmaktadır. İngiliz yönetimi altındaki Afrika; ülkelerinin çoğunda az sayıda beyazın yerleşmiş olması yüzünden, bu ülkeler bağımsızlıklarını kazanırken, egemen- 6 Kasım 1965