11 Şubat 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

— Franko ME zaferinin bilânçosu ispanyada son muharebeler nasıl cereyan etti ? Nasyonalistlerin zaferi meseleyi halletti mi ? Fransaya sığınan Cümhuriyet ordusunun ilerde de bir rolü olabilir mi ? Fransız O mec-X mualarından Europe (o Nouvek iwin İspanya mu- habiri, oÇümhu- riyetçilerin uğra» dıkları bozgunun sebeplerini anla» tayor; ve altında da, mecmua, im- galı bir makaley- le şu suale cevap veriyor: «Bundan sonra ne yapmak mümkündür?> Enteresan bulk duğumuz için hü- lâsa ediyoruz: ... 1937 de Cüm- &3 buriyetçilerin elin de kâlan arazi, ikiye bölündükten sonra, o Başvekil & . Negrin, büyük bir mii azim ve iradeyle, #5 7.X hadisatın cereya- nını değiştirdi. Bir nevi diktatör gibi #ağP4 hareket © ederek Ü 200,000 kişilik ga- yet iyi techiz edil- miş, talimli, disiplinli kadrolu bir ordu meydana getirdi. Fakat bilhas- sa mucizesi şuydu ki, - Klemanso'nun 1917 de Fransız ahvali ruhiyesini yükselttiği gibi, - o da, bedbinliğe dü- İ şen tarafdarlarının maneviyatını ku vetlendirmişti. Lâkin bu genç ordu, Ebr taarruzu- na atılarak eridi, Gerçi alti ay müd- detle, Frankocular çok ezildiler, yıp- randılar amma; cümhuriyetçiler de, en iyi zabitlerini, kıymetli ihtiyatla- rını kaybettiler; silâhlarının ve cep- hanelerinin mühim bir kısmınıda elden çıkardılar, Noel'de » yani Yılbaşından biraz evvel - nasyonalistlerin son hücumu başladığı sırada, Hükümetçiler sağ- lam mevkilerde bulunuyorlardı. Bil. hassa maneviyatları ofevkalâdeydi. Lâkin ordu, maddeten ezilmiş, hele techizat noktasından bitmişti. Hu- dudların kapatılması, Cümhuriyetçi- lerin dışardan yardım almasını im- kânsız bırakıyordu. Cümhuriyetçilerin erkânıharbiyesi, bu vaziyeti nazarı itibâra alarak, Lüdendorff'un usulü üzere, celâstikt surette mukavemet» e karar verdi, Yani bir mevkil, mümkün olduğu kar dar çok mhafaza etmek; lâkin, ha- rap olmağa mahal vermiyerek tam Zamanında gerilemek. Böylelikle, ordu, belki ricat edö- cekti. Fakat adım adım... Fazla za- yiat vermeden... Genel kurmayın bu tarzdaki emir- leri cephenin merkezinde iyi tatbik edildiyse de, yüz kilometre imtidadın- daki cenahların sonlarında fena an- laşıldı ve ekseriya fena tatbik olun- du. Elâstiki müdafaa yapmak maksâ- dile, ihtiyata riayet etmek emelile, ehemmiyetli noktalar muharebe ver- meden terkedildi. Bu yüzden de, ci- vardaki diğer kuvvetlerin de geri çe- kilmesi lâzım geldi. İhtimal cenahlardaki bu Arızalar © kadar mühim zarar vermezdi... Şa- yed İtalyanların motörlü Littorio tü- meni olmasaydı... Frankoculara (Oecnebilerin türlü türlü yardımları olmuştur. 'Topçu ve tayyareci -mütehassısı Almanlar var- dır. (Barselonu bombardıman eden- Yer münhasıran Almandırlar),. Bun. Mir, her'türlü teknisyenler gönder- miştirler, Portekizliler de vardır. Bunların müdahaleleri, şimdiye kadar gizli tu- tulmuştur. Cümhuriyetçiler geçen sene Ebr nehrini geçtikleri zaman muharebesiz teslim olan İki ağır ma- kineli tüfek bölüğüne raslamışlardır ki, bunlar Portekizlilerdi. «Beyaz ok» isimli bir muhtelit fır- İspanyol cümhuriyet ordusu kütle halinde Fransaya sığınırken ka, teşekkül halindedir: Bunun İtal- yan kadroları arasma İspanyollar, İ ve 2000 kadar da Portekizli alınmış- tır. Bu sonuncular ümmi kimselerdir, Geri hizmetlerinde ve nakliyatta ça- hşacaklar diye tutulmuşlarken ileri sürülmüşlerdir, Portekiz zabitlerinin İspanyol muharebelerinde nail ola- cakları terakkiler, vatanlarına avdet- lerinde resmi Portekiz ordusunda da aynen kabul edilecektir, Fakat en mühimmi motörlü İtal- yan «Littoriov tümenlle yine motör- lü üç «Ok, tümenidir. Bunlar münhasıran ümmi İtalyan erlerden mürekkeptir ve İtalyan su- bay ve generaller tarafından sevk ve idare olunuyorlar. Nakil vasıtaları hep motörlü oldu- ğu için büyük bir çeviklik arzediyor» lar, Diğer İspanyol tümenleri gibi demiryolunun yardımına ihtiyaç duy- muyorlar... v Littorio, diğer İtalyan tümenleri olan «Ok; lardan çok daha harekete müsteittir. Zira, bütün topları mo törlü vasıtalarla çekilmektedir. Ateş kudreti de yüksek olduğu için müda- halesi pek müessir oldu. Diğer nasyonalist tümenleri gibi beheri 600 den 8-9 taburdan mürek- kep bulunan ve her tabur 6 tonluk 40 tank, ve iki yerli tanketleri ihtiva eden bu kuvvet pek ehemmiyetliydi. Ceman 320 orta tank, ve 9000 mev- cud. Lâkin bu 9000 kişi zinde bir hal- de oldukları için mevcudiyetleri büs- bütün mühim. (Littorlo, harp esna- sında, mevcudünün “6 15 ini kaybet- ti.) Bu kuvvet, üç hafta muharebe- den sonra bile tecavüz kudretini mu- hafaza ediyordu. İşte, kânunuevvel sonlarında, ve- saltsiz bir halde bulunan Cümhuri- yetçiler, böyle bir ordunun darbesini yediler, o Mühimmatları bitmediği müddetçe, birkaç gün, karşı durdu- lar. Lister tümeni, Uittoriloyu hattâ Cabull önünde durdurdu. Lâkin İtal- yanlar, şarka, garbe, süratle hareke- * te geçebildikleri ve saldırmak için iyi. noktalar seçtikleri için, . ister, çevrilmekten çekindi ve «elâstiki mü- dafaa» kaidelerine uyarak geriledi. Cephane kalmamıştı, Artık Cüm- huriyetçiler için, mütemadiyen geri- lemekten başka çare yoktu, Böylelikle, Hükümetçilerin mağ- lübiyetine sebep vesaitsizlik olmuş- tur, Harpten evvelki tipte 7,5 luk ve 15,55 luk toplar, Krupp'un son model- lerine karşı koymağa çalışıyordu. Nisbet şuydu: Frankocuların 9 topuna karşı 1 top, 20 tank defi topuna karşi 1 tank defi topu, 5 hafif makineli tüfeğe karşı 1 hafif makineli tüfek, 50 tay- yare topuna karşı 1 tane... İki tarafın beherinde 200,000 insan çarpışıyordu. Fakat vesait, işte bu kadar farklıydı. İspanyol Cümhuriyet ordusu ta- mamen mahvolmaksızın Fransa hu- dudlarına iltica etmiştir. *“» Mecmuada, bu yazının altında Ms- nüel Chaves - Nogales imzasile yazan muharrir de, şu mütaleayı yürütü- yor: «Pranko ve müttefikleri, kendile- rine karşı muharebe edenleri bir bir helâk etmek, öldürmek kasdındadır. Elde ettikleri bugünkü zaferin ancak bu suretle payidar olabileceğine kan!- dirler, Zira Cümhuriyetin müdafileri, velev silâhsız bile kalmış olsalar, yins dalmi tehlike teşkil ederler; Franko- nun zaferi de, bu yüzden, muvakkat olur. Onun için kütle halinde insan- ları kurşuna dizmek gibi tedhişler baş gösterebilir, Esasen Franko, daha bügünden, müstakbel rejiminin şeklini tayin ew mek mecburiyetindedir, Bu tayin de, nasyonalist cephenin vahdetini par- çalamağa kâfidir. Meselâ krallığın iade edilip edilmemesi, galipleri ara- larında ihtilâfa düşürmek için kâfi- dir. Bir çok kraliyetçiler, Frankohun kraliyete - Cümhuriyetçiler derece- sinde - hail olduğu kanaatindedirler. Öyleyse netice neye varacak? Frankonun zaferi, böylelikle, İs- panyol meselesini halletmiş sâyıla- maz. Bir gün yine çatışma olması pek muhtemeldir.» Muharrir, cümhuriyet Ordusunun, velev silâhsız olarak, Fransada mu- hafaza edilmesinin çok faydalı ola- cağı fikrindedir. Y.Ç. Memurlar sicil ve muamelât umum müdürlüğü Ankara 10 Telefonla) — Dahiliye Vekâletinde yeni ihdas edilmiş olan memurlar sicil ve muamelât umum müdürlüğüne vilâyetler idaresi eski umum müdürü B. Fazli, muavin- İiğine (oOeski umum müdür muavi- nl B. Halid, ikinci şube müdürlüğü- ne de eski ikinci şubo müdürü B. Şükrünün tayinleri yüksek tasdike iktiran etmiştir. Kasaplarla celebler et fiya- tına zam yapılmasını istediler Son zamanlarda şehrimiz piyasası- na az miktarda et geldiğini iddia eden celeplerle kasaplar belediyeye müra- caat ederek hayvan fiatlerinin yük- selmesi münasebetile et fiatlerine be- şer kuruş daha zam edilmesini iste mişlerdir. Vali, bu müracaati tedkik edecektir, Devlet demiryolları ve limanları Şı at 1 ği umum müdürlüğü binası yapılıyor Yeni bina 1,600,000 liraya mal olacaktır 1 milyon liralık kısmı ihale edildi İ > Binanın bittikten sonra alacağı şekil Ankara 10 (Akşam) — Devlet De- miryolları ve Limanları işletme u- mum müdürlüğü için 1 mliyon 600 bin liraya yapılması kararlaşlırlan idare binasının 1 milyon liralık kış mı ihale edilmiştir. Yeni bina istasyon meydünında ni- hayetlenen çiflik asfaltı üzerinde İs tasyon gâzinosu yanında ve atış poli- | gonu karşısındaki saha üzerinde yâ- pılacaktır. Yapılan plâna göre binanın esas cebhesi şehir tarafında olacak ve bu cebheden yüksek kolonatlı bir şeref antresi ile binaya girilecektir. Vekil dairesi ile umum müdür daireleri ve büyük içtima salonu bu antrenin Üzerinde yapılacaktır. Antre güzel bir şeref holü ve merdiveni ile bu da- irelere bağlanacaktır. Yine şehir ta- rafında yan bloklarda memurlara mahsus iki büyük antre yapılacaktır. Ayrıca demiryolu ile gelecek memur- Isr için hat cephesinde iki antre bu- lunacaktır. Bina biri bodrum olmak üzere dört kattan mürekkeb olacaktır. Her katta. bulunacak daireler aşağıda gösteril- miştir: Bodrum kat: müzeleri, matbaa. Zemin kat: 6450 metre murabba bir saha Üzerinde şeref ant , Mal Zeme dairesi, tefliş heyeti, tedkik heyeti, askeri komisyon, sıhhiye da- iresi, muhasebe dairesi, tekaüd san- dığı, konferans salonu. Birinci kat: Büyük içtima salonu, Vekil ve umum müdürlük kısımları, umumi kâtiblik hukuk işleri dairesi, istatistik dairesi, hareket dairesi, İkinci kat: Yol ve cer daireleri, Üçüncü kat: Hasılat dairesi, Dalreler arşivler Almanya ilkbaharda 600 bin kişiyi seferber ediyor (Baş tarafı 1 inci sahifede) takviye edilmiş olduğu bildirilmekte. dir. İtalyada malümat verilmiyor l Roma 10 (A.A.) — Muhtelif sınıf. | lara mensup birçok mütehassısların silâh altına çağrılmış ve Libya gamni- zonlarının takviye edilmiş olduğuna dair ortada dolaşan şaylalar hakkın. da kendilerinden istizahta bulunulan İtalyan makamaları bu şayiaları ne tekzip ne de teyid etmektedirler. Yal- nız bu husus hakkında malümet ve- rilmiyeceğini beyan ile iktifa ediyor. Jar. Amerika sularındaki İtalyan harp gemileri İtalyaya dönüyorlar Nevyork 10 (A.A, — Nevyork Times gazetesinin Costaricadan bildirdiğine göre Port . Limonda bulunmakta olan Duca d'Aosta İtalyan harp ge- misi ile Oristobal'da bulunmakta olan Eugene di Savoia İtalyan kruvazörü İtalyaya avdet emrini almışlardır. Fransız âyan milli müdafaa encümeninin gizli toplantisi Paris 10 — Âyan meclisi milli mü- dafaa encümeni dün sabah Ikinci giz- Yi içtimsını akdetmiş ve bu toplantı. da münhasıran bahriyeye alt mese leler görüşülmüştür. Bu hususta resmi bir tebliğ neşre- dilmemiş olmakla beraber, alınan hâ- berlere göre encümenler, bahriye ma bata muharririnin verdiği izahatı din- lemişlerdir. Mazbata muharriri bu izahatında Fransız filosunun İngiliz filosile birlikte ve tek başına varife- sini yapmağa kadir olduğunu $i miştir. Fransız Bahriye Nazırı bahvi- ye programının süratle tatbikine de- vam edildiğini encümende beyan et- miştir. Hükümetin aldığı tedbirler yanlış telâkki edilmemelidir (Baş tarafı 1 inel sahifede) ileri gidip asla geri dönmemek niye tile vazifeyi üzerine almıştır. Bu s€- beple bizden inkılâp hamlelerinde gevşeklik bekleyenler bilmelidirler ki biz, hiç bir rüci harekete tarafdar ve müsteld değiliz. Daima ileri gitmek emelindeyiz. Milletimizi lâyık olduğu terakkiye eriştirmek için inkılâp prensiplerini sadakatle ve fakat tam bir temizlik- le tatbik edeceğiz. Bu hareketimizin şahsi arzu ve ihtiraslara âlet vasıta- Bi olmasına asla müsaade etmiyece- giz. Prensiplerimiz arasında ahlâkın, faziletin oİltizamı ve korunması en mühim bir mevki tutuyor. Genç- Mikteki fazilet aşkını, vatan ve vazife uğrunda feragat ve fedakârlık duy- gularını her vesile ile teşvik ve tak- İ | viye etmek ve bunlardaki yüksek zev- İ ki ona daha iyi tanıtmak borcumuz- | dur, Lâiklik, asla ihmal etmiyeceğimiz bir esastır. Memleketin idaresinde an- cak hakiki ihtiyaç ve icapların emel- lerine bağlıyız. Fakat kimsenin vicdanına müda- haleyi tasavvur bile etmeyiz. İleri hamlelerimizde mülletimizin kuvvet- lerini düşüncesiz hareketlerle © israf ve hedretmeğe asla tarafdar değiliz. Salâhiyetlerimizi o kullanırken, nihil kuvvetlerimizin en küçük bir cüzü” nü sarfederken bunun mukabilini tam olarak elde etmek hiç bir zamaff ihmal etmiyeceğimiz bir esastır. Son zamanlarda bazı hadiseler? karşı hükümetin alacağı tedbirler v8 yaptığı takipler ancak suçlu karşı" sında âlınan tedbirlerden ve yapılan takiplerden ibarettir. Bunlara, basi kimselerin Jzafe etmek istedikleri hususiyet bizim hatırımızdan geçmi" yor. Kendilerine tevdi edilmiş olan v8" zifeleri ifa ederken bütün arkada#” larımın bu ifadelerimdeki o mânalar$ hatırlarından uzak tutmamalarıni” ehemmiyetle dilerim. Akba müesseseleri Ankarada her dilden kilap, gazete mecmua ve kırtasiyeyi weuz olarak AKBA mücesseselerinde bulabilirsiniz. Her dilde kitap, mecmua siparişi ka” bul edilir. İstanbul gazeteleri için ilân kabul, abone kaydedilir. Undervodü yazı ve hesab makinelerinin Ankarâ acentesi, Parker dolma kalemlerinin | Ankarada satış yeridir. Telefon: 3377