1 Eylül 1989 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 44

kaplamak suretiyle kondansatör elde edilmektedir. Mika ve seramik tipler: Hangi metodla yapılırsa yapılsın- lar mika ve seramik tipler her zaman aranılan kondansatörlerdir. Özellik- le mika-gümüş tipler kaliteli yüksek frekans devrelerinin vazgeçilmez ele- manlarıdır, zira bunların değerleri ol- dukça kararlıdır. Seramik kondansa- törlerin değerleri ise sıcaklığa ve tat- çüktürler, hem de oldukça yüksek de- ğerlidirler. Elektrelitik tipler: Üçüncü önemli kondansatör tipi, çok miktarda kullanılan elektrolitik tiplerdir. Yapılışları oldukça farklı- d ır. Elektrolitik kondansatörlerde me- tal olarak genellikle alüminyum kul- lanılır. Alüminyumun yanındaki ya- hıtkan madde ise alüminyum-oksittir. a) Ü b) YANDAN GÖRÜNÜŞ RĞA c) ÇOK KATLI TİP %J STTEN GÖRÜNÜŞ bağlı uç kesinlikle (—) uçtur. =.:ı|8flır: Her ne kadar elektronik devreler- de değişken dirençler olduğu kadar değişken kondansatörlere ihtiyaç yoksa da birkaç durumda bunlar ger- çekten gereklidir. Bunlardan belki en önemlisi, radyo ve televizyon devre- lerinin akort katlarıdır. Bildiğiniz gibi bu tip cihazlarda istasyon arama iş- lemleri değişken kondansatörlerle ya- pılmaktadır. Bu amaçla kullanılan kondansatörler iç içe geçmiş plakal- radan oluşmuştur ve bir şafta bağlı olanlar döndürülmek sureti ile (bir- birlerine değmeden) değer değiştiril- mektedir (Resim 5). Trimerler değişken kondansatörle- rin daha küçük tipleri olup daha sık kullandlırlar. Resim 3: Mika kondansatörün İç yapısı. bik edilen gerilime göre değişebilir (Resim 3) Sarmal tipler: Yine oldukça sık kullanılan .bir kondansatör çeşidi ise sarmal tiptir. Uzun bir yalıtkan şerit (genellikle ka- ğıt), iki tarafı iletken bir madde ile kaplandıktan sonra yerden tasarruf amacı ile araya diğer bir yalıtkan madde konularak rulo şeklinde sarı- lır (Resim 4). Bu şekilde elde edilen kondansatörler hem ebat olarak kü- Resim 4: Sarmal kondansatör. 44 Bir alüminyum şerit saf asit ile temas ettirilir ve aralarından elektrik akımı geçirilirse, alüminyumun üzerinde çok ince bir film halinde alüminyum oksit oluşur. Bu metodla 1 Farad'a kadar değeri olan kondansatörler nis- beten küçük ebatlarda elde edilebilir. Elektrolitik kondansatörlerin deza- vantajları ise polarizasyon ve düşük çalışma gerilimleridir. Pt on demek, kondansatörün devreye tek — bir yönde bağlanabilmesi demektir. — Bu amaçla elektrolitik kondansatör- lerin uçları (- ) ve (—) olarak işaret- lenmiştir. Eğer ters bağlantı yapılır- sa alüminyum-oksit yalıtkan tabaka- yı oluşturan işlem tersine döner ve ya- hlıtkan tabaka yok olur. sonuçta kon- dansatör normal bir iletken haline ge- lir, bu şekilde herhangi bir sınırlama yapılmadan genlım verilmeye devam edilirse patlar Eğer elektrohtik bir kondansatö- rün polaritesini bilmiyorsanız bir avometre ile hangi bacağın dış metal kılıfa bağlı olduğunu bulun. Buraya Resim 5: Trimerin çalışma prensibi. Şarj-Deşarj: Kondansatörlerde gerçekleşen enerji depolama işlemini gözleyebil- mek için kendimiz oldukça basit bir deney yapabiliriz. Öncelikle Resim 6'da görüldüğü gibi bir kondansatö- rü, bir direnç ve şaltzr ile seri olarak gerilim ka yalım. Şalteri kapattığımızda kondansatomn pla- kaları arasında bağlantı olmadığı için devreden akım geçmez. Şimdi devre- ye bir ölçü aleti bağlayalım. Bu sefer şalteri kapattığımızda ölçü aletinin göstergesinin çok kısa bir süre için hareket edip tekrar sıfır konumuna geldiğini göreceğiz. Resim 6: Kondansatör ve direncin seri bağlantısı.