17 Ağustos 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

ki De Gaulle, yaptığı konuşmalarda, Sovyetler Birliği için ağır bir dil kul- lanarak yaratılmaya çalışılan bahar havasını da baltalamaktadır. De Ga- ulle Avrupaya gerçek barışın ancak Fransa bir atom kuvveti olarak or- taya çıktıktan sonra gelebileceğine inanıyor, buna karşılık Amerika da artık De Gaulle iş başından çekilme- den Avrupaya güvenilir bir odüzen verilemeyeceğine oiyice inanmıştır. Amerikan idarecilerinin bütün ümidi De Gaulle'ün 1965 yılında iş başından çekileceğiydi, fakat De Gaulle o yıl yapılacak seçimlere katılmayı ve bir devre daha iş başında kalmayı tasar- lamaktadır. A.B.D. Kampanya kızışıyor ünyanın hemen her tarafında oldu- gu gibi Birleşik Amerikada da, vasat bir amerikan vatandaşı, sabah gazetesini: eline aldığında öyle politi- ka ile ilgili sütunlara fazla bir za- leri vasat amerikalının en çok dik- katini çeken konulardır. Fakat şu sırada durum pek öyle değildir- Amerikan kamu; (ooyunun, ikibuçuk yıldan fazla bir süredir için- de bulunduğu kayıtsızlıktan sıyrıla- rak yavaş yavaş iç politika ile yeni- den ilgilenmeye başladığı gömülmek- tedir. Çünkü, şu günlerde, Demokrat ve Cumhuriyetçi Partiler 1964 Baş- kanlık seçimlerinde Oo gösterecekleri adayları seçmeye hazırlanmaktadır- lar. Bu adaylar seçildikten sonra çok ateşli bir seçim kampanyası başlaya- cak, amerikalılar bu kampanyayı ya- kından izleyip ona göre oylarmı kul- lanacaklardır Kesin bir söz söylemek için vakit henüz erken olmakla beraber, bize kalırsa, önümüzdeki 1964 Başkanlık seçimlerinin amerikan devlet idare- sinde büyük bir değişiklik (oyapması beklenmemelidir; Başkan Kennedy, Demokrat Partinin tek adayı olarak görünmektedir ve daha şimdiden ya- pılan zemin yoklamalarından ameri- katıların çoğunluğunun oKennedy'ye bir dört yıl daha Başkanlık yapmak şansını tanıyacakları o anlaşılmakta- dır. Demokrat Parti içinde ortaya çı- kabilecek tek mesele, babacan Baş- kan Yardımcısı Johnsonn'un durumu- dur. Kennedy'nin Güney eyaletlerini nesinden sürükleyen bu Texas'h poli- tikacıya fazla sevgi beslemediği ve Johnsonn'un da günlerinin çoğunu, çirdiği kimsenin gözünden kaçmamak tadır. Kennedy'nin bu seçimlere ken- di tabiatına daha uygun bir yardım- cı ile katılmak istemesi, amerikan iç politikasıyla uğraşan bazı gözlemci- ler içki, pek de uzak bir ihtimal de- ğildir. Gene ayni gözlemcilere göre, bu yardımcına California o Valisi - Brown olması beklenilebilir. 1964 seçimlerinde Başkanlık kol- tuğuna yeni bir kimsenin gelmesi bek lenilemiyeceğine göre, bu seçimlerin asıl. önemi, ondan bir sonrakinde De- mokratların karşısına çıkacak Cum- huriyetçi adayın belirmesini o sağla- mak olacaktır. 1960 seçimlerinde ye- nilgiye uğradıktan sonra, Cumhuri- yetçi Parti daha hâlâ kendini topar- Nelson Rockefeller Evlilerin sevdası... lamış değildir. Bu partinin ileri ge- lenleri, bugün, liderliği ele alıp parti- ye yeniden kuvvet ve güven kazan- dıracak bir adayın peşinde koşmak- tadırlar. Favorisiz bir yarış Bundan bir süre öncesine kadar Cam huriyetçi Partinin en kuvvetli adayı olarak New York eyaleti valisi meş- hur milyoner Rockefeller görünüyor- du. Fakat dört yetişkin evlâda sahip olduğu halde karısından boşanarak New York sosyetesinden dul bir ka- dınla evlenmesi, hiç değilse görünür te aile kavramana çok bağlı olan va- sat amerikalıyı Rockefeller'den uzak- laştırmıştır. Ancak bu olayın Rocke- feller'in adaylık şansım ne kadar kır- dığını kesin olarak söylemek için za- man henüz erkendir. DÜNYADA OLUP BİTENLER kılırsa, en kuvvetli aday olarak gö- rünen Rockefeller'in karşısında kuv- vetli bir muhafazakâr kanat var. Ge- çen yıl yapılan eyalet valilikleri se- çiminde bu kanada Nixon sahip çıkar- mak istemişti, Eisenhower'in başkan yardımcılığını yapan Nixon 1960 se- çicilerinde Kennedy'ye (o yenildikte sonra siyasetten çekileceğini şöyle- miş, fakat eyalet valilikleri seçimler rinde yalnız Batı kıyısının değil, bü- tün Birleşik Amerikanın en önemli eyaletlerinden biri olan o California Valiliği için adaylığını kendini alamamıştı. dar uzanan çizgi üzerindeki her tür- lü sıfatla damgalamaktan kaçınma- yan Nixon, California'da çok kuvvet- li olan aşırı sağcı teşekküllerin des- teğine rağmen, daha çok aydınların adayı olan Demokrat Brown karşı- sında ağır bir yenilgiye uğramıştır. Bu .yenilgiden sonra yaptığı o basın toplantısında gazetecilere acı tariz- levde -bulunan Nixon, herhalde artık Cumhuriyetçi Parti içinde başkan a- dayı olarak büyük bir ağırlık taşı- mamaktadır. Cumhuriyetçi Partinin muhafazakâr sağ kanadını peşinde sürükleyen, şu sırada, ünlü Senatör Goldwater'dir. Uykusunda bile ko- münistlerin rüyasını gören ve her meseletie aşırı amerikan milliyetçi- lerinin bayraktarlığım yapan Gold- water, son zemin yoklamalarına bar kıhrsa, pek de şanssız o sayılamaz. Goldwater, görünüşe göre, ırk ayrı- mını savunarak Güneydeki okuvvet dengesini bozmak ve yıllaryılı De- mokrat Partiye oy veren Güney eya- letlerinin oyunu toplamak çabası i- çindedir. Fakat Amerika endüstriyel nüfusun en yoğun olduğu ve ırk ay- nini ve aşırı amerikan milliyetçiliği gibi taassuplara pabuç bırakmayan Kuzey eyaletleri, Goldwater'in arka- sından gidecek gibi görünmemekte- dirler. Kuzey eyaletlerinde en çok şansa sahip olan Cumhuriyetçi adaylar, da- ha bundan bir—iki yıl öncesine ka- dar ilimleri duyulmamış iki ogenç adamdır: Romney ve Scranton.. Bun- ların her ikisi de son eyalet seçim- lexi sırasında parlayan kuvvetli bir iş yönetimi bilgisine ve Amerikada politikanın en önemli şartı olan pa- raya sahip genç insanlardır. Kendi- leri valilikle yetinip başkanlıkta göz- leri olmadığını söylemelerine men, çevrelerinden büyük baskılar Bu boşanma olayı bir tarafa bıra- ları anlaşılmaktadır.