5 Şubat 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

DÜNYADA OLUP BİTENLER Vietnam Sil baştan Diemin işbaşından uzaklaştırılmasın- n sonra bir türlü siyasi istikrara kavuşamayan Güney Vietnamda, geri- de bıraktığımız hafta içinde, yönetim bir daha el değiştirdi. Bundan önceki- lerde olduğu gibi bu kere de, yönetimin değişmesinde başlıca rolü budistler oyna dılar. Bilindiği gibi, Diemden sonra Vietnamda ordunun yanısıra en önem- li siyasi kuvvet olarak beliren budist- ler Tran Van Huong hükümetini da- ha başındanıberi otutmuyorlardı. Bu- distler şimdiye kadar barışçı yollar- dan duyurmağa çalıştıkları bu mem- nunsuzluğu, iki hafta önce, başka yol lara döktüler, önce Saygonda genç bir budist kız kendini yaktı, sonra da önemli budist lider açlık grevine baş- ladılar. Onun arkasından oVietnamın birçok yerlerinde özellikle (o Hue'de, Huong ve amerikan aleyhtarı gösteri- ler başladı. Amerikan binalarına ve gö- revlilerine saldırılar oldu. Eğer ordu işe el koymasaydı, gösterilerin daha da büyüyeceği muhakkaktı. Saygondan gelen haberlerden anla- tarafından yeni kurulan düzen şöyledir: Yasama gü- cünü elinde tutan Devlet Başkam Fon Hak Suu yerinde bırakılmış, yürütme gücünü elinde tutan Huongun yerine de eski kabinede başbakan yardımcılı- ğı yapan Nguyen Xuan Oanh getiril- mistir. Oanh, yüksek öğrenimini Har- vard Üniversitesinde yapmış, 43 yaşın da tanınmış bir iktisatçıdır. Ancak, gene Saygondan alınan ha- berlerden anlaşıldığına göre, kurula- cak bir Silahlı Kuvvetler Konseyi hem devlet başkanının, hem de başbakanın kararlarını denetleyecek, gerekirse ha kemlik görevi (o yapacaktır. Başka bir deyişle, son söz gene ordu liderlerinin dir. Bunun Güney Vietnamda sivil yö- netimi yerleştirmek için büyük çaba- lar harcayan (Birleşik Amerika için büyük bir darbe olduğuna şüphe yok- tur. Ayrıca General Khan'ın böylece yeniden iktidara gelmesi, kendisiyle bir süredir arası son derece açılan A- merikan Büyük Elçisi General Max- well Taylor'ın Kayonla kalıp kalma- mes meselesini de ortaya çıkarmış- tır. Bilindiği gibi, genç vietnamlı ge- nerallerin bundan bir süre önce yap- mak istedikleri darbe sırasında ameri kan hükümeti ve dolayısile General Taylor yönetimin sivillere bırakılması için çalışmışlar ,bütün ağırlığını Ho- ıng hükümetinin arkasına koyan Tay lor Khan'a karşı sert çıkışlar yapmış AKİS, 5 Şubat 1965 ve iki generalin arası bu yüzden çok açılmıştı. Amerika ve budistler Saygonda ordu iktidarı yeniden ele alınca budistlerin açlık grevleri ve gösterileri şimdilik durmuş bulunmak- tadır. General Khan budist liderlerle görüşmeler yapmış ve bunların istek- lerini öğrenmeye ği Budist- letin istediği, çoğu ukları Vietnamın yönetiminde söz sahibi ol- maktır. İnanılır kaynaklarda söylen- diğine göre, General Khan, Silâhlı Kuvvetler Konseyinin yanısıra ve onun bir danışma organı olarak asker ve si- villerden kurulacak yirmi kişilik bir karma konseye budist temsilciler al- mayı düşünmektedir. raber, darbeyi yapan generalleri açık- ça desteklemekten okaçınmaktadırlar Bir budist lider, İ ee yaptığı konuşmada, budistlerin amerikan a- leyhtarı ShaiEri ancak Ameri- kanın budistlerin şikâyetlerine hiç ilgi göstermediğini söylemiştir, Ke geçen hafta Hue'de büyük çaplı ame- rikan aleyhtarı gösteriler yapan öğ- renciler Huong hükümetinin devril- mesinden büyük bir memnunluk duy- duklarını, fakat Amerikan Büyük El- çisi Taylor memleketine dönünceye ka re, Birleşik Amerika Güney Vietnama yardım politikasını değiştirmelidir. Bu d ist liderler ve öğrenciler Güney Viet- Vietnamlı muhafızlar hazırlık yapıyorlar Bir kazan ki kepçesi belli değil General Khan'ın bu düşüncesi Wa- shington'da endişe uyandırmıştır. Ger çekten, amerikalı yorumcular, ran Van Huong'un iktidardan uzaklaştı- rılmasını Güney Vietnam içindeki bu- dist nüfuzunun artması sonucunu do- gurabilecek nitelikte görmektedirler. Washington, hükümet içindeki budist nüfuzu artınca Vietnamın tarafsızlığa kaymasından korkmaktadır. Bunun i- se Amerika için hoşa gitmeyecek bir sürü sonuçları olacaktır. Olaylar karşısında budistlerin tu- tumuna gelince, bunlar şimdilik bir 'bekle ve gör" politikası izlemektedirler. Budist liderler Huongun görevinden uzaklaştırılmasından büyük bir mem- nunluk duyduklarını belirtmekle be- nama yapılan amerikan yardımının zenginlerin daha zengin Ginesi sağ- lamaktan see o işe yaramadığını eri sürmektedir! Bütün bu e bitenlere dikkatli bir gözle bakılınca, Vietnamda budistlerle ordu arasında bir anlaşmaya varılma- dan durumun düzelemiyeceği o açıkça ortaya çıkmaktadır. Belki bu, Ameri, kanın hoşuna gitmiyor ama, hoşa git- se de gitmese de, bugün için gerçek budur. ıran Tetiği çeken kim? Sosyal ve ekonomik bakımdan geri bir ortamda sarı bilinçli varı bi- 15