5 Şubat 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26

MUSİKİ Konserler Şehirlerarası ziyaretler Geçirdiğimiz haftanın başlarında Salı nkara Konser Salonu yi- ne olağanüstü müzik toplantılarından birini yaşadı. İki yıl önce Başkenti zi- yaret etmiş olan İstanbulun Şehir Or- kestrası, yöneticisi ve aynı zamanda da kurucusu Cemâl Reşit Reyin idare sinde bir konser verdi. Konserin baş- lıca özelliğini, büyük fin bestecisi Je- an Sibelius'un yüzüncü doğum yıldö- nümü münasebetiyle tertiplenmiş o. lup tamamen bu ünlü bestecinin eser- lerine yer verilmiş olması, bu arada bestecinin güzel keman konçertosuna genç sanatçımız Ayla Erduranın solo- cu olarak katılması teşkil etti. Konserin ilginç yönlerinden birisi, çalman üç parçanın da İstanbul Şe- hir Orkestrası repertuvarına yeni gir- miş parçalar oluşuydu. Hele Dördüncü Senfoninin öyle değme orkestraların ele alamadığı, iyi yorum ve üstün tek- nik, isteyen partisyonunu böyle yarı a- matör bir topluluğa çaldırmakla Rey, kendi sanat gücünü olduğu kadar yöne timindeki sanatçılara olan güvenini de ortaya koymuş oldu. Ama bunda ne de- receye kadar isabet etti? Bu noktayı cevaplandırmak, Cemal Reşit Reyin çok büyük bir gayretin ve alabildiğine idealizmin hikâyesi olan sanat haya- tını bilenler için, hiç de kıvanç verici olmayacaktır! Gerçekten, Cemal Reşit Rey İstan- bul şehrinin müzik hayatında derin ve temelli izler bırakmış, çok faal ve ener jik, teşebbüs ve medeni cesaret sahibi bir sanatçıdır.. Sadece bir besteci ola- rak kalmayı “pasiflik" kabul etmiş olan Rey, o, harbin vatan sınırlarına dayandığı günlerde, her türlü yokluk ve güçlük içersinde, derme çatma, salaş bir tiyatronun -Tepebaşındaki Dram Tiyatrosunun- salonunda 6 Kasım 1944 gecesi derleyip toparladığı yaylı çal- gılardan kurulu bir orkestraya Pur- cell'den Vivaldıi'ye kadar ulaşan zen- gin bir programla konser verdirtmeyi başarmıştır. Ertesi yıl İstanbul Filar- moni Derneğinin kurulması, bazı nü- fuzlu kişilerin yardımları ve teberrü- ler sayesinde Saray Sinemasında he- men her hafta bir yerli veya yabancı solocunun katılmasıyla muntazam sen fonik konserler verebilecek bir Şehir Orkestrası kurulmuştur. Herşeye rağmen.. Cemal Reşit Rey, bu orkestranın ge- lişmesini sağlamakla kalmadı, biz- zat orkestranın başında sanat çevre- sinin odak noktasında büyük gayret gösterdi. Nihayet ( İstanbul Radyosu, nun 1948 de faaliyete ( başlamasıyla orkestraya yeni bir finansman kaynağı da bulunmuş oldu. Böylece kimi pro- fesör, kimi mühendis, kimi tüccar, ki- mi işçi olan derleme üyelerin daha çok kendilerini orkestraya vermeleri kıs- men de olsa sağlanabildi. Bugün İs- tanbul Şehir Orkestrasının, aslında Cemal Reşit Rey Hertelden mühendis olmakla beraber, mesleğini. bu uğurda terketmiş "meraklı" natsever" üyeleri de vardır. Bu havayı yaratan kişi, hiç şüphesiz Cemal Re- şittir. O, birçok değerli (o besteleri ve değerli bir piyanist olduğu (Ounutulsa dahi, yalnız bu hizmetiyle bile Türki- yenin müzik hayatında adı tarihe ge- çecek bir sanatçıdır. Ankaradaki konsere gelince... Bun- da yol yorgunluğu, sahneyi yadırgama, parçaların repertuvarâ yeni girmiş o- luşu gibi nedenlerin etkisini de mu- hakkak ki hesaba katmak gerek.An- cak, buna rağmen, orkestranın birin- ci sınıf bir şehir orkestrası olduğu söy- lenemez. Şefin verdiği işaretlere uy- mak bakımından zayıf bir topluluktu de birbirine karışıyordu, nüanslara hiç dikkat eden yok gibiydi. e Genellikle "iyice bir amatör topluluk" denilebilir! Solocu da geçen yıllarda hakkında iyi kanılar besleyen yazarları mahcup çıkaracak kadar- kötüydü. Hele kon- çertonun son bölümünde temiz ve doğ ru bir ses duyabilmek için hayli dik- kat harcamak gerekti... Herşeye rağmen İstanbul oŞehir Orkestrasının bu gibi temaslarıve yol culuklârı daha sık yapması hem ken- disini tanıtmak, hem de "açılmak" bakımından büyük faydalar sağlaya- caktır. Hem unutmamalıdır ki "ağla- mayan çocuğa meme vermezler." Ya. sayabilmek için devletin malı olmak AKİS, 6 Şubat 1965