29 Ocak 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

İKTiSADİ Enflasyon "Trend mrend.." Geçtiğimiz haftanın sonunda bir basın toplantısı yapan Ticaret Bakanı Macit Zeren, resmi istatis- tiklere, kayıtlara göre onbeş yılın rekoru olan pahalılıktan canı ya- nan vatandaşlara bayram müjde- sini verdi: "— Fiyat artışlarından edişe e- dilmemelidir. Bu fiyat artışları enf- lasyonist değildir. Çünkü, her kuş hayvandır ama, her hayvan kuş de- gildir. Tedbirler alınacak ve en az altı aya kadar fiyatlar (istikrara kavuşacaktır." Ancak, Bakam nakzeden sokak- taki gerçek, oPlânlama Teşkilâtı- nın 1966 Programına koyduğu "Fi- yat Politikası" bölümünde ve ista- tistik yayınlarında şu şekilde ifa- de edilmektedir. e Fiyat artışları, 1950-53 yıllarında, her yıl yüzde 32 artmıştır. 1954den 1958'e kadar artış yüzde 13'dür. Doların 9 liraya çıkması ile ithal mallan fiyatlarının yüzde 300 arttığı, Milli Korunma Kanununun yürürlükten kaldırıldı- ğı yılın ardından 1959 fiyatları yüz- de 19,55 artmıştır. 1965 yılının ilk se- kiz ayında fiyatlar yüzde 8,6 yüksel- miştir. Yıl sonunda fiyat artışı 30 puvanı, yani yüzde 103'ü bulmuş- tur." Bu sözlerin anlamı açıktır: Tür- kiyede son onbeş yılın fiyat artış rekoru bu yıl kırılmıştır. Son onbeş yıl içinde, 1959'un yüzde 19,S'luk ar- tışı ekonominin kendi şartlarından, bünyesinden değil, Milli Korunma- nın kaldırılması ve dolar değerinde- ki artış gibi özel mahiyetteki olay- lardan meydana geldiği için gerçek rekortmen de 1965 yılı olmuştur. Bu büyük gerçeğe AP'li Ticaret Ba- kanının bulduğu kuşlu, hayvanlı izah şekli şudur:, "— Bir fiyat artışı vardır. Fakat bunun enflâsyonist hareketlerle ben zerliği yoktur. İsteyen istediği ismi verebilir. Ben bu fiyat artışlarına enflâsyonisttir diyemiyeceğim.." Bakanın “alınacak tedbirlerle al- tı ayda durdurulacaktır" dediği ve konjonktürel, yani bünyevi olmayan fiyat hareketleri ismini verdiği fiyat artışlarının mahiyeti hakkında fikir- leri sorulan Plâncılar ise, "Altı ay 29 Ocak 1966 VE MALİ sonra fiyatlarda istikrar sağlamak için tedbir gerekmez. Zaten yaz ge- mice bu iş olur. Bakam yanlış anla- mış olmıyasınız. Bakanın da, bizim de üzerinde durduğumuz fiyat ha- reketleri elbette ki mevsimlik değil- dir. Zaten iktisatta, herkesin bildiği gibi, böyle bünyevi bozukluklardan ileri gelen fiyat hareketleri düzeltil- miş endeks denilen endekslerden takip edilir ve tedbirler neyse alı- nır. Bizim son yılda 30 puvan artış var dediğimiz fiyat hareketleri mev- simlik fiyat oynamalarının etkile- rinden kurtulmuş, gerçek durumu gösteren endekslerden ortaya- çık- maktadır. Bu hareketlere de kon- Macit Zeren Kuş başka, devekuşu başka jonktürel denilemez" cevabını ver- mektedirler. Aristoyu hayran bırakan mantık Basın toplantısında (gazetecilerin anlayan bakışlarından ve sorularından sıkılan Bakan, bir ara: '-- Biz de Fakültede mrend diye birşeyler şeklinde sözler etti İktisat gibi, toplum hayatının her kesimini, herkesi fazlasıyla ilgi- lendiren bir alanda, Bakanın ın- dan çıkan bu sözler, AP İktidarının bu konudaki perişanlığını gözlerin önüne serdi. trend okumuştuk" SAHADA Bakanın bir diğer incisi de "— Fiyat artışlarında, bir sene ele alınır ve bu şekilde değer- lendirme yapılırsa, doğru bir sonu- ca varılamaz. En az bir beş yılı almak lâzımdır. 1960'dan 1963'e ka- dar fiyatlar ortalama yüzde 4,5 ka- dar yıllık bir artış göstermiştir. | yılında ise ekonomide durgunluk başlamış ve fiyatlar hiç artmamış- tır. İşte 1965'de fiyatların çok art- masının sebebi de bu olmuştur. 1964'de de yüzde 4,5 artsaydı, bu ör- neki artışın normal ortalama kaç olduğu görülecekti." Doğrusunu söylemek gerekir ki bu yoruma, "biz de Fakültede trend mrend diye bir şeyler okumuştuk" diyen Zerenden başka kimse inan- mazdı. İktisat kitaplarında böyle bir yorumun yeri yoktur. İktisatçı- ların söylediği, her yılın fiyat hare- ketlerinin, o yılın şartları içinde de- gerlendirilmesi, tedbirlerin buna göre alınmasıdır. AP'li Bakan Macit Zerenin man- tığına göre, bir ekonomide beş yıl fiyatlar artmasa, altıncı yıl da fiyat- lar yüzde 30 artsa, her şey normal- dir, enflâsyon yoktur. Zira geçen yıl- lar fiyatlar hiç artmamıştır. Yüzde 5, enflâsyon sınırıdır. Her yıl fiyat- lar bu kadar artsaydı, toplam artış altı yılda yüzde 30 olacaktı. Ee, şim- di de artış yüzde 30. Demek ki işler yolundadır! İşte, APli Makami Zerenin iktisat görüşü budur! Oysa Zeren, basın toplantısında — gün önce bir gazetenin sorduğu soruya verdiği oOcevapta şöyle demektedir: "Iki türlü fiyat hare- keti vardır. Bunlardan biri, kon- jJonktürel fiyat hareketidir. Bunlar ekonomide arz ve talep arasında, sektörler arasında dengenin kurul masını sağlayan hareketlerdir. Ser- best ekonomi düzeninde bunlar ol- madan mekanizma kurulmaz, işle- mez. Biz bunların yanındayız. Ölü bir ekonomide bu işler düzenlene- mez. İkinci türlü fiyat hareketi, e- konominin bu düzenleyici fiyat ha- reketlerinin dışındadır. Bunlar enf- lâsyonisttir. Bizdeki bu son fiyat ha- reketleri de oenflâsyonisttir. Ama bunu biz yapmadık. 1964'de ekono- mide durgunluk vardı. CHPli Koa- lisyon, ekonomideki durgunluğu gi-