29 Ocak 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 25

Ss İ Filmler "Komedi Dünyası" Sessiz sinema ile sesli sinema bir bütün olarak ele alınıp karşılaş- tırıldığı vakit, sesli sinemanın en göze çarpan boşluğu komedi film- leri alanında kendini göstermekte- dir. Komedi filmleri sessiz sinema- nın en zengin, en çeşitli, en canlı, seyirciyi en çok çeken, kendine gö- re kuralları olan, başlıbaşına bir sanat olarak gelişen sinema koluy- du. Gücünü yalnız hareketlerden, davranışlardan, odurumlardan al- dığı için komedi filmleri aynı Zza- manda sinemanın en katıksız eser- leri arasındaydılar. Sesli sinemanın çıkışı bütün dengeyi birdenbire bozdu. En usta komiklerin çoğu sesli sinemada (kendilerini sudan çıkmış balık gibi hissetmeğe baş- ladılar. Çoğu sinemadan çekilmek zorunda kaldı. Sinemada kalan- lardan eski başarıyı osürdürebilen- ler parmakla o sayılabilecek kadar azdı. Sessizden sesliye geçebilen ko- miklerden çoğu da gittikçe tüke- nen, soluksuzlaşan, eski başdöndü- rücü hızdan sonra kaplumbağala- şan, yaratma güçlerini (okaybeden, eski içtenlikten uzaklaşan kimseler N olarak ortaya çıktılar. Doğrudan doğruya sesli sinema döneminde ortaya çıkan komiklere gelince, bunlar bir zamanların zengin ko- medi dünyasının içinde devede ku- lak kabilindendiler. o Sesli sinema- nın başarılı dönemi de çok kısa sür- dü. Geriye, sinemadan çok "comic strip" kahramanlarının O özelliğini taşıyan, karşılarındaki seyircinin zekâ yaşını en aşağılardan farze- dip ona göre filmler çeviren Jerry Lewis'ler, oONorman Wisdom'lar... kaldı. Bakkal züğürtleyince.. Bugün komedi filmleri çoğunlukla iki kolda, "comic strips" ile "sa- lon komedisi" kollarında zarzor ya- şamağa çalışmaktadır. Bir daha ge- ri dönmesi hemen hemen imkânsız olan "komedinin altın çağı" ise her geçen gün biraz daha değer kaza- nan tarihi bir dönem olarak yer almaktadır. 1958'denberi bu altın çağdan yapılan derlemelerin birbi- rini izlemesi bunu göstermektedir. Chaplin'ler, Ben Turpin'ler, Kea- ton'lar, Harry Langdon'lar, Fatty Arbucle'lar, "Plaj Güzelleri", "Keys- tone Polisleri" büyük bir dikkatle seçilip oderlenerek bir yandan bu çağı yaşamış, bir yandan da bu çağ- 29 Ocak 1966 E M A dan habersiz nesilleri yeniden pe- şinden osürüklemektedirler. "The Golden Age of Comedy — Komedi- nin Altın Çağı", "When Comedy Was King — Komedinin Kral Olduğu Zamanlar", "Days of Thrills and Laughter — Heyecan ve Kahkaha Günleri", "Thirty Years of Fun — Komedinin otuz yılı"... gibi derleme- ler değişik komedi ustalarını bira- raya getirirken, bazı komedi sa- natçıları da kendi eserlerinden yap- tıkları derlemelerle yeniden seyirci karşısına çıkmaktadırlar. o Harold Lloyd'un 1963'te derlediği "Harold Lloyd's the Funny Side of Life" ad- lı antolojisinden bir yıl önce mey- dana getirdiği ilk derleme olan "Ha- rold Lloyd's World of Comedy — Komedi Dünyası" bunlardan biri- dir. Vasat amerikalı "Komedi Dünyası'nda, Lloyd'un 1923 ile 1938 arasında çevirdiği dokuz filmden alınma parçalar yer almaktadır. Lloyd, 1923 tarihli "Sa- fety Last"tan saat sahnesini almış, bir gökdelenin üst katlarından biri- nin dışına asılı kocaman duvar saa- ti üzerinde akrobasi hareketleri ya- parak seyirciyi hem güldürüyor, hem de heyecan içinde bırakıyor. 1930 tarihli "Feet First" adlı filmin- den aldığı ve bir gökdeleni birkaç kere inip çıktığı -ama, binanın du- varından- sahne de aynı özellikte. Bu iki film bölümü, Lloyd'un en büyük özelliklerinden biri olan, tek bir ana fikri alıp bunu bütün bir bö- lüm boyunca ufak (değişikliklerle tekrarlamasını, seyircinin artık bu- luşları tükendi sandığı anda. yeni bir buluşla aynı ana fikri sürdür- mesini büyük bir açıklıkla ortaya koymaktadır. 1925 tarihli "The Freshman"den alman beyzbol sah- nesi ise, amerikalıların "milli spor"- larından birinin çok ustaca hicvi- ni yapmaktadır. Lloyd, 1924 tarihli "Hot Water"- den de iki bölüm almış. Bunlardan biri, alışverişe çıkan "ev erkeği" Lloyd'un bir sürü paketin arkasın- da kaybolmuş, üstelik bir de piyan- godan çıkan canlı bir hindiyle bir- likte eve dönüşünü anlatan bölüm; öbürü, yeni aldığı otomobiliyle ya- nında eşi, kaynanası, kayınbirader- leri olduğu halde yaptığı ilk gezin- tinin, yepyeni arabanın daha ilk seferde bir enkaz hâline gelişinin anlatıldığı bölümdür. Lloyd'un va- sat amerikalının aile hayatını hic- veden bu maceralarından sonra Harold Lloyd amerikalının Vasat maceraları hem bir ihtilâl hareketini, hem de bu ihtilâl karşısında amerikalının tutumunu hicveden "Why Woorry?" den aldığı bölüm gelmektedir. "Girl Shy"dan alınan bölüm, kovboy film- lerinin, macera filmlerinin heyecan- lı kaç-kovala sahnelerini alaya ala- rak, sevdiği kızı evli bir adamla ev- lenmekten kurtarmak için son da- kika nikâh törenine yetişmeğe ça- lışan Lloyd'u eline geçen her çeşit araçla -tren, tramvay, otomobil, atlı araba, at...- başdöndürücü bir hızla giderken göstermektedir. Bu bölümlerin ardından gelen iki bölüm, sesli film çağına aittir. 1938 tarihli "Professor Beware"dan alınan bölümde, tıpkı bundan önce- kinde olduğu gibi, bir o kaç-kovala sahnesi bulunmaktadır. Sesli film- le birlikte Lloyd'un hızının da nasıl kesildiğini bu bölümden anlamak mümkündür. 1932 tarihli ("Movie Crazy" den alınan bölümde ise yan- lışlıkla bir hokkabazın ceketini gi- yen Lloyd'un bir baloda ceketten çıkan en umulmadık eşya ve hay- vanlarla düştüğü komik durumları göstermekte ve hemen hemen ses- siz olan bu bölüm de sessiz sinema çağının ustalığını taşımaktadır. "Komedi Dünyası", Sessiz film tanıtacak ve sevdirecek bir derlemedir. Lloyd, çeşitli filmlerin- den seçilen bu kısa kısa bölümlerle 33