20 Ağustos 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

iKTİiSADI VE MALI SAHADA Krediler yaratan haber Demirel Kabinesinin . şanssız Bö- kanlarından İhsan Gürsan, geçti- hafta içinde, Güvenlik Kuru- lu toplantısı “vesilesiyle litikacılar”) (o İstanbula dan önce Anadolu Ajansından bir muhabir istedi. Az sonra, İs- tanbul gazetelerinin merkezleriyle Ankara bürolarında bir kıpırtıdır başladı. Zira Bakanın, Ajans aracı- lığıyla basına ulaştırdığı haber, bir. cok büroda şaşkınlık yatatmıştı. Haberde, AP Hükümetinin, 1952'den- Düne Türkiyeye kredi vermeyen a Bankasından, hem de enf- yi bir yılın -1966 yılının. s0- nunda kredi sağladığı. bildiriliyor- du. Dürüst bir irisan olan ve herhal. Bakanlıktan ayrıldıktan sonra ardından, “Hiçbir şeyden çekmedi. dünyada, AP'li olmanın derdini çek- tiği kadar.” denilecek olan Gürsari, “bâzı farfaracıların . şerrinden kor- karak” yaptığı açıklamanın etkisin- den kendisi de şaşırmış ölsa gerek- tir. Haberin gazetelere ulaştığı gün, * uzmanlık onurunu herşeyden üstün tutan bazı çevreler, gazetecilerin şaşkınlıklarını hayretle karşıladık- larını söylediler. Durum gerçekten de her yönüy- le ilgi çekici olmuş, iktisadi konu- larda dünyadan habersiz vaşadığı- mizi bir kere daha ortaya koymuş- Girsan, Anadolu Ajansına verdi- ği demeçte şöyle diyordu: “Dünya Bankasi, 1952'den bu ya- na ilk defa Türkiyeye ni hiğanl- tır. Kredi, Sınai Kalkınm aracılığı ile özel sektör ihtiyaçları. na tahsis edilecektir. Anlaşma - « geç- tiğimiz hafta Perşembe günü -, Was- hington'da yetkililerce imzalanmış- tır, Kredinin 15 milyon dolarlık Bi Bankasının bir filiyali izle, on yıl ödemesiz devreli ve bü- tünüyle 50 yıl vâdeli olarak açılmış» tır. geri 10 milyon doları ise, Dünya Bankasının kendi kaynaklarından, 2 yıl ödemesiz dev- reli, yüzde 6 faizli ve ödemesiz dev- re dahil, bütünüyle 15 yıl vâdeli ola- rak açılmıştır..” ina göre, ar Bakanın açıklamasın laşma, Bakanlar Kurulunun onayın- İhsan Gürsan Davul ve tokmak dan din geçip Resmi Gazetede yayınla- nınca yürürlüğe girmiş olacaktır. Propaganda kokan demeç Bakanın heyecan yaratan demeci, iktisadi konulara yabancı çevre- lerde bütün bir gün bayunca tartı. şıldı. Ancak suç, tartışanlarda değil, Bakanın Anadolu Ajansına verdiği ,demecin durumu tam açıklıkla yan- sitacak şekilde hazırlanmamış ol masındaydı. Gerçekten de, bu"gibi konulardaki o ciddiyetiyle tanınan Maliye Bakanlığının -zaman darlı. gından ve aceleden değilse son ©- aydaki tutumu, haksız bir propa- ganda gayretkeşliğinden başka şe- kilde tanımlanamazdı. Bir kere Bakan Gürsan, “Dün- ya Bankasının, 1952'den bu yana ilk defa çok uygun şartlarla kredi aç- tığinı” söylemekle büyük bir tedbir- sizlik göstermiştir. . hiç de Gürsanın dediği gibi r. İkin- cisi, “olağanüstü” bir mi gibi erilen kredi, 25milyon değil, 10 milyondur. Bu, Bakanın ikinci ga fı olmuştur. Bunun neden böyle olduğu, Ma- liye Bakanlığının resmi belgelerin. den, meselâ Bakanlık Hazine Genel Müdürlüğü ve Milletlerarası İktisa- di İşbirliği Teşkilâtı Proje Kredile- ri Şubesince hazırlanan ayrıntılı bir dokümandan açıkça anlaşılmakta. dır. Bu dökümanta ilk sayfalarında, 33 'TU kaynak ve kod numaralı ka- lemden itibaren ardiardına gelen beş, altı kalemde, “yani 33 TU, 34 zu: 38 TU, 59 TU, “e m gibi kalem- Bakanın aklıevvelin “yeni” diye gös- terdiği miktara dahil 15 milyon do- ların hiç de “yeni” olmadığını, İnö- nü Hükümetleri zamanında bu kre- dinin aynı şartlarla alınmakta oldu- gunu, 1964 sonunda ise bu kredile- rin 55.7 milyon doları bülduğunu tespit eden kayıtlar vardır. . Bütün bu krediler de gene, Dünya Banka- sının filiyali olan IDA'dan alınmış- tır ve kayıtlarda, - Sınai Kalkınma Bankası, Çukurova: Türk Anonim Şirketi, DSI - Topraksu gibi kuru- luşlara açılan bu kredilerde şartlar, binde 7.55 faiz, on yıl ödemesiz dev- re ve bütünüyle 50 yılık ödeme sü- resi olarak tespit edilmiştir. Bu belgeye göre, IDA kredileri- nin ilgi çekici bir yanı da, sağlanan kredi miktarının, aradan yillar geç- se bile,-fiülen - kullanılmaya başla- nan'kredi miktarının yüzde 100'ü kadar bir fazlalık göstermeğe de- vam' etmesidir. Bakanın, bu 25 milyonluk kredi içinde “yeni” diyebileceği 10 milyon dolarlık kredi ise gene, Bakanı ya- lanlayan şartlarla o verilmiştir. Bu kredilerin ödeme süresi, “yirmi yıl olarak kabul edilen-, orta süreli u- lüslararası kredilerden bile beş yıl kısadır. Faiz haddi ist, Uzakdoğu- dan gelen japon ticaret heyetinin tekliflerine eşittir. Bilindiği gibi, geçen yıl Türkiyeye gelen ve parlak törenlerle karşılanan japon milli ve özel sektör bankalarının yetkilileri de Türkiyeye "ihracat ve yatırım kredileri” teklif etmişlerdir. Ancak, upki batılı dostlarımız gibi * “sadece özel sektöre kredi veririz” diyen ja- ponlar, krediler için istedikleri faiz hadlerinin yüksekliği yüzünden, ge- reken cevabi, herkesin şaşkınlığı içinde, bizzat özel sektörün en bü- yük kuruluşu olan Odalar Birliğin- , den almışlar, Birlikte yapılan top- lantılarda jâpon temsilciler al halde haşlanmışlardır. Uluslararası tefecilik Üsüncü Dünya < devletlerine, özel likle Sovyet pi açtığı yüz- de 2 faiz hadli, çoğu defa mal kar- şılığma bağlanan ve hammadde i- e ülkelere de hazır pazar im- layan krediler karşısında, ankasının yüzde 6 faiz öra- kredileri sevimli bulunmu- maktadır. Ticaret hadleri ile İlgili mesele Dünya 20 Ağustos 1966 23