1 Ekim 1987 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 24

dan bus'ı kullanıyor. Çoğu zamanlar COPPER ve BLIİTTER aktif değildir ve 68000'in tam hızında çalışmasına izin verirler. Aslında 68000'in bazı emirleri bus'ı tek sayılı zamanlarda kullanmak is- terler. (Her yerde olduğu gibi, 68000'in komutları arasında da uyumsuzlar var demek ki...) Böyle durumlarda; basit bir senkronizasyon olayıyla 68000'in boşluk bulana ka- dar beklemesi sağlanır. Yukarıda anlatılan paylaşım olayı bazı durumlarda değişebilir. Diyelim ki düşük çözümlemede dört bit- plane'den fazlasını kullandınız veya yüksek çözümlemeli ekranda iki bit- plane'den fazlasını kullandınız; böyle durumlarda ekranı çizen bit-plane DMA'sı 68000'in darbelerinden bir kısmını çalacaktır. Bundan başka ge- rek COPPER, gerekse BLIİTTER, 68000'den daha yüksek önceliğe sa- hiptirler. Bunlar, kendilerine gereken veriyi 68000'i beklemeden daha ön- ce alırlar. Blitter çalıştığı anda şayet 68000 sıkışık durumda kalırsa bunu blitter'e bildirir ve birkaç darbe ödünç alır; daha sonra blitter kont- rolü gene eline alır. Böylece blitter ça- lışırken bile 68000 birkaç darbe çalı- şabilme imkanına kavuşur. Gerekti- ğinde bu durum da ortadan kaldırı- labilir. Blitter'in register'lerinden bi- rinde yer alan blitter priority (önce- lik) bitini yaktığımız anda blitter işi bitene kadar 68000'e hiçbir şans ver- mez. Aslında bu olay göründüğü ka- dar kötü değil; düşünün bir kere, şa- yet blitter olmasaydı, ve onun işini 68000 yapmak zorunda olsaydı, AMIĞA'nın gücü gerek hız, gerekse verimlilik açısından oldukça düşecek- ti (onda bir gibi bir oranda). 9. MULTITASKING Başta dedik ki AMIĞA 'multıtas- king' (aynı anda birden çok iş yapa- bilen) bir alet. Basit olarak ele alın- dığında bu demek ki, AMIĞA aynı anda sprite'ları hareket ettirebilir, diski okuyabilir ve müzik çalabilir. Daha ciddi olarak ele aldığımızda de- ğişik window'larda (pencere) başka başka programların aynı anda çalış- masıdır MULTIİTASKING. AMIGĞA'nın multitasking yapabil- mesi biraz önce gördüğümüz birkaç özelliğine dayanıyor. Bunlar; inter- rupt değerlendirme yapısı ve EXEC'- te bulunan multitasking'e imkan ve- ren altprogramlar. Çevresel birim/'ses çipi tarafından yaratılan ve yönlen- dirilen interrupt'lar, task'lardan (iş- lerden) birbirine geçmeyi sağlar. Di- yelim ki herhangi bir çevresel birimin sinyali çevresel birim/ses çipine ulaş- tı, o da bunu 68000'e iletti ve gerekli interrupt oluştu. Böylece o çevresel birime ait interrupt altprogramı yü- rütülmüş olur. İnterrupt altprogramı ya çevresel birimin isteğini hemen ye- rine getirir, ya da bunun için yeni bir task (iş) belirler, daha sonra da alt- program sona erer. Her iki halde de işlemin sonunda AMIĞA “'task re- scheduler” (işleri yeniden düzene sok- ma) programını çağırır. Böylece sa- dece gerekli olan işlerin sistemi kul- lanabilmelerini sağlamış olur. 10. COPPER Copper, animasyon (canlandırma) çipinin içinde bulunan ve kendi prog- MIĞA'nın çeşitli ünitelerinde bilgisayarın donanım kaynaklarının tam kullanılması ve boşa harcanmaması ilkesi gözetilmiş. ramını yürüten bir yardımcı özel İş- lem ünitesidir (CO-PROCESSOR). Söz konusu programın yürümesi, ek- ranı çizen elektron ışınına bağlıdır. Bu kabiliyetinden dolayı COPPER, genelde özel işlem ünitelerinin grafik ve ses işlemlerini kontrol etmekte kul- lanılır. Böylece 68000 ana işlem üni- tesi, yorucu ve zaman harcayan bir işten kurtulmuş olur. COPPER'ın programları, bildiğimiz RAM belle- ğinde (ilk 512 KB'lık bölgede) duru- yor ve orada yürüyor. Program yü- rürken, gerek diğer özel işlem birim- lerinin, gerekse kendi register'lerine (yazmaçlarına) bir şey yazması gerek- tiğinde DMA (Direct memory access- — doğrudan bellek erişimi) tekniğini kullanıyor. Copper'ın emirleri sadece üç tipten oluşuyor. Bunlar: veriyi doğrudan re- gister'e yazmak; elektron ışınının bel- li bir pozisyonu geçmesini beklemek; üçüncü olarak da ışın belli bir pozis- yonu geçmişse bir sonraki komutu at- lamak (yürütmemek). Elektron ışını- nın pozisyonu diye bahsedilen para- metre, yatay olarak, 4 adet alçak çö- zünürlüklü grafik noktası, yani 8 adet yüksek çözünürlüklü grafik noktası hassasiyetine kadar kesin. Dikey ola- rak kesinlik ise yüzde yüz. COPPER'ın geniş kullanım ola- nakları, yazılan programın akıllıca ele alınması ile daha da genişletilebi- lir. Örneğin, copper'ın, kendi adres sayaç register'ine yazması sağlana- rak, belli bir şarta göre, bambaşka bir adreste bulunan bir altprogramı yürütmesi sağlanabilir. Başka bir ör- nek de, Copper'ın INTREO (inter- rupt regüest) register'inin 15'inci bi- tini yakmak suretiyle, 68000'in 6'ncı seviyede interrupt yürütmesi sağlana- bilir. Bilhassa bu son örnek, bilgisa- yarın içinde, oldukça karışık işlemle- rin gelişmesini sağlar. (Zaten, bu ale- tin içinde gerçekleşen olaylardan ba- sit olanına pek rastlanmamıştır.) Önemli bir olay da; COPPER'ın, elektron ışınını beklerken sistemin adres ve veri kanallarını meşgul etme- mesi. Böylece birçok başka bilgisa- yarda olduğu gibi, ışını bekleme sı- rasında ana işlem ünitesinin birkaç milisaniyesinin boşa harcanması gi- bi olaylarla karşılaşmıyoruz. Burada, gene bilgisayarın donanım kaynakla- rının tam kullanılması ve boşa har- canmaması ilkesinin korunduğunu görüyoruz. COPPER çipi, 68000'le çakışmak- sızın, tüm sistemin ana fonksiyonla- rından birçoğunu yerine getirir. Ör- neğin, her ekranın başında bit-plane (bit yüzeyi) ve sprite değerlerini taze- ler ve düzenler. Veya, ekranın orta- larında bir yerde, renk paletini değiş- tirebilir (böylece her ekranda 32 renk- ten fazlasını kullanmanız mümkün olur.), ve grafik modunu değiştirebi- lir (hafızadan tasarruf); bunlardan başka ekran hafızasını, titreme ve ka- rışıklıklar yaratmadan değiştirebilir. COPPER programları, görüntü iş- lemleri ile ilgili tüm olayların maksi- mum düzeyde kontrolunu sağlar. Fa- kat bu programları doğrudan yarat- mak oldukça zor olduğu için, sistem rom'unda, her türlü isteğe uygun programı yaratacak altprogramlar mevcut. 11. BELLEK ALANI Belleğin ilk 512 KByte'lık bölümü çip belleği diye anılıyor (bellek hari- 24 Commodore