20 Haziran 1937 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 17

ile çar- ağa ça- . başve- ndarlar! 1 hükü- haslar!.. entrika- 'nazır!.. ıeğe ça- lar!.. öyle bir ortada âyarın- ı ve me- ı millet- 'ak, ada- ine kur- ındıkları yiz?.. ı salâhi- arak ev- 3ler top- na artan » kuvve- erini an- ığınması, da da en bir şey yüz sene idi? etini, ni- mesi kö- inci Wil- Siyasei ve İklisadiyat 15 helm'in yirmi beş sene uğraşarak yetiştirdiği o yenilmez ordu- sunu da nihayet bozgunluğa uğratan gene dört büyük devletin elele vermesi olmamış mıydı?.. 1813 - 14 de Bonaparte'a karşı çarpışan büyük devletlere, İspanya, Bavyera gibi ikinci derecede devletler de çok yardım etmişlerdi. Bu yardımlarına güvenip karşılığını bekliyen bu iki devlet kongrede âdeta yanaşma muamelesi görmüşlerdi... Paris Sulh Konferansında İtalya gibi koca bir «devleti muazzama»- nın müttefikleri tarafından gördüğü soğuk muamele hatırlarda- dır. O zaman olduğu gibi, 1919 - 24 de de sayısı düzüneleri ge- çen küçük hükümetlerin bitip tükenmek bilmiyen emel ve ih- tiraslarına bir sed çekmek için büyükler tarafından «dictateur»- ce hareket edilmesinde belki bir dereceye kadar isabet olduğu kabul edilse bile, zayıfların en bariz haklarının da ekseriya na- zarı dikkate alınmadığı görülmemiş miydi?.. 1914 de dünyaya hükmeden büyükler, tıpkı 1919 - 24 de ol- duğu gibi, için için biribirlerini yiyorlardı... O zaman olduğu gibi, yüz sene sonra da, bir takım devletler mevcudiyetlerini muhafaza edebilmişlerse, bunu büyüklerin her meselede - be- reket versin - uyuşamamalarına borçludurlar... 1919 - 29 de ayni manzara karşısında kendimizi toplıyarak, Büyük Şefin keskin zekâ ve büyük dehası sayesinde azami istifade ve varlığı- mızı temin etmek yolunu bulmadık mı?. 1814 de Metternich, bütün kuvvet ve kudretini sarfederek dünyaya hediye etmek istediği «ebedi sulh ve salâh» âbidesinin sağlam olması için, bütün Avrupa devletlerinin o«tamamiyeti mülkiyesini» müteselsilen ve mütekabilen kefalet altına alan bir madde ile bitmesine, bu suretle «Devleti Aliyyei Osmaniye»- nin de istikbalinin temin edilmesine çalışmış ise de, İngiliz mu- rahhası Lord Clancarty'nin «İngilterenin yerine getiremiyeceği, ve getirmesini istemediği bir takım taahhütlere girişemiyeceği» yolundaki iddiası, ve Rus murahhaslarının pek kat'i ve tabii itirazları üzerine böyle bir maddenin muahedeye derci geri kal- mıştı... 1920 de başta İngiltere olduğu halde muzaffer devletler,