9 Nisan 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

Ankaraya sormadan bu notayı Türkiyenin red- dettiğini bildirmiştir. Bunun üzerine Motolof Sarpere kızmış, bir Büyük Elçinin görevinin notaları hükümetine bildirmek olduğunu söyle- miştir. Sarper, böyle bir notayı hiç bir türk hü- kümetinin kabul etmeyeceği cevabını vermiştir. Nitekim rusların Ankaradaki Büyük Elçisi no- tayı Dışişleri Bakanlığına getirdiğinde, aldığı mukabele aynı olmuştur. Bundan sonrasını İsmet Paşaya, aynı gün- lerde Moskovada Amerikayı temsil eden Harri- man anlatmıştır. Harriman'ın dediği şudur: “-— Moskovada, rusların sizden taleplerde bulunduğunu duyduğumuzda bir memleketin daha Demir Perdenin arkasına geçtiğini düşü- nerek yandık. Bir kaç gün geçti, türklerin rus taleplerini reddettiklerini hayretle öğrendik. İnanamadık, Tahkik ettik. Evet, reddetmişiniz. Bu, bizim için yeni bir ufuk açtı. Demek ki dün- yada 1946 Rusyasına da hayır diyebilecek mil- letler vardır. Biz onlara yardım edersek, demek ki onlar daha iyi dayanabileceklerdir. Yeni u- fuk yeni bir politika anlayışı getirdi..” Görülüyor ki Türkiye “Cumhuriyetini bu- günkü müstakil durumunda tutan, bir, İkinci Dünya Harbine o taraftan veya bu taraftan ka - tılmak budalalığını yapmamızdır, iki, rus ta- leplerine kesin red cevabı vermiş olmamızdır. Bundan sonra den Amerika ittifakını, ameri- kan yardımı lamıştır.” a 260'de. ismet Paşa, Menderesin tutu- gını görüyordu. Başkaları da un bu olmadı görüyorlardı. Bilhassa Fatin Rüştü Zorlu için t Paşa memnuhlukla karşi diş politika demek, para demekti. Dış politika- yı daha fazla yardım, kredi mn için bir vası- 3 ta sayıyordu ve sırtında esinin bu- yumurta lunmadığı kanaatindeydi. Ben Zorlunun veye ko- nudaki görüşlerini 1952'de Pariste dinlemişim- dir. Zorlu dış borçlardan hiç korkmuyordu. Ni- tekim Menderesi dış borçlara en ziyade o itmiş- tir. Zorlunun kanaatince Batı bize muhtaçtı. Batı bizi yanında tutmak için, gerekirse, bütün borçlarımızı silmeyi kabul edecekti, O halde, borç yerken kesemizden yemiyorduk ki.. Bu te- ç Zin yanlış çıkmış olması, hele dünya konjonktü- rünün tam aksi yönde gelişmiş bulunması Men- deres - Zorlu Politikasının başlıca iflâs sebebi- dir. İsmet Paşa, Menderesin Sağlık Bakanını Möskovaya gönderdiğini duyduğunda: “— Adnanla Fatin tehlikeli bir oyun oynu- yorlar” dedi. Nitekim bu oyun sonradan gelişti ve Men- deresin düşürülmesinden az önce Menderesle karşılıklı ziyaretlerde bulunacakla- rı resmen ilân edildi. Eğer bu, iki memleket a- ramndaki münasebetlerin normalleştirilmesi için yapılsaydı mesele yoktu. Ama D.P. İktida- rı içerde, millete karşı, sanki kendisi Amerika- nın desteğine sahipmiş ve C.H.P, komünistmiş çe andasını yapiyor, dışarda ise Amerika- ısıra Rusyayla kıskandırıyordu. Gerçi İbtilâlden sonra, en aşırı mübalâğaların muh- temel sayıldığı o anormal hava içinde Menderes sin bazı vatan topraklarını ruslara satmayı ta» sarladığı söylenip yayılacaktır ve bu şüphesiz bir yalan teşkil edecektir ama or” 4“a, girişil. miş bir şantaj tecrübesinin bulunduğu açıktır. Ankaradaki Amerika Büyük Elçisi Fletcher Warren'in cansiperane gayretlerine rağmen Menderesin 1960'larda bütün Washington tara- fından sımsıkı tutulmaması da bu yüzdendir. Amerika şantaja boyun eğip Menderesin, gene har vurup harman savurmak için istediği'para- yı vermediği gibi Rusyayla girişilmiş maddi menfaat esasına müstenit flörtü de hiç iyi kar- şılamadı. Bu, Menderes Türkiyesine karşı o yıl- lardaki amerikan politikasında hissedilen çeliş- melerin sebebidir. Her halde İsmet Paşa, Muhalefet Lideri olarak vaziyetinin Amerika tarafından iyi bi- linmesine hep dikkat etti. Ancak amerikan iş âleminin menfaatlerinin Amerikanın resmi po- litikası üzerindeki malüm büyük tesiri İsmet Paşayı Amerika için hiç bir zaman, istenilen Türkiye Başbakanı yi “sızlıklara nasl hak verdiklerini gösterdi. Bu, “Etraf” denilen. tesirlerin. neticesidir. Ben, İs- met Paşanın yanında geçen, on yılın içinde İs- met Paşanın bile bazı konularda, kendisine İa- disenin anlatıldığı şekle göre hüküm verdiğini o Otomobil işi bunun belki en canlı mi- salidi Bedelsiz ithalât, D.P, “iktidarının bulduğu Ni yi yoluydu. Her hangi bir kimse dı- rda parası bulunduğuna dair eline bir vesika geçirdi mi, istediği malı yurda serbestçe yordu. Halbuki o günler büyük ithalât güçlüğü soku- vardı ve-döviz sıkıntısı bel büküyordu. Henüz | .türk işçiler de MP yayılmadıklarından reti başlamamıştı. İktidar, © bağ, permi elsiz ear 4 isteyen millet- vekillerine ayrıca. Ak DA al o rk te D.P. Ga bir vesika temin etmiş ve otomobil setirtmiğt. C.H.P, Grupundan da böyle hareket eden yirmi kişi vardı. 197 NM ma. Ea