August 10, 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

DÜNYADA OLUP BİTENLER Doğu-Batı Şerefe ! Bundan tam 18 yıl önce Hiroşimaya bir atom bombasının atıldığı gü- ntin yıldönümünde, bu haftanın ba- şındaki 6 Ağustos Pazartesi Kremlin Sarayının Azize ga şampanyası kadehleri bulunan bir tepsiyi uzattı. Tepsinin uzatıldığı gruptakiler o birbirlerine o "Buyrun— Siz buyrun—Yok, önce siz buyrun — Dünyada olmaz, siz buyuracaksı- nız" demeye o başladılar. (Kibarlık gösterisi ve ikram fazla uzun sürün- ce garson, elindeki otepsiyle bitlik- te, talihini bir başka grupta dene- mek üzere uzaklaştı. Daha doğrusu uzaklaşıyordu ki gruptaki kısa boylu, şişman, çıplak başlı adam neşeli bir tavırla "Hey, nereye gidiyorsun? Gel buraya!" diye bağırdı ve bir ka- deh aldı. Onu, ötekiler takip ettiler. Sonra nükleer silah denemelerini fe- zada, havada ve su altında yasakla- yan andlaşmanın imzalanmasının şe- refine içildi. Şişman adam, Rusyanın hakimi Krutçefti. İmza töreni gösterişli oldu. Azize Katerina salonundan Aziz Jorj salo- nuna geçildi ve şampanya kadehleri- nin devrilmesine orada, daha büyük bir kalabalık içinde devam (edildi. yüz gazeteci bunlara eklendi Törenin havası dostaneydi ve herkesin memnuniyeti yüzünden a- kıyordu. Bilhassa Krutçefin o hadise- ye bir rus zaferi verme arzusu çöz- den kaçmadı. Nitekim bu haftanın ortasında komünist memleketlerden müteşekkil bir grup şatafatla Mos- kovaya gelecek ve andlaşmayı imza- layacaktır. Aynı çeşit imza törenleri Washington ve Londrada da yapıla- caktır ama, onlara bu havanın veril- mesi pek şüphelidir. Nitekim batılı Dışişleri Bakanları memnuniyetleri- ni ölçülü tutmağa dikkat sarfettiler ve her ikisi de atılan adımın mühim olduğunu belirtmekle beraber bu- nun sadece ilk adım olduğunu, buna gerektiğini söylediler. j da aynı temayı Krutçef te işledi ama, o işi biraz başka yönden aldı. Bir teklif ve ötesi Krutcef tok bir sesle ve yavaş ya- vaş konuşarak yaptığı o hitabede Kennedy Eriyen bundan sonraki adımın "NATO ile Varşova Paktı arasında bir saldır- mazlık andlaşması" olması ogerekti- ğini bildirdi. Ancak bu şekilde o de- vamlı bir barış kurulacak ve nükleer harp ihtimali ortadan kalkacaktı. Rusyanın hakimi ve komünist alemin halâ I numaralı şahsiyeti bu andlaş- mayı imzalamakla beraber bir ko- münist olarak kaldığını ve komüniz- min zaferi için sonuna kadar çalışa- cağını ifade etti. Bu sözlerin muh- temel bir Çin propagandasına karşı söylenilmiş bulunduğunu tabu her- kes anladı. Krutçef kapasitalist lis- temle komünist sistemin birbirine ta- mamile zıt iki sosyal görüş olduğu- nu söyledi ve şöyle dedi.: "—Ama bugünkü mesele, içinde birarada yaşamakla nükleer harp arasında bir tercih yapmak- tır. Biz, barış içinde birarada yaşa- mayı tercih ettik." Krutçefin teklifi ertesi Me ilk andlaşmayı imzalayanlar on ha- zırladığı villada bir araya geldikle. rinde görüşüldü. o Gromiko patronu- nun teklifini resmen tekrarladı. Fa- kat Amerika ve İngiltere buna fazla mütemayil görünmediler. Amerika a- dına Dean Rusk böyle bir konunun müzakeresine aleyhtar olmadığım bil dirdi. Ancak kanaatince konu, müza- kere listesinin oldukça aşağısınday- dı. Şimdi yapılacak şey, rusların da- ha önce yaptıkları bir teklifi ele al- maktı. Bir "sürpriz taarruz" ihti- malini ortadan kaldırmak için kont- rol heyetlerinin kurulması, bu heyet- lerin hava meydanlarım ve demiryol- larını kontrol etmesi, askeri birlik- barış Krutçef buzlar lerin kümelenmesini nezaret altında tutması son derece iyi olacaktı. Rus- ya, bu heyetlerin Doğu ve Batı Al- manya hududu boyuna yerleştirilme- sini ileri sürmüştü. Rusk daha da ileri gitti ve Amerika ile Rusya da- hil bütün önemli noktalarda bu kont rol heyetlerinin çalışmasına müsaa- de edilmesini istedi. İkinci adım, o ol- malıydı. Lord Home da kendisini destekledi. Gromiko toplantıdan fazla sevinç li çıkmadı. Ama NATO ile Varşova Paktı arasında bir saldırmazlık and- laşmasının, bir günde Oo halledilecek mesele olmadığını şüphesiz ruslar da bilmekteydiler. Nitekim Amerika Dış- işleri Bakanı NATO'daki partnerle- rinin ve bilhassa Batı Almanyanın bu konudaki düşüncelerinin alınma- bir saldırmazlık paktının daha uzun vadeli olduğuydu. Önce "sürpriz ta- arruz'ları önleyecek tedbirlerin alın- masında Batılılar fayda ogörüyorlar- dı Araya bir soğukluğun girip gir- mediği, müzakere akşamı Moskova- daki Amerika Büyük Elçiliğinde ve- rilen davetfe ne Krutçef ve ne de Rusya Devlet Başkanı Leonid Breş- nef göründüklerinde tartışma konu- su oldu. Gerçi Krutçefin o gün Kara- deniz kıyısına hareket ettiği o bilini- yordu. Nitekim Rusya Başbakanı o- rada Dean Rusk'ı hususi olarak ka- bul edecektir. Ama Breşnef davetliy- di ve Moskovadaydı.