22 Ocak 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 16

DIŞ GEZİLER tedir. De Gaulle kendisine ilk Baş- bakan olarak M. Debre'yi seçmiştir. Sonra onu değiştirmiş, yerine bugün- kü Başbakan M. Pompidou'yu getir- miştir. Bir aralık M. Pompldou Ge- neralin “resmi halef'i mevkiine çok yaklaşmıştır. Fakat şimdi M. Pompi- dou'nun gözden düşmek üzere bulun duğu yolunda Pariste rivayet çoktur ve M. Dobra tekrar göze girmenin eşi gindedir. Elysee sarayı "saray entrükaları" yönünden XIV. Louis'nin sarayından fazla farklı görünmemektedir. De Ga ulle'ün Bakanları üzerindeki otorite- i XIV. Louis'nin otoritesinin (o aynı- dır. Zaten "Büyük Charles"ın kendisi- ni XIV. Louis gibi gördüğü bilinmek- tedir. De Gaulle için Fransa, De Gaulle üm kendisidir. Bu da bir demokrasi Fransada General de Gaulle başka Başkanlık sistemlerindeki Baş- kanlardan daha fazla kudret sahibi- duğu nisbette hakim değildir. Bir çok Güney Amerika memleketinde de du- rum budur. Ancak bundan. Genera- lin statüsünün meşru bulunmadığı, ya- hut demokrasiyle alakalı (o olmadığı neticesini çıkarmak kabil değildir. Bir defa, General de Gaule veya partisi şimdiye kadar seçimleri (hep kazanmıştır. Bu defa da, General ka- derini halkın oylarına emanet etmek- bu referandumlarda dajma Generalin fikirlerinden yana cephe almıştır. Bu- nun dışında basın hürriyeti de mev cuttur. Gerçi arada sırada gazete ve- ya kitap toplatma hâdiseleri cereyan etmekte ve buna alışmamış fransızla- rı heyecanlandırmaktadır ama Gene- ral de Gaulle gayet sivri bir çok okun hedefidir ve Parisin meşhur şansoni- yelerinde Başkan ile ei ve ra- h kte Me ral de adamakıllı inin tan vazgeçmemekte, onun Başbakanı la Bakanların, ise her hafta kırpar maktadır. Ancak bunlar, rm nl iktidarı- nın klasik manâda okratik o olup olmadığının ÜNİREKiNi önleme- mektedir. Fransada bir çok kimsenin inancı Generalin verdiği (o hürriyetin Fransayı bir hür memleket ( haline getirmeye kâfi bulunmadığıdır. Ne var ki. "hürriyet rejimi" denilen o parti- General de Gaulle Hakim-i mutlak! ler devri fransızlan öylesine bizar et- miştir ki Generali eski (ozamanlara, orta tabaka fransız tercih etmekte- dir. Bugün Fransa, partilerin oparlâ- mento oyunlarından rengini alan de- mokrasinin Batı Avrapada itibarını kaybetmiş bulunduğunun delilini teş kil etmektedir. Yakın bir tarihte İtal- yanın da o usülden bıktığını görmek kimseyi şaşırtmamalıdır. Zira Fransa- da kabine buhranları, bir Başkan seç- mekteki müşkilât, partilerin asla bir e gelmemeleri, kuwetli bir icra- n bulunmaması rejimin bütün iti- bam yitirmiştir. Eğer Fransada iki kuvvetli parti bulunsaydı ve bunlar Iskandinav- tın temel direğini teşkil etselerdi bel- ki Elysee sarayına De Gaulle hiç yer- leşmez, yerleşse bile bu kadar kalmaz di. Fakat Fransada, tıpkı İtalyada ol- duğu gibi, seçimlerde oyların dağılıp bölünmesi o partiler daima hasta halde tutmuştur. Fransızların, De Gaulle'ün ve sisteminin bütün aksaklıklarına rağ- men ve istikbâl için bu sistem bir gü- ven vermediği halde Generali destek lemeleri bundandır. Generalin kozları Bugün Fransa müreffeh bir devir i- cindedir. İktisadi durum da, mali durum da iyidir ve frank sapasağlam ayaktadır. Gerçi hayat son derece pa- halıdır ama fransızın iştira gücü ken dişini çok müşkil mevkide obırakma- maktadır. İnsanlar gittikçe daha faz la kazanmaktadır. Tabii bu onların çalışma gücünü azaltmaktadır oOama rahat, fransızların sevmediği bir şey değildir. General de Gaulde Fransanın bu durumundan şahsen istifade etmek- tedir. Halbuki Fransanın kalkınma- sının asıl mimarları başkalarıdır Ma- li ve iktisadi durum en son M. Pinay tarafından zapt-ı rapt altına alın- mıştır. General bir çok şeyi hazır bul- muş, onun getirdiği istikrar bunların verimini arttırmış, böylece De Gaulle "büyüklük merâkı"nın masrafını çı- kartmak imkânını eline (geçirmiştir. Generalin orta fransızın sırtına, orta fransızın hiç haberi olmaksızın obü- yük külfet yükleyen meraklarının ba- şında atom bombası gelmektedir. Fran sa ilk atom bombasını patlatmıştır ve politikayı değiştirmediği takdirde da- ha fazla masrafi göze almak Zzorun- da kalacaktır. a bugün "dünya politikası" pa- halı bir lükstür ve Fransanın, bütün varlığına rağmen bu lüksü karşılaya- cak imkânları yoktur. Belki de ondan dolayıdır ki General de Gauwle fran- sızları mütemadiyen çocuk (o yapma- ğa, daha çok çocuk yapmağa, hep ço- cuk yapmağa teşvik etmektedir. Ge- neralin ifadesine göre Fransa 100 mil AKİS, 22 OCAK 1965