12 Mart 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 18

DÜNYADA OLUP BİTENLER Baş döndüren tempo Siyah kıta Afrikadaki bütün olay- lar, ötedenberi, büyük bir hızla gelişmektedir. Bilindiği gibi, sömür- geciliğe en geç açılan diyar olduğu halde, Afrikanın, hemen her tarafı- nın yabancı o boyunduruğu altına girmesi çeyrek yüzyıldan fazla sür- memiştir. İkinci Dünya Savaşından sonra bağımsızlıklarını en son alan ülkeler de, Afrika ülkeleridir. Fakat, bu koca kıtanın bağımsızlığı onbeş yıldan daha az zamanda gerçekleş- miştir. Ekonomik bakımdan geri kalmış ülkelerin çoğunda görülen siyasal huzursuzluklar da Afrikaya çok geç gelmiştir. Ancak, hemen ha- tırlanacağı gibi, son üç - dört ay için- de, Afrika (devletlerinde görülen darbelerin sayısı yarım düzinenin çok üzerine çıkıvermiştir. Bütün bu olayların dünyanın baş- ka taraflarında alışılmadık bir hız- la gelişmesine (bakarak, ada görülecek hiçbir olay, siyasal göz- lemcileri Oo gereğinden fazla şaşırt- mamalıdır. Fakat, geride bıraktığı- mız hafta içinde siyah kıtada öyle bir olay geçmiştir ki, bu gerçek herkes tarafından bilindiği halde, gene de pek çok kimsenin parmağı ağzında kalmıştır. Eski düşman, yeni dost Batı Afrikadaki fransızca konuşan devletler içinde ilk bağımsızlık kazanan Ginenin devlet başkanı, ünlü Sekou Toure, daha bundan bir- kaç hafta öncesine okadar, devrik Gana devlet başkanı Nkrumahdan pek fazla hoşlanan bir adam değil- di. Zaten bu iki yönetici arasında mevcut bazı görüş ayrılıkları yüzün- dendir ki, uzun süredir Batı Afrika devletleri arasında kurulması dü- şünülen, hattâ 1961 yılında bir bi- çim verilmek istenen birlik, şimdiye kadar bir türlü gerçekleşememiğtir. Oysa, geçen hafta önce Adis Ababa- an, sonra da Konakriden alınan haberler, Toure'nin, Akrada devri- len Nkrumaha kendi devlet başkan- lığı koltuğunu sunduğunu gösteri- yordu. Yedi yıllık bir geçimsizlik- ten sonra birdenbire beliren bu mu- habbet, bütün dünyada yalnız şaş- kınlık yaratmakla kalmadı, ortaya çeşitli yorumların atılmasına oda yol açtı. Afrikadaki (oolayların Oo gelişme temposu bizim alıştığımızdan çok 26 Kwama Nkrumah Oyuna o getirildi hızlı olduğuna göre, Tour&- Nkru- mah bağıntılarının Önümüzdeki günlerde ne yonilikleğğe göstereceği - ni şimdiden kestirme ğildir. Fakat, ileride dur değiş- se bile, Tour'nin, yerini, bir za- manlar pek hoşlanmadığı başka bir devlet adamına bırakmaya kalkış- ması, üzerinde dikkatle durulması gereken bir olaydır.. Anlaşılan, To- ur&," Afrikada son günlerde bir sal- gın halini alan darbe modasının Gi- neye de geçmesinden korkmakta- dır ve siyah kıtadaki bu tehlikeli gidişi durdurmak için birşeyler yap- mak zorunluğunu duymuştur. Fakat, gerisinde, yatan düşünce- ler ne olursa olsun, Tour&'nin yap- tığı bu jestin sembolik olmaktan öteye gidemiyeceği açıktır. Bir ke- HERKES OKUYOR re, 1 sırada Gine de çeşitli ekono- ve sosyal güçlüklerle karşıkar- a bulunmaktadır. Şimdi devle- tin başına kendi ülkesinden atılmış, üstelik başka bir dili konuşup baş- ka bir sömürgeci geçmişten gelen yabancı bir politikacının getirilme- siyle, Ginedeki güçlükler daha da çoğalacaktır. İkincisi, Toure de kendi otoritesini kimse ile paylaş- mak istemeyen bir yöneticidir. Nkrumaha verilen devlet başkanlı- gı statüsü, önünde sonunda, yetki ve sorumları olmayan bir statü ol- maya yönelecektir. Nkrumah gibi bir politikacı, acaba ne kadar bir süre böyle, ismi var cismi yok bir statü ile kendini avutacaktır? Bu so- runun karşılığını vermek kolay de- ğildir. Şüphesiz,. Nkrumah, kendisi için hiç de hoş olmayan bu hediyeyi ka- bul ederken, herşeyden çok, Gana- daki durumun günün birinde kendi lehine döneceğini, Gana halkının kendini önünde sonunda yeniden Akraya çağıracağını düşünmüştür. Oysa, Akradan gelen haberler, yeni Gana yönetiminin yerini hergün bi- raz daha sağlamlaştırdığını göster- mektedir. Nkrumaha bağlı liderle- rin pek çoğu, birer birer, yeni reji- me bağlılıklarını (o açıklamaya' baş- lamışlardır. Bu arada, eski devlet başkanının en yakın çalışma arka- daşlarından biri olan Dışişleri Ba- kanı Alec ÇOuison-Sackey de, Nkrumahla beraber (çıktığı Uzak Doğu yolculuğundan Adis Ababaya döneceğine, soluğu Londrada almış ve yeni düzene katıldığını ilân et- miştir. Bunun, Nkrumah için önem- li bir darbe olduğu açıktır. Tanıyanlar ve tanımayanlar Geçen hafta Adis Ababada topla- nan Afrika Devletleri Teşkilâtı, Gana meselesi yüzünden, ciddi par- çalanma tehlikesi geçirmiştir. Ger- çekten, bir yandan Afrikanın mute- dil olarak bilinen devletleri Akra- daki, hükümet darbesini bir olup bitti kabul edip, yeni Gana düze- nini temsil edenleri konferans ma- sası başına almak tezini savunurlar- ken, öteyandan Mali, Gine, Tanzan- ya, Mısır, Somali, Kenya ve Ceza- yir temsilcileri, Nkrumaha olan bağ- lılıklarını bütün dünyaya anlatmak niyetiyle, Konferanstan çekilecek kadar ileri gitmişlerdir. Gerçi Kon- feransın ikiye bölünmesinde o Ro- ezya konusunda beliren görüş ay- rılıklarının da payı vardır ama, Ga- na meselesi ondan da baskın çık- mıştır. 12 Mart 1966