12 Mart 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

K | KRİZANTEM VE KILIÇ Ruth Benedict'ten çeviren Türkân Turgut. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1966, 355 sayfa, 20 lira, Ajans Türk Matbaası. "Krizantem ve Kılıç", adından da kolayca çıkarılabileceği gibi, Ja- ponyanın kültür antropolojisini an- latan bir kitaptır. Kitabın yazarı, a- merikalı Ruth Benedict adlı bir ka- dın antropologdur. Ruth Benedict, şair ve bilimle uğraşan bir insan olarak hayli eser vermiştir. Adet ve geleneklerine çok bağlı, 19. yüzyıl başlarına kadar kapıları dış dünyaya sımsıkı kapalı, değişik düşünce ve karakterde bir ırk o- lan Japonlar hakkında, Japonyanın 1945 yenilgisinden sonra yapılmış bilimsel bir inceleme olan "Krizan- tem ve Kılıç", Japonyanın kalkınma mucizesine ışık tutan, Japonyayı ve japon halkını anlatan bir kitaptır. Bu tip incelemeler için yetiştirilmiş bir bilimci olan Ruth Benedict, ki- tabını hazırlamak için savaş içinde Amerikada yerleşmiş Japonlarla, sa- vaş sonrasında ise istilâ orduları ile birlikte gittiği Japonyada, ameri- kalılara karşı savaşmış ve yenilmiş Japonlarla uzun görüşmeler yapmış, araştırmalarda bulunmuştur. Ruth Benedict, bizzat kendisinin- de itiraf ettiği gibi, Amerikan Ca- susluk Teşkilâtının -CIA- bir üyesi- dir ve hazırladığı kitap, Amerika Birleşik Devletleri Harp Enformas- yon Dairesinin Uzak Şark Bürosu ve Ecnebi Memleketlerin Moralle- rini Tahlil bölümünün siparişi üze- rine yazılmıştır. Amerikanın temsil ettiği kapitalist ekonominin, askeri olduğu kadar ekonomik emperya- lizmini de yeryüzünde genişletmek için bilimsel verilerden sonuna ka- dar istifade ettiğinin hazin bir iti- rafı olan bu kitabın, işin bu tara- fı üzerinde hiç durulmadan ve iyi ni- yetle dilimize kazandırılması son derece yerinde olmuştur. Japon kültürünün ve japon ırkı- nın durumunu tesbit ve bunu ame- rikalıların işine geldiği şekle soka- bilmek için yapılan bir çalışmanın sonuçlarının topluca elimizde olma- sı, geniş ölçüde amerikan kültürü- nün etkisinde kalmaya başlamış o- lan memleketimizde de amerikalı- ların nasıl çalışabileceklerini (o gös- termesi bakımından gerçek bir hiz- mettir. AD kanalıyla, Milli Eğitim Bakanlığına bağlıymış gibi kurdu- rulan ve aslında sadece amerikan istihbarat ajanlarına malzeme top- lamaya yarayan "Test ve Araştır- 32 TA PL AR ma Bürosu"nun, Türk Köyleri konu- sunda yaptığı araştırmalar ve bu a- raştırmaların sonuçlarını, Türkiye- de bir tek kopyasını bile bırakma- dan götürmeleri vakıası da hatır- lanırsa, Ruth Benedict'in Japonya- da yaptığı çalışma daha iyi değer- lenmiş olacakt Nitekim, Kitabi gerçekten başa- rılı bir çeviriyle dilimize kazandır- mış olan Bayan Türkân Turgut, Sa- nayi Bakanı Mehmet Turgutun eşi- dir ve bir lisede ingilizce (o öğret- menliği yapmaktadır-, tercümesi i- çin yazdığı önsözde, kitabın yaza- rının çabalarını şu sözlerle değer- lendirmektedir: "Krizantem ve Kı- lıç, japon kültürünün yazıldığı âna kadar olan durumunu tesbit etmiş- tir. Bugün bu kültür, harp sonrası işgal politikaları ile birçok bakım- lardan değiştirilmiştir. Bir fransız sosyologu ve sosyal psikologu olan Jean Stoetzel, ayni Japonya için 'Kılıçsız ve krizantemsiz' demekte- ir." arasında nefis bas- İş Bankası ( yayınları yer alan, Bayan Turgutun 'kılıçsız ve krizantemsiz' demekte- tanımak isteyenlerce değil, bir mil- letin milli karakterinin değiştiril- mesi için kuvvetli ekonomilere sa- hip ülkelerce nasıl bilimsel çalışma- lar yapılabileceğini öğrenmek iste- yen milliyetçi aydınlarca da dikkat- e okunması gereken, son derece faydalı bir kitaptır. — JAPONYADA TATİL Necmettin Alkanın anıları, Ankara 1966, Sevinç Basımevi, 304 sayfa 7,5 lira. İsteme adresi: Necme ttin Al- kan, Hakim Albay, Askeri Yargıtay Üyesi, Opera Meydanı - Ankara Necmettin Alkan, halen Askeri Yargıtayda üye olan bir hakim al- baydır. Meşhur Kore kafilelerinden birinde Koreye gitmiş, Kunuri sa- vaşları sırasında orada bulunmuş, Korede bulunduğu günlerde de anı- larını bir deftere not etmiştir.. Da- ha önce "Sakin Sabahlar Memleke- tinde Bir Yıl" adlı kitabıyla, türk savaşçılarının Koreye kadar olan U- zak Doğu yolculuklarını ve Korede- ki cephe hayatını anlatan Albay, bu kere de, Korede görevliyken, Japon- yaya bir tatil dolayısıyla yaptıkları seyahatin anılarını kitap haline ge- tirmiştir. Şair mizaçlı, edebi kabiliyeti yüksek, hukuk biliminin dar kalıp ve çerçevesini kırmayı bilen bir in- san olduğu yazılarından anlaşılan "Japonyada Tatil'in kapağı İçi daha tatlı Alkan, kitabında, Koreden uçakla hareketlerinden Japonyaya inişleri- ne kadar olan zamanı Öylesine tatlı ve akıcı bir dille anlatmaktadır ki-, insan anlatışın seyrine kapıldığın- dan, ister istemez, ardı ardına say- faları çevirmekte, sonra birden ken- dini Japonyanın o sihirli ohavasın- da, çarşıda, pazarda, halkın arasın- da bulmaktadır. Tokyoda geçirilen onbir günlük bir tatilin hikâyesini böylesine usta- lıkla anlatan (Necmettin Alkanın neden sadece anı kitapları yazmak- la yetindiğine şaşmamak mümkün değildir. Edebiyat dalının her tü- ründe rahatça eserler verebilecek o- lan Hakim Albaya bu yolda yapıla- bilecek tarizlerin cevabı ise kitabın son sayfasında verilmektedir. Nec- mettin Alkan, kitabının sonunda, a- nıların dışında konularla da uğraş- tığını açıklamaktadır. “Ağlayan Ge- yik" adıyla ünlü halk şairi Aşık Veyselin hayat hikâyesinin ve "U rum Ateşi" adıyla da türk - —unan mücadelesinin hikâyesini o hazırla- mış olan Necmettin Alkan, bunla- rın da kısa bir süre sonra yayınla- nacağını haber vermektedir. "Krizantem ve Kılıç" adlı eser- de bilimsel yönden Japon ırkının özelliklerini ve milli Karakterini öğ- renen bir insanın, Japonyada sade- ce onbir günlük bir tatil geçirmiş, ama görmesini ve yaşamasını bil- miş bir türk subayının anılarını da okuması halinde, Japonya ve Ja- ponlar hakkında elde edeceği bilgi, yabana atılmayacak genişlikte (o ve derinlikte olacaktır. İlhami SOYSAL 12 Mart 1966