1 Ağustos 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 34

Avrupanın hastalığı nedir? Fakat vaziyet büyle değildir. Yukarıda bahsettiğimiz sanayi ve sermayeyi inhisar altına almak cihazı, on dokuzuncu asır kapitalizminden başka birşey değildir. Bu inhisar cihazım muhafaza etmek, büyük bir siyasi tazyik sa- yesinde olmuştur. Bu tazyiki, Avrupanın «büyük devletler» i idare etmişlerdir. Tazyik, Avrupadışı memleketler aleyhine siz- temli bir surette deyam ettiği müddelçe, Avrupa, bugünkü şid- dette bir buhranla karşılaşmamıştır. Zaman zamâli karşılaştığı piyasa buhranlarını ise, kendine dünyada yeni pazarlar açmak suretile bertaraf etmiştir. Şu var ki, müşterek inhisar cihazını ayakta tutmak için müştere- ken idare edilen siyasi tazyik (emparyalizm), kapitalizm gelşti- ği ve açılmaları lâzım yeni cihan pazarlarının (Osmanlı İmpara- torluğu, Çarlık Rusyası, Hindistan, Çin v. s.) ,sayısı azaldıkça bizzat kendi içinden tehlikeler doğurmağa başlamıştır. Şöyle ki; on dokuzuncu asır kapitalizmi ile emperyalizmini likti- sadi, mali ve siyasi müstemlekeciliği) idare eden, İlngiltere idi; esasen, bütün cihazın mucidi de kendisi idi; Fransa, ancak ikin- ci derecede geliyordu. Fakat zamanla, kıtada bir üçüncü kuvvet, sür'atli bir inkişaf neticesinde, kıta devleti olmaktan çıkarak İn- giltere ve Fransa gibi bir cihan devleti olmak istiyordu. Bu kuv- vet, genç Almanya idi. Almanya 1864 ve 1870 askeri zaferlerin- den sonra, kıtadaki vaziyetini tamamile tahkim etmiş, cihan pa- zarlarında, İngilterenin karşısında yer almağa hazırlanıyordu. İşte, bu üç devlet gibi kodaman emperyalistler ve Çarlık Rusyası İile İtalya ve Avusturya gibi henüz kıtadaki yaziyetlerini tashihe mecbur bulunan ikinci derecede devletler arasında baş gösteren ihtilâFlar, hesaplaşmayı nihayet lüzumlu kılmış ve cihan harbini doğurmustur, Cihan harbinden sonra, Avrupalıların müşterek istismar cihaz- ları (on dokuzuncu asır kapitalizmi) ve bu cihazın müeyyidesi olan müşterek tazyık (on dokuzuncu asır emperyalizmi) fena bir darbe yemiş ve giltikçe za'fa uğramıştır. Avrupa haricinde, Japonya ve Amerika gibi hem sanayici ve hem de sermayedar devletlerin türemesi, üstelik harpten Zayif 34 ve bor rekse : tukları zarları Fransa rarşları çıkmış! mağa ı Fakat cihan | Avrupa retle m mındar tuluş m hasıl ol Harp s ğurmuş 1. Sana 2. Yeni 3. İki b (Avrup İşte Av Avrupa maktad On dok elebaşıl Almany taraf er Rusya £ faşist İt şebbüsü luş hare olarak " İşte bu mümkünr