23 Nisan 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

iKTIiSADI Anlaşmalar Mirasyedi rahatlığı Hindistan Başbakanı Bayan Gar- dinin, yiyecek ve kredi isteğiyle Moskova ve Batı başkentlerini gez- diği günlerde Türkiye de Amerika ile yeni tarımsal mal fazlaları an- laşmasını imzalamış bulunuyordu. Dalağın kısa bir haberle duyur. dukları anlaşmadan sonra Başkent- te, iler konularla ilgilenenler o gece biribirlerine soruyorlardı: “ Şaşılacak şey!. Soya ve pi rinçten haber yok. Pirinç Hindis- tana verilecek, bu belli. Fakat soya ne oldu?” Maliyecilerin. itiraz ettikleri ağır şartlar, ilk hesaplara göre soya ve pirinç de dahil, 3240 milyon dolar- lik bir anlaşma üzerinde uygulana- câktı, Fakat hiç umulmayan bir so nuçla, yeni anlaşma 19 milyon do- larlık bir anlaşma olarak imzalan dı ve sadece 20 bin ton mısırla 300 bin ton buğday ithali söz konusu edildi. Daha geçen aya kadar surplus anlaşmasının 3240 milyon dolarlık bir ithalâtı Kapsayacak genişlikte olacağı ilgililerce (belirtiliyordu. Dürüst bir Hükümet üyesi ise, ya- pılacak anlaşmadan dert yanarken: “ Amerikanın şartları ağır, gö- rüşmelerdeki tutumu üzücü, Ama ne şartla olursa olsun, anlaşmayı imzalayacağız. Amerika, “başka tür- lü mal vermem' diyor” şeklinde ko- nuşmuştur. Amerika. özellikle soya yağli ile Türkiyeyi dışardan likit yağ alma- ya alıştırdıktan ve içerdeki marga- rin sanayicilerinin, soya yağının nis- beten ucuz olması yüzünden, nüfuz- larını dışardan yağ ithali lehine kul landıklarını gördükten sonra şart» larını ağırlaştırmıştır. Şimdi yapı lan anlaşma ile, maliyecilerin Ba- kana ve Hükümete bir rapor ver. melerine yol açan bu şartlar kabul edilmiştir. Anlaşmanın mahiyeti 1965 sonunda margarin ham mad- desi olarak soya temel madde haline geldiği ve yeterince buluna- madığı, yıllardır izlenen bu kolay, VE MALI fakat yanlış politika yüzünden ayçi- çeği üretimi gerilediği için, Türki- yenin “muhtaçlık derecesi” artmış- tır. Anlaşmanın kr yıl başlayan mü- zakerelerinde isi erika kendisini ağırdan Giniği ve AlD'nin Was hington merkezinde hazırlanan ye ni anlaşma taslağı geldiği zaman Maliye ve Ticaret Bakanlıkları uz- manları şaşırıp kalmışlardır. Ağır şartları yüzünden tenkit edilen surplus anlaşmasını Amerika Hükü- meti daha da ağırlaştırmak iste- mekte. olduğunu göstermiş, an- laşmanın bizim tarafımızdan değiş- tirilmek istenen şartlarında ısrar etmiştir. Ane Be SOLAN hacmi ne olursa, 175'ini de giy yüzde 35” ini m şirketlere olarak vermek istemiştir. Cooley kredileri . üzerindeki bu oyuna ilk tepkiyi Maliye Bakanlığı- nın aklı başında EE e eye bir rapor hazırlar Soğukkanlılığını son e ve dar Maliye Bakanı Gür- san, bu raporu okumuş, Ticaret Ba- kanlığına duyurmuştur. Rapor, bu şartlarla yapılacak bir sürplus an laşmasının Türkiyeye mali yönden | birşey okazandırmayacağını, karşı- lik paraların mevcut ye bile Türkiyenin anlaşmadan elde ede- ceği döviz kazançlarını silip süpür- düğünü, yeni şartların ise bile bi- le lâdes demek olacağını belirtmek- tedir. Ayrıca, karşılık paraların kö lan kısmı üzerinde de AlID'nin de- ame yetkisi vardır. Anlaşmada» ki bir şart yüzünden “Plân ve yıllık HERKES OKUYOR SAHADA programlarda olmayan işler için” de bu paralardan kredi vaşemis ve birçok devlet dairesi, merikan malzemesi ithal etmek 20 runda bırakılmaktadır. Bu işlerde ise, ricacı dairenin ar riyetle Al1D'den bir ilgili bulunmak- tadır. Maliyeciler, AID'nin bu çeşit “hayırseverlik”ini de önlemek ge rektiği düşüncesindedirler Karanlık gidiş surplus anlaşması İmzalanıyordu. Bu anlaşmadan sonra tarımsal üre- tim düşmeye, türk halkının beslen me standartları değişmeye ve likit yağ tüketimi azalırken, katı yağ tü- ketimi hızla daha çok miktarlarda, bazan üretim dan daha da fazla likit yağ ve ithal edilme- “He, faz- aşlanmıştır. 1963'de 100,8 bin ton, 1964'de 104 bin ton ve 1965'de -zey- tinyağı üretiminin güçlüğü yaratacak kadar fazla olduğu bir yılda - 65 bin ton soya yağı ithal e- ir eee üretebil kenara bırakıp, yağ ği makta, fert başına günde 700 gram pray tüketmekte Türkiye bugün, pim bir den, k 23 Nisan 1966