7 Mart 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 77

a ede- EU. ay im ği ini'nin asırda isanlar na hiç lı ede- miyet, (1) ile , Şarki ırımda p eden Edebiyat ve Sanat 79 lerin en eski destanı olan Oğuz destanının türkçe tercümesin- den evvel Radloif tarafından kısmen neşir ve almancaya tercüme edilişi (1), her halde Türk edebiyatının Garpte zannımızdan daha büyük bir alâka uyandırmış olduğuna de- lâlet eder, XIX ncu asır sonunda Türk dil ve edebiyatını esas- lı bir şekilde tanıma keyfiyeti, Şark Türkistanda, Uygurların eski payitahtı olan Turfan'da yapılan hafriyat ve bu hafriyat- ta Türk diline dair elde edilen malzemenin metinleri, ve kâh almanca, kâh rusça tercümelerinin neşri daha sistematik ve ilmi bir safhaya dahil oluyordu. Gerek Çarlık Rusyasının, gerek Sovyet rejiminin ulüm akademisi faaliyetleri arasında türkoloji meselelerine verdiği ehemmiyet, Alman Şark cemi- yetinin yalnız türkoloji tetkiklerini değil, tedrisini bile Üni- versitelere kadar sokması, her halde şükranla karşılanacak bir hâdisedir. Türk dil ve edebiyatının garpta bütün mazisiyle tetkiki tarzında kazandığı büyük alâkanın, diğer bir safhasını XIX uncu asırda Tanzimat fermaniyle bir devlet olmak azmını gösteren Türkiyenin inkişafını yakından takip meselesi teş- kil eder, Siyasi ve içtimai hayatta başlıyan bu yenilik hare- ketinin, bu hayatın ifadesi olan Edebiyattaki aksi de lâkaydi- le karşılanamazdı. Devrin şair ve ediplerinin bir kısmının Avrupada tahsilde bulundukları zaman temasta bulundukla- rı şahıslar üzerinde yaptıkları tesirler, veya daha doğrusu bu şahıslardan aldıkları dersler, orada mecmua ve gazete ne- vinden yaptıkları neşriyat, Avrupanın gözünden kaçma- dı. Hammer'in klâsik Osmanlı şiiri (2) hakkındaki eksik, fakat meşhur - eserinden sonra, yeni doğmakta olan genç €- edebiyat ile alâka büsbütün arttı, XIX ncu asrın ikinci nısfın- (1) Radlof, bu destam “Kutatkubilik des Jusuf Has Ha- cib,, adlı eserinin birinci cildinin mukaddemesinde neşretmiştir. (2) Hammer, Geschichte der osmanischen Dichtkunet.