1 Ocak 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

DÜNYADA OLUP BİTENLER 1964 Bulunan ve umulanlar Şu satırların okunduğu sırada, emek- tar dünya bir yıl daha yaşlanmış olacak. Her yeni yılın eşiğinde oldu- ğu gibi, bütün insanlık 1965 yılının başında da geleceğe ümitle bakmak istemektedir. Geride bıraktığımız 1964 yılı, doğrusunu söylemek o gerekirse, kendisine bağlanan ümitlerin büyük bir çoğunluğunu boşa çıkarmış bulunmak tadır. 1964 ilk bakışta öyle önemli olay- larla dolu bir yıl gibi görünmemek- tedir. Yılın en önemli olayı, oSovyet Başbakanı Nikita S. Krutçefin Ekim ayında ikitdardan Oo uzaklaştırılması- dır. Bu olayı gene Ekim ayında Ko- münist Çinin ilk atom denemesini yap- ması ve İngilterede onüç yıldır ikti- darda bulunan Muhafazakar Parti- nin yapılan seçimler sonunda yerini İşçi Partisine bırakması izlemiştir. Bu her üç olayın da 1965 içinde önemli etkiler yapması beklenmelidir. Bir kere .Sovyetler Birliğinde ya- pılan değişikliğin Çin-Sovyet anlaş- mazlığına etkisi ne olacaktır? 1965 yılının milletlerarası politikaya ge- tireceği en büyük aydınlık, bu sorunun karşılığıdır. Yeni Sovyet idarecileri- nin 1964 yılının son ü içinde Pekinle münasebetleri elime için harcadığı bütün gayretler (oboşa git- mistir. Yaptığı atom denemesinden sonra Komünist Çin komünist blok içinde daha uzlaşmaz bir tavır ta- kınmıştır. Bununla beraber yeni Sov- yet idarecileri Pekin karşısında Krut çeften daha dikkatli davranmaktadır- lar. Bunun yanısıra, oODoğu Avrupa ülkelerinin hergün biraz daha artan bağımsızlık eğilimleri o karşısında da Krutçeften daha dikkatli davranmak taraflısıdırlar. 1965 yılı, yeni (Sovyet idarecilerinin Komünist Çinle bağ- larını düzeltip (o düzeltemeyeceklerini. Doğu Avrupa ülkelerini yeniden Krem- linin deneti altına koyup koyamaya caklarını göstermek bakımından, çok önemli bir yıl olacaktır. Parçalanan bloklar 1964 yılının milletlerarası alanda a- çığa çıkardığı iki önemli parçalan- ma var. Bunların birincisi, yukarıda da söylediğimiz gibi, Moskova ile Pe- kin arasındaki parçalanmadır. Batılı devletler bu parçalanmayı büyük bir keyifle seyrederken, o 1964'ün ikinci yarısında, aynı şeyin kendi başlarına da geldiğini (o görüvermişlerdir. — Batı- AKİS, 1 OCAK 1965 Nikita Krutçef Kendi gitti ismi kaldı daki parçalanmanın sebebi, Amerika tarafından ortaya "çok taraflı vurucu kuvvet" dır. Bunu Avrupayı amerikan Harold Wilson 1963e kalanlardan Birleşik atılan tasarısı- ege- menliği altına koymak için tasarlan- mış bir düzen olarak karşılayan Ge- neral De Gauile, her bakımdan ken- dine bağlamak istediği Federal (o Al- manyanın bu düzene katılmasını hoş karşılamamakta ve Fransayı NATO' dan çekeceğini ileri sürerek (herkesi korkutmaya çalışmaktadır. Atlantik devletleri arasında or- tak bir vurucu kuvvet kurulmasının, hiç değilse Birleşik Amerika tarafın- dan ileri sürülen biçimiyle mümkün olamıyacağı, 1964 yılında açıkça orta- ya çıkmıştır. Şimdi batılıların önünde yeni İngiliz Başbakanı Harold Wilson tarafından ortaya atılmış bir "Atlan- tik Nükleer Kuvveti" tasarısı vardır. 1965 yılı da bu tasarının akıbetini gös terecektir. Ortak Pazarın durumuna gelin- ce, Fransa ile Federal Almanya ara- sında ortak bir vurucu kuvvet konu- sunda çıkan görüş ayrılığı o Ortak Pazarın da geleceğini tehlike (o altına koymuştu. Fransa, Federal Almanyayı iki taraflı baskı altında bırakmak i- çin ortak tahıl fiyatları konusunu or- taya atmıştır. Bilindiği gibi, (Bonn hükümeti 1965 içinde yapılacak seçim- leri düşünerek tahıl fiyatlarını diğer Avrupa ülkelerinin seviyesine (o düşür- mek istemiyordu. Fakat sonunda, Or- tak Pazarı kurtarmak için fransız is- teğini kabul etmek zorunda (o kalmış ve Ortak Pazar böylece Aralık ayının. ortasında büyük bir tehlikeden o kur- tulmuştur. Doğu ve Batı bloklanndaki bu parçalanmaya karşılık, kendilerini ta- rafsız diye adlandıran devletler oara- sındaki dayanışma, görünüşe bakılır- sa, eskisi kadar kuvvetlidir. - Tarafsız devletler 1964 içinde en kuvvetli 1i-0 derlerinden biri olan Hindistan Baş- bakanı Nehruyu kaybetmişlerdir. — O- nun yerini alan Şastri ne Hindistan içinde, ne de milletlerarası alanda Nehru çapında bir kimse olarak görün- memektedir. Tarafsız blokun Oo Eylül ayında Kahirede yaptığı toplantıda en çok dikkati çekenler, Tito ile Na- sır olmuştur. Çıkmadık canda ümit vardır 1964 yılı Doğu ile Batı arasındaki münasebetler bakımından sanki bir bekleme yılı olmuştur, Gerçi geçen yıl içinde bu münasebetlerde gözle ogö- rülür bir yumuşama yok değildir. Yeni Sovyet liderleri ilk olarak Krutçef ta- rafından ortaya atılan "Barış" içinde 21