28 Mayıs 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

AKİS YURTTA OLUP BİTENLER olduğu büyük bor rezervleri yü- zünden, ellerine geçiremedikleri takdirde bu monopolcülerin başla- rma belâ olacak bir oproblemdir Fakat şu da bilinmelidir Ki, bu a damlar oyunlarını iyi oynamakta” dırlar ve şu günlerde işlerini hal letmelerine ramak kalmıştır. Sah- neye koydukları bir oyun başarıya ulaştığı anda, ceplerinden puroları- ru çıkaracaklar ve keyifle tellendi- receklerdir. Ama monopolcülerin bu oyunları tutarsa, Türkiyedeki fakir milyonların insanca yaşamak volundaki -henüz bilmedikleri- bir şansın daha uçup gideceği muhak- kaktır: Önemli milli servetimiz türk borları tehlikededir. Ayrıkotu politikası Meselenin önemini . kavramış Ve mücadeleye . girişmiş bulunan türk teknisyenler yok değildir. . A- ma, Türkiye adına mücadele eden bu teknisyenlerin karşısında, nüfus kâğıtlarında “T.C.” yazan bazı kim- seler de ingiliz monopolü adına bu alanda: at oynatmaktadırlar. Lond- radaki kodamanlar, Türkiyedeki bü: zı tipleri; çevirmek istedikleri oyun- da piyon olarak kullanmakta, fw- kat dizginleri hiç elden birakma- maktadırlar. Bugün , Türkiyede bu ingiliz: monopolünün çıkarlarını temsil eden bir de türk şirketi var- dır. Bu şirketin resmi adı, Türk Bo- raks Madencilik Anonim Şirketidir. Merkezi Londradaki Borax Conso- lidated o Ltd. firması, Türkiyedeki politikasını, adımn başında “türk” kelimesi . bulunan bu şirket eliyle yürütmektedir. Bu politikada kul lânılan metod ise, türk borlarını ko- rumak için mücadeleye girişmiş bu- lunan bir uzman tarafından şövle ifade edilmiştir: “— Bunlar ayrıkotu gibidirler. Bir verden sökersin başka yerde kök salmaya (o çalışırlar. Bir müracaat vaparlar, reddedilir; itiraz ederler, reddedilir. Buna rağmen, her hükü- met değişikliğinde taleplerini yeni- lerler!.” 10 Ekim 1965 seçimlerinden son raki devre, arkasında ne gibi niyet- lerin yattığı bilinen bu taleple rin yenilenme devresi . olmuştur. İngiliz monopolcüleri bu defa ken- dilerini çok kuvvetli ve başarı şans- larım yüksek görmektedirler. Çün- kü iktidar, Demirelli, Mehmet Tur- gutlu — İktidarıdır! Şu anda, monopolcüler birkaç belpdan birden hücuma geçmiş bulunmaktadırlar. Bu cephelerden ME ii ğe Git a Kıraç Ali Bekişoğlu Kül yutmayanlardan birisi, Maden Dairesine yapılan bir müracaatla açılmıştır. Müracaat, Eskişehir yakınlarındaki Kırka bor vataklarının- işletilmesi ile üilgili- dir. Memleketimizdeki çeşitli bor sahaları içinde en önemlisi olarak kabul edilen Kırka madeni bugün ne yazik ki bu şirketin eline geç miştir. Bu sahada cevheri, bundan yıllarca önce o havalide oturan bü- zı köylüler bulmuşlar ve rubsat al- mışlardır. Daha sonra Sır. Yırcalı bu sahayı çok ucuza kapatmıştır. Sahanın önemini bilen monopolcü firma bunun üzerine derhal faali- vete geçmiş ve Sırrı Yırcalıya kü- çük bir hisse vererek Kırkayı ele geçirmiştir. Şimdi Türk Boraks Madencilik Anonim Şirketi, Maden Dairesinden bu sahanın işletme ruh- satım istemektedir. Maksat engellemekse... Maden Dâiresi tarafından incelendiğinde bazı çelişmeler (o görülmüştür. Boraks Şirketi, 100 kilometre kareye yakın bir alanı kapsayan ruhsat isteğine ilişkin olarak verdiği raporda, Kır ka bor sahasında sadece 9 milyon ton rezerv bulunduğunu, cevherin 40 metre kalınlığında muntazam bil tabaka halinde yayıldığını . bildir. miştir. Maden Dâiresindeki uz akat müracaat 28 Mayıs 1966 manlar ise yaptıkları incelemede bu şartlar altında bölgede 9 mik yon tonun çok üzerinde, 100 milyon tona yakın rezerv bulunabileceğini tesbit etmişlerdir. 100 yıla yakın bir zamandanberi (o memleketimizdeki sahalara hakim olarak, üretimi sembolik seviyede sınırlamak ve Türkiyeyi dünya piyasasına sokma» mak siyasetini izlediği bilinen bu e müracaatı bu bü- rük bir dikkatle ele alınmıştır. He- Da müracaatta rezervi olduğundan da küçük gösterme çabası iyice mi- de bulandırmıştır. dan bir sü- re önce Maden Dairesinde bu me- sele ile'ilgili bir toplantı yapılmış- tır. Toplantıda Türk Boraks Şirke- tini aslında ingiliz monopolünü- Celâl Bayarın bir akrabası temsil etmiştir! Falih Ergunalp adını ve İstanbul Teknik Üniversitesi öğre- tim. görevlisi ünvanını taşıyan bu “akraba”, oyuna gelmemeğe, baskı- ya boyun eğmemeğe kararlı teknis- yenler karşısında akrabası, bir uzmanın > rı karşısında âdeta kapana kısılmış, ne cevap şaşırmıştır. Uz Bu rezervlerin sahalarınızda yayılışı alir. Bugünkü rezervi- niz nedir?” olmuştur. İyiniyetli bir madencinin rahat- lıkla cevap verebileceği bu söru karşısında Bayarın akrabası Ergu- nalp kıpkırmızı kesilmiş ve şunu kekelemiştir: — Şirkette izin almadan söv- leyemem iin sonra şöyle devam et miştir; — — İşletme metodunuz ne ölü cak?” “Bu hususu bir eiğaniz fir. maya tetkik ettiriyoruz. Ama Şşir- ” kete mn bu sorunuza'da cekip veremem “— Türkiye Baksi çok ö- nemli olan bu cevherin ekonomik endirmesi nasıl olacak? Ne kadar istihsal ve ne kadar ihraç e- deceksiniz?” “— Bu, ticari duruma ve rekabe- te bağlıdır!” Bu son kaçamaklı cevap üzeri- ne uzman, Falih Ergunalpin de çok iyi bildiği gerçekleri sıralamıştır: *— Kırkadaki bor sodyumludur. Borun en pahalı ve kıymetli çeşidi budur. Bugüne kadar Türkiyede sodyumlu bor yoktu, Avrupanın ih- tiyacı olan sodyumlu boru sizin şir- 11