28 Mayıs 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 12
YURTTA OLUP BİTENLER ketiniz Amerikadaki sahalardan çı karır Avrupaya n ederdi. “Şimdi sodyumluşu -Ameri e rakip olduk, Üstelik, Avrupa yakınız ve mize bakımın- zi avantajlıvız. Ortada bir Avrupa iyâsası, fakat iki çeşit mal var. kisinin de sahibi ingiliz. Firmanız, Avrupa piyasasına - tercihen türk sod lu borunu verirse,....” tın tam bu noktasında Er- gunalp atılmış ve şöyle demiştir: “—o üküm Bunun üzerine uzman, Bayarın akrabasına şu soruyu sormuştur: “e © halde, türk menfaatleri nasıl korunacak?” İngiliz monopolünün temsilçisi bu son soru üzerine yine kızarmış ve susmüuştur. Müzakere bu nok- tada kesilmiştir. Ama Falih beyin bu noktada susmuş olması, bu ko- nudaki fikrinin bilinmesini engelli- iştir. Çünkü kendisinin bir- yil önce, Devlet Plânlama Teş- kilâtı için bor konusunda bir rapor hazırlayan. Kıraç Ali Bekişoğlu ile Maden Yardım Komisyonunda yap- tığı bir tartışma hatırlardadır: Kr raç Ali Bekişoğlu Türkiyenin büyük çapta bor ihraç edebileceğini, böy- lece, önemli ölçüde döviz sağlanabi- leceğini; buna hiç kimsenin mâni ol maya hakkı bulunmadığını söyle- miş, buna karşılık, ingiliz lünün temsilcisi Falih Ergunalp şu cevabı vermiştir — Siz cevher ihraç elen sın? Elbette mâni olmaya lar!” Falih Ergunalpin o zaman “siz” bahsettiği, Falih skype bu olayın da ha- tırlanmasına yol mânalı davranışlarıyla (o süslediği Maden Dairesindeki (toplantıdan çıkınca, re: — Beni am sıkıştırdınız!” PA sitemde bulunmuştur. Sahnede yeni bir tip “Bavarın akrabası"nın bu başarı- sızlığı, Şirketi yeni ve daha güçlü silâhlar kullanmağa te me gri ki, bu toplantının hem ü sahnede bir sihak yer bon y Şösermiir Bu, Garanti dare Mi Başkanı ve Murahhas Âzası Cabir da Ca- bir Selek, iş muhitlerinde itibarlı bir zattır. Özellikle İstanbul özel edeceksiniz mı kapat çalışacak- sektör çevrelerinde isim yapmıştır. Özel sektörden yana bir iktidar ü- zerinde tesiri büyüktür. “Cabir Se- lek” adı, hele özel sektörcü AP'nin iktidarı zamanında her kapıyı aça- bilecek bir anahtar olarak kabul e- İngiliz monopolünün bu son silâhı, Ankarada derhal te- maslara giyinir: Hedef, Kırka madenleri ile ilgili ruhsat isteğini, . kulis - faaliyetini yaparak, Dairesine kabul ettirmektir. e amerikan ve ingiliz klerinin de yabanci kalmadık- Selek Ankarada, Hükümet üye- yi Kâmil Direnen adam ıcı ve ileri gelen AP'lilerle gerekli gördüğü temasları yapmış ve gerek- li siyasi ağırlığı temin ettiğine kani olunca da Maden Dairesi Başkanı Kâmil Haznedaroğlunu ziyaret et- miştir. Bu görüşmede Selek, daha önceki toplantıda Falih Ergunalp ten istenen bilgiler üzerinde Ma- den ei ısrar etmemesini is- iç vi veremeyiz!” diye bni atmayı denemiştir, Fakat Haznedaroğlunun tutumu monopol için ümit verici olmamış- tır. Haznedaroğlu, iş çevrelerinin gözde adamı Cabir Seleke, bu bil gilerin gerekli olduğunu, bunlar Ma- AKİS den Dairesine bildirilmeden ruhsat verilemiyeceğini söylemiştir. Cabir bey şimdi, ahbabı Sanayi Bakanı Mehmet Turgut üzerinde te- sir yaratmak o istemektedir. Meh- met Turgutun bündan önceki tutu- e bilindiğine göre, bu ümit pek de boşa değildir. Türkiyenin yeraltı ve yerüstü servetleri hakkındaki görüşleri ve niyetleri malüm olan urgut, yakın geçmişte bu ingiliz monopolüne karşı dostâne davranışlarıyla dikkati oçekmiştir. Aynı davranışın şimdi de tekrar- lanmaması için Londradaki koda- manlar bir sebep görmemektedir- ler. Mehmet Turgutun, Sanayi Ba- kanı olmakla beraber, Enerji Ba- kanlığına bağlı işlere nasıl özel bir ilgi gösterdiği de meçhul olmadığı- na göre, önümüzdeki günlerde bu meselede kaydedilecek (gelişmeler dikkatle izlenmelidir. Bu arada, İsin bir tarafı da ol dukça ilgi çekicidir. Bir ingiliz mo- nopolünün “Türkiye ile çelişen. men- faatleri için bir türk bankasının si» adı bir manevi ullanılmaktadır. larken, herhalde, bu bankada sahip olduğu önemli mevkii iziti den silmemektedir. Oysa, Garanti Bankasının Türk Boraks Şirketi ile bir ilgisi yoktur. Türk Boraksla il- gisi bulunan, Cabir Selekin kendi- sidir. Selek ufak bir hisse sahibi bulunduğu bu şirkete karşı borcu- nu bu şekilde eda etmektedir! Monopol niçin istenilmiyor? İngiliz monopolünün niçin şüphe ile karşılandığını iyice anlayabil- mek için, borun dünyadaki ve Tür- kiyedeki hikâyesini bilmek gere- ir, Çok çeşitli sahalarda kullanıla- bilen bor, ilk çağlardanberi insanla- rın ilgisini çekmiştir. Ünlü gezgin Marko Polonun Orta Asyadan Avru- paya bor getirdiği anlatılmaktadır. Bu devirlerde bor, değerli madenle- rin izabesinde katık olarak kullanıl. mıştır, 19, lan ortalarına doğru ise bor, ilâç sanayiinde aranılır bir ticari bir ıyla bir likte ingilizler te geçmişler, © zaman dünyanın bellibaşlı sahala rı olan Toskana ve Tibet borlarıns sahip olmuşlardır. İngilizler, bor üzerinde bugün de devam eden mo nopollerini - 1845'te kurmuşlardır Daha sonraları okeşfedilen Günev Amerika ve Kaliforniya bor sahala . , 28 Mayıs 1966 mn
