5 Kasım 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 25

MALİYECİNİN İSTİFASI 1966 yılı Bütçesinin 2 milyar 700 milyon lira açıkla bağlanmasının, mali yıl sonuna yaklaşılırken, için- den çıkılmayacak derecede güç meseleler yaratacağı bilinmekte, biraz merak ve biraz da kaygı ile beklen- mekteydi. Nitekim, iki aya yaklaşan bir süredenberi devlet ödemelerinde bir takım zorlukların başladığı, devlet İhalelerini alarak iş yapmakta olan bazı büyük firmaların istihkaklarını dahi tahsil etmekte sayısız engellere rastladığı herkesin bildiği günlük gerçekler arasına girmişti. Yetkililerin, hem de rakamlar vere- rek, vergi gelirlerinin arttığı, bu artışın geçen yıllara oranla da büyümekte olduğu yolundaki demeçleri te- melde yatan gerçekleri gizlemeye, pek tabii ki, yet- memiştir. Gerçeği herkesten iyi bilecek durumda olan Maliye Bakam İhsan Gürsan, 2 milyar 700 milyon li- ralık açığın kapatılmasının imkânsızlığını görerek, şimdiye kadar birkaç kere yaptığı gibi, istifa etme yolunu bir kere daha seçmiştir. Küçük bir farkla ki, bu defa istifasını geri almaya asla niyetli görünme- mektedir. Demirdin pak memnun olmaksızın Maliye Bakanlığına getirdiği Gürsan ile, Hükümet Başkanı arasındaki geçimsizlik ve anlaşmazlığın birgün böy- le bir sonuca ulaşması büyük bir sürpriz olmamış- tır. Şu anda bütün mesele, e konusu bütçe açığı- nın kapatılmasının yeni bir B anması ile mümkün olup e vee Kanımızca bu, müm- kün değildir. Şöyle ki 1 — Hiç vergilendirilmemiş veya yeteri kadar vergilendirilmemiş sektörlerin gereği gibi vergilendi- rilmesiyle, açığın büyükçe bir bölümünü kapatmak mümkün olabilir. Devlet Plânlama Teşkilâtının ya- yınladığı ve hâlâ gizli tutulan, 1963 yılına göre "Gelir Dağılımı Araştırması" adlı incelemenin de açıkça be- lirttiği gibi, toprak potansiyelini esas alan bir tarım- sal vergilendirme, 1 milyar 144 milyon lira kadar bir gelir sağlayabilir. Eğer tarım ürünleri esas alınarak bir vergilendirme söz konusu olursa, 980 milyon lira dolaylarında bir vergi geliri elde edilebilir. Oysa, bu yıl tarımdan sağlanan gelir, sadece 25 milyon lira- dan ibarettir. Yani, tarım sektörü büyük bir gelir kaynağı halinde el uzatılmayı beklemektedir. 2 — İktisadi devlet kuruluşlarının omamülleriyle birlikte, diğer birçok maddeye zam yapılması yolu ile söz konusu açık kapanabilir. 3 — Diğer bir ihtimâl de, öngörülen yatırımların birçoğundan vazgeçmek, başlanmış olanlardan kısın- tı yapmaktır. 5 Kasım 1966 Dr. Reşat TİTİZ 4 — Yatırımlardan vazgeçmek veya kısıntılar yapmanın yanısıra, câri harcamaları azaltmak da akla gelebilir. 5 — Son olarak, T.C. Merkez Bankasının imkân- larım kötüye kullanarak, yeni ve karşılıksız emisyona gitmek zorunluluğu doğabilir. Demirel, Dışişleri Bakam Çağlayangil aracılığı ilw, A.B.D. den, tamamen politik amaçlan olan ve daima pahalıya ödenen yeni yardımlar alma yollarını da denemiştir. Hiç değilse, bu yöndeki söylentiler, oldukça yaygındır. A.P. İktidarının politik anlayışı tarım sektörünü Vergilendirmenin tamamen karşısındadır. kendisine destek saydığı büyük toprak sahiplerinin sempatisini kaybetmek, Demirel ve arkadaşlarının asla yanaşmıyacakları bir davranıştır ve bu çelişme çözümlenmeden, tarımsal (vergilendirmeyi bir yol olarak düşünmek imkânsızdır. Zamlar yolunu dene- mek İktidarları sevimsiz hale düşüreceğinden, oy kaygısında olan İktidarın bu yola gitmemek için di- rendiği görülmektedir. Buna rağmen, sanırız ki, e- mekçilerle ücretlilerin geniş tüketim mallan arasın- da bulunan bazı mamullere zam yapmak, İktidarın önünde sonunda başvuracağı çare olarak düşü- nülmektedir. Yatırımlardan vazgeçmek veya bazı kı- sıntılar yapmak, yahut cari harcamalarda İndirimlere gitmek, şimdiye kadar yapılan propagandayla çelişe- ceği için İktidarın nasıl bir tutumu tercih edeceği merak konusudur. Geriye, D.P. iktidarları zamanın- da sık sık başvurulan karşılıksız emisyon yolu kalı- yor ki, birçok varlıklı çevre bu yolun tutulması için İktidarı adetâ teşvik etmektedir. Oysa, enflasyonun yaratacağı iktisadi dengesizliğin ve kargaşalığın, gi- derek politik dengesizlik yaratacağı, halkımızın yakın geçmişte bizzat yaşayarak, ders aldığı acı bir gerçek- tir. Rejimi dahi tehlikeye sokacak böyle maceralı bir yol, Demirel anlayışındaki bir politikacı için pek ya- dırganmamaktadır Gürsanın, istifasından önce, Başbakana gönder- diğinden söz edilen Muhtra, enflâsyon tehlikesini önlemek ve Türkiyeyi 1958 şartlarma döndürmemek çabasının işaretleri ile doludur. Ekonomik olayların matematik bir kesinlikle ve şaşmaksızın işlediğini bilmeyerek, gelişigüzel nutuk- söyleyebilen kimseler için, bugün varılan ve Gür- sanın istifası ile açıkça ortaya çıkan durum, üzerinde dikkatle durulmayı gerektiren bir zorunluluktur. 25