1 Haziran 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 29

Bugünkü Devletten ve onun cemiyetle olan münasebetlerinden bahsedilirken zaruri olarak mevzun çerçevesinin de muayyen bir tarih devresini doldurmakta olan muasır cemiyetin tarih çerçevesi- le hudutlanması Jâzımdır. Fakat kapitalist iktisat sistemi (2) is- mi verilmekte olan bu muasır cemiyet te kendi içinde ilk, orta ve sşon Çüğ (F)'Üh « Hoch und Spac(kapîiailymızs_) olmak üzere ayrı- ca küçük küçük safhalara ayrılmıştır. İlk çağıda kapitalist cemi- yete ticari menfaatlar (kapitalizmin zulhurundan XVHİ inci az- vm ortalarına kadar) orta çağda sınaf menfaatlar (XİX uncu as- rın #ön rubuna kadar) son çağda da (XIX uncu asrın son rubun- fan itibaren) mali menfanatlar hükim olmuştur. Bütün cemiyet müesseseleri ve bu meyanda Davlet mücsscsesi de bütün bu saf- halarda hâkim olan menfantların -_ualdîı& göre taayyün elimistir. Binaenaleyl yahnız kül balinde bir cemiyet tipini almak ta kâfi değildir. Böyle bir cemiyete ait her hâdiseyi o cemiyetin zu- hur, inkişaf ve inhitat safhalarına göre mütelaa etmek İâzımdır. Ancak bu noktai nazardan hareket etliğimiz takdirde muasır ce- miyette Devletin cemiyetle olan münasebetlerinin şekli ve tekâ- mülü hakkında bir fikir edinebiliriz. Bizim için diyalekük metot bülün tetkiklerimizde esastır. © Muasır Devletin zuhuru tarihi, Modern cemiyetin zuhuru tarihi- ne tesadüf eder. Modern cemiyetle beraber tarih sahnesina çık- mış olan mullakıyet Devleti bir çokluğun (bir şehir, bir eyalet halkından fazla bir çokluğun), bir hükümdara, (bir prense), bir hükümdarın iradesine ve menfaatlarına tâbi kılınması hâdi- sesiydi (W. Sombart). Bu çokluğu teşkil eden insanlar feodal devirde olduğu gibi birbirlerine organik (kan, kormaşuluk, maiyet halkının rahıtası) rabıtalarla değil mihaniki bağlarla bazlıdır- lar. Bu bağlar «Sombart»ın dediği gibi organik alarak neşvünü- ma bulmamış daha ziyade kudret tarikile ikdas olunmuştu. Mut- lakıyet devletinin iki cephesi vardı: Biri harice diğeri dahile kar- şı. Harice karşı Devlet, hudutsuz bir iltisa hırsı besliyordu. Bu he- defe varmak için modern urdu teskilâtını vücude getirmisti. Da- hile karşı bütün cemiyet sahalarını şuurlu bir surette tanzim ve (2) Asrupada l—ııı"_:'.li—'ı'în ahuür tazihi — cenup icömleketler çin XI Smal memleketleri için XV inci asırdır