29 Ekim 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 12

MİLLİYET. PAZAR 29 “On yılın yarattığı şehir: ANKARA Yeni Ankara'yı Cümhuriyet kur- muştur. Türk istiklâl ve inkılâp ha- reketlerinin yayım merkezi olan Ankara, Cümhuriyet Hükümetinin merkezi olduktan sonra Türk ira- de ve azminin az zamanda yapıcı- ık yönünde nelere muktedir oldu- ğunu göstermiştir. Ankara Cümhuriyetin merkezi olduğu zaman sokakları dar, ka- ranlık, bakımsız, evleri kerpiç ve en işlek yolu bile kaldırımsız ve tozlu, suyu az ve gayri ağaç- sız, çiçeksiz bir kasaba idi. Cüm- huriyet Ankara'yı Hükümet Mer- kezi ve Şehircilik ve Belediyecilik noktasında içinde rahatla oturula- bilecek bir şehir haline koymak i- çin bu on sene içinde büyük emek ler sarfetmiştir. Medeni insanlar için lâzım olan bütün şartları haiz modern bir şe- hir yapmak savaşı on sene içinde bile bize zevk ve gurur verecek €- ser meydana getirmiştir. Ankara'nın Cümhuriyetin mer- kezi olabilmesi için şehrin munta- zam ve bütün ihtiyaçları top- hyacak surette tesisi Ove bu- nun için de plânının yapılması za ruri idi. Açılan müsabaka üzeri- ne Profesör Yansen'in plânı kabul ve bu plânm eyi bir şekilde tatbi- ki için de bir Ankara Şehri İymar Müdürlüğü teşkil olundu. Şehir bu plâna tevfikan kurulmaktadır. Ankara'da iymar faaliyetini res mi ve hususi diye ikiye ayırmak mümkündür. Şehrin her tarafında yükselen resmi binalarla bankala- rım modern binaları ve şehir hal- kının yaptıkları güzel, sıhhi, mo- dern apartıman, villa ve evler An | kara muhitini süsliyen ve ihtiyaç- ları temin eden sağlam binalardır. Ankara'da on sene içinde yapı- Jan hususi binaların sayısı beledi- ye tarafından yaptırılarak satılan 198 binada dahil olduğu halde (3590) e yakındır. Bu inşaat de- vam etmektedir. Belediye ve husu ü şahıslar tarafından da şehirde ku rulan muhtelif değirmenler, doku- ma, marangozluk, buz, bira, şarap, çimento ve çini gibi muhtelif fab- rikalar ihtiyaçları temin eylemek tedir. Ankara Şehri (eski şehir) ve yeni kurulan (Yenişehir) le etra- fındaki Kavaklıdere, Çankaya, Ke- çiören, Etlik, Dikmen, Çiftlik, bağ ve sayfiyelerinden o mürekkeptir. Bunlardan Kavaklıdere, Çankaya ve Keçiören bir çok sıhhi, modern ve güzel villalarla süslenmiştir. Şehirde yol işine çok ehemmiyet verilmiştir. İlk önce açılan ve par- Cümhuriyet dev- rinde başlayan Erganibakır hat-| tı millet tasarru-| funun bir eseridir. | deniz erkânı harp zabiti yetiştir - © “mek için bir deniz akademisi tesis — edilmiş olup bu akademi ilk mey- velerini bu yıl idrak eylemiştir. Ayrıca emir ve kumandaya memur © büyük rütbeli zabitlerimiz için yük & ek kumanda kursu, ve binbaşı, kay © makam rütbesindeki zabitlerimiz iin de birkaç tane orta kumanda kursu açılmış olup bunlar yıllardan © beri, kendilerinden beklenen işi ? f 7 : # i i& © mül etmekte ve orduya j Bi bunlara hazırlık “ri için de yeni bir © fazlasile yapmaktadırlar. Şimdiye © kadar ihmal edilmiş olan askeri le- vazım mesleğinin tekemmüsi için “bir levazım akademisi, bir orta le- yazım mektebi ve levazım ümera açmıştır. Ayrıca deniz zabitle urs açılmakta» dır. Muhtelif askerlik sınıflarında tekemmül için bir topçu harbiye #mektebi, bir süvari binicilik mekte bi ve bir de üç yıl müddetli askeri fen ve tatbikat mektebi açılmıştır. Harbiye mektebimiz her yıl tekâ - lüzumu © kadar takım kumandanı yetiştir. *mektedir. Uzun müddetli küçük zabit yetiştirmek hususuna ehem- iyet verilmiş ve bunun için Gedik | Ni küçük zabit mekteplerinden baş olmak üzere üç tane Gedikli ihzari küçük zabit © mektebi açılmıştır. Hele, askeri neşriyatımız, günü | Ankaranın en güzel binaların dan İsmet Paşa Kız Enstitâsü. ke olarak yaptırılan Taşhan — Sa manpazarı, Taşhan — İstasyon ve İstiklâl caddelerinden sonra eski şehiri Yenişehire birleştiren C: huriyet caddesi, ve Yenişehiri ye ayıran Gazi Bulvarı yapılmış ve bilâhare Yenişehir — Çankaya, Taşhan — Keçiören, İstasiyon — Çiftlik, İstasiyon — Halkevi, Taş- han — Etlik köprüsü ve Akköprü yolları asfaltolit olarak yaptırılmış tır. Yenişehi kesif o mıntakala- rı ve eski şehirin mühim sokakları parke ile döşenmiştir. Yapılan as- falt yollar 28,393 metre tul ve| 233,387 metre murabbaıdır. Parke yollar 144437 ve kaldırımlar 75,000 metre murabbaıdır. Bu yol ların yapılması ve iymar plânma nazaran açılması icap eden cadde- ler için muhtelif ve mühim miktar da istimlâkler yapılmıştır. Şehrin geniş caddelerinde röfüj- ler yapılmış ve bu röfüjlerle bü- tün piyade yollarına ağaçlar di- | kilmiştir. Ankara'nın yeşillenmesi için çalışılmakta ve bu meyanda hem halkın ihtiyaçlarınm tatmini ve hem de şehrin tezyini için muh- telif yerlerde parklar vücude geti- rilmektedir. Ankara'yı her zaman yeşil bulundurmak için caddelerde ki röfüjlere çam dikilmiştir. Şe- hirde bahçe merakı fazladır. Bil- hassa Yenişehir ve Çankaya'daki hemen bütün evlerin güzel tarh ve tezyin edilmiş bahçeleri (o vardır. Şehrin ağaç ihtiyacını temin etmek için 500 dönümlük bir sahada ya- pılan fidanlıkta bir milyondan faz la fidan vardır. Bunlar lüzumu | On yılın eserlerinden: Türk tank larından biri geçit resminde.. müzdeki terakkisini hiç bir zaman idrak etmedi. Askeri mecmuamız, gerek münderecatı ve gerekse ta- bının nefaseti itibarile büyük Av - rupa ordularının bu kabil neşriya- tndan hiç te aşağı değildir. Bun - dan maada bir çok meslek mecmu aları (piyade, topçu, süvari, leva- halinde tevzi edilmektedir. Şehrin civarında tesis olunan Ga zi Orman Çiftliği geniş korulariyle, Marmara Havuzu ile, fidanlığiyle halkın mesire, eğlence ve yiyecek ihtiyacını temin etmekte ve Kara deniz Havuzu da yazın sıcak güm- lerinde halkın yüzme arzusunu tat eylemektedir. Şehre gelen Hanımpmar, Elma- Bankalar caddesine bir bakış. dağ suları, güzergâhları, kârgir ve kısmen açık ve fenne, sıhhate uy- | as maz şekilde idi. Ankara imerkez it | tihaz edildikten sonra m sıhhat ve tar noktalarından ihtiyaca hiç kâfi gelmiyen suyun fenni bir şe- kilde şehre getirilmesi ve miktarı- zım, vesaire.) de muntazaman in- tişar ediyor. Neşriyatımızda, Türk lerin tarihte yapmış oldukları mey dan muharebeleri, büyük Türk | kumandanlarınm sevkulceyş ve tabiye usulleri tetkik edilerek mey | dana çıkarılmakta ve bu neşriyatı- mız Avrupa askerliği tarafından rm arttırılması için muhtelif za- manlarda arttırılması için muhtelif iamanlarda Kosunlar ve Şahnapı- rar tesisatları meydana getirilerek 58 kilometre uzunluğunda ve muh telif eb'atta boru döşenmiş muhte- Hf yerlerde muhtelif hacımda beş depo yapılmıştır. Bu de- vam etmektedir Kosunlar kaptaj barajının ikmali, eski şehirde Hi- sar'da büyük bir hazne yapılması, tesisat Elmadağındaki tanınmış menbala- rın kaptajı ve başka menbalar da aranarak hepsinin birden şehre ge ürilmesi lüzumlu haznelerle bera- ber bütün şehir için bir şebekenin | ihzar ve tesisi, Hanımpınarı i yonunun ıslâhı programından şim diye kadar inşası bitenler şunla; dır Eski şehirde Hisar'da (2400) met re mikâplık hazne ikmal edilmiş, Hisar su haznesi Cebeci'ye bağlan- mış, Çankaya tulumba istasyonu i le yukarı hazneye birleştirilmiştir. Elmadağı'nda yeni membalar bulunmuş Elmadağı ile Çankaya a rasında kırk kilometre boru döşe- nemesine başlanılmış, Kale, Cebe- ci, Çankaya hazneleri Şehirde su sarfiyatı; şma günde içme ve hizmet slarak 150 litre hesap edilerek saniyede 105 litre su ihtiyacına göre tanzim edilmiş ve şehrin nü- fe sunun ileride yüz yirmi bine çık ması esası düşünülerek buna göre $- suyu Kosunlar kaptajı bitmiştir. ihtiyacı temin edecek tesisatın ya- | pılması tekarrür etmiştir. Şehirde sıhhi vaziyet iyidir. Ci | vardaki bütün bataklıklar kurutul- muş ve Ankarada esaslı bir âfet ha Binde olan sıtma kökünden kaldı- rılmıştır. Nüntune Hastahanesi ve muhtelif dispanserler, çocuk, do- ğum ve bakım evi şehrin sıhhi ih- İ tiyeçlarını karşılamaktadır. Ankara'nın iyi teçhiz edilmiş bir İtfaiye teşkilâtı vardır. İymar plânı dairesinde her yeni sene biraz daha güzelleşen Anka- ı& az bir zaman sonra medeni ve ? ibtiyaçları tamamen temin ve tatmin eden bir mamure olacaktır. Ankaraya gelen misafirler An- kara'da on sene gibi az bir zaman- da yapılan iymar işini her zaman ta'tdirle karşılamaktadırlar. atle takip edilmektedir. Bu ve sile ile, şimdiye kadar ihmal edil- miş muazzam bir işi yapmış olu- yoruz, yani büyük Türk kumandan larinı cihana tanıtmış ve Türk tari- hi mefahirini neşreylemiş oluyo- ruz. Herhangi bir dilden olursa ol - sun, kıymetli hiç bir askeri eser | yoktur ki lisanımıza tercüme edil- memiş olsun. Büyük Erkânı hari | yemizin harp tarihi 1878 harbini, Türk - Yunan harbi. ni, büyük harbi ve İstiklâl harbini vesikalar üzerine yazmağa başla - mıştır. Harita dairemiz, yalnız ordu- nun değil, bütün vekâletlerin hari- ta ihtiyacını temine başlamıştır. Memleketimizin, askeri haritası alınmayan hiç bir yeri kalmamış o lup bu uğurda son on yıl içinde sarfedilen himmet ve elde edilen “İ muvafafkıyetler cidden büyüktür. | Türk askerlik dilini öz türkçeleştir mek işinde dahi Türk ordusu ön | safta yürümektedir. | Netice Türk ordusu, Cümhuriyetin fe- yizlerinden istifade ederek on yıl | içinde mülekâsif bir çalışma ile bü yük kumandanlarına ve sevgili hü- | kümet ricallerine lâyik muvaffakı Hâkimiyeti Mil liye meydanı. Ankara otomatik işe başlama günü olan 1926 sene- sinin 11 eylülüne kadar Türkiye da hilinde devlet tarafından işletil- mekte olan asra uygun bir şehir te lefonu yoktu. Ankara telefonunun otomatik yapılması kararlaştı ve 1925 sene sinde 1000 abonelik ilk kısımla işe başlandı. Tesisat beş ay süre- rek santral 11.9.1926 da çalışma - ğa başladı. telefonunun | Ankara - İstanbul arasında : 1929 senesinde 67.077 1930 93.341 1931 102.285 1932 128.400 k! ceman (391.103) mükâleme olmuş tur, 1932 senesinin ikinci teşrininde Avrupa şehirlerinden bazılariyle temasa geçildi. Müteakip aylarda konuşma sahası genişletilerek hâ- len — İtalya hariç — Avrupa'nın bütün şehirleriyle muhavere edil mektedir. Dokuz aylık bir zaman zarfında Avrupa » Ankara arasın- da (2153) konuşma olmuştur. Bu miktar günden güne çoğalmakta- dır. Meselâ ilk ay zarfmda ancak 1 konuşma yapılmış iken son ay zarfında bu adet (579) a çıkmıştır. Biri Brezilya diğeri Peru ileolk ” | mak üzere Cenubi Amerikanın iki Ankaranın şirin binalarından biri: Türkiye İş Bankası Merkezi Abone miktarı : 1926 senesinde 267 1927 637 1928 878 1929 1284 1930 1475 1931 i 1625 1932 " 1871 1933 2054 olmak üzere sorsak ve şehrin büyü mesine uygun bir şekilde yükseldi. | Bu abone miktarına resmi ve hu- | susi o müesseselerle bankalarda mevcut mütevassıt santral vasıta siyle şehir santralma bağlı 435 te- lefonu da ilâve edince bugünkü ye kün “2489” a baliğ olmuş olur. 1933 eylâlünün 11 inde sekizin- ci faaliyet senesine giren Ankara otomatik telefon santralından ye- di yıl zarfında 25 milyon 700 bin küsur mükâleme geçmiştir. Sant- ral bugün üç binlik sradadır. Ankar şehri 1929 temmuzundan beri Türkiye dahilinde İstanbul, Eskişehir, Edirne, Bursa, Yalova, | Ankaradır. Alpullu arasında telefon konuş- maları. yapmaktadır. şebriyle yapılan konuşma tecrübe- lerinin de müsbet netice verdiği görülmüştür. Santral ilk tesis günü gibi yeni ve kusursuzdur. Açıldığı günden- beri Türk unsuru tarafından idare edilmektedir. Üç binlik sıadal santralm fenni işleri bir mühendis müdür ve üç makinistten mürek- kep bir grup tarafından idare edil mektedir. Ankar telsizi (radyo) : Telsiz faaliyetinin de merkezi Babaharmanda 250 kilovat takatında uzun dalgalı, bü yük verici ve gölbaşında bir alıcı telsiz istasiyonu yapılmıştır. Bı tasiyonlar İstanbuldaki O; ve Yeşilköy, alıcı ve veri , yonlariyle beraber Viyana, Ber- lin, Paris, Londra, Belgrad, Prag, Roma istasiyonlarile işlemektedir. ler. Babaharman'daki 250 kilovat- lık alternator ve lâmbalı telsiz tek graf postası vasıtasiyle doğrudan doğruyr New.York, & Moskova, Tahran, Budapeşte, Varşova, Bera istasiyonlariyle telsiz telgraf mu- haberesi yapılmakta ve lâmbalı posta vasıtasiyle de radyo neşriya tı temin edilmektedir. Ankara radiyosu günün mühim haberleri, konserleri, Anadolu A- jansmın tebliğleri, konferansları ve piyasa vaziyetlerini memleketin ker tarafına yaymaktadır. On yılın eserlerirden; Bir Türk tayyare topu yolda... yetler elde etmiştir. Bu ordu, mem | leketin en münevver unsurlarına is tinat edrek cümhuriyetin ve yeni | prensiplerin kahraman bekçisidir. Memleketin içinde çıkan irticâ a - teşlerinin yaman bir söndürücüsü - dür. Bu ordu bundan başka Türk | vatanın yiğit bir bekçisidir. Bu - aa şahit te vardır. Bugün komşu- larımız, bizim dostluğumuzu ve iffakımızı arayorlarsa ve bu emni- yetli vaziyeti bize hazırlayan liya- kat sahibi hükümet e adamlarımı - n dirayet ve vatanperverlikleri , bu muhterem zatların bu mu - vaffakıyetleri, kendi ellerile yetiş- tirdikleri Türk harp kuvvetlerinin parlak vaziyetine dahi bağlı oldu- ğu şüphesizdir. ÇINOĞLU