10 Aralık 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 10

YURTTA OLUP BİTENLER Petrol Yeni safha Petrol mücadelesi, bu haftanın ba- şında Meclisin aldığı kararla ye- ni bir safhaya girdi. Meclis Pazarte- si günü, konunun, bütün genişliğiy- le, bir Meclis Araştırma Komisyonu tarafından incelenmesini uygun gör- dü. 17 kişiden meydana gelecek ve bütün partileri temsil edecek olan bu komisyon, iki aylık bir süre içinde meseleleri inceleyecek ve Meclise bir rapor verecektir. İncele- necek konulara, boru hattı mesele- si, yabancı rafinerilerin tevsii, Tür- kiyeye pahalı petrol imali ve sebep- leri dahildir. Böyle bir araştırma kararının alınması, birkaç yıldır de- vam eden ve AP iktidara geldikten sonra iyiden iyiye alevlenen tartış- maların açıklık (o kazanması bakı- mından yerindedir ve normaldir. Fakat bu arada şaşırtıcı bir nokta vardır: Bu konularda daima dene- timden kaçmak eğilimi gösteren ve pek savunulacak bir tutum izleme- miş olan AP İktidarı nasıl olmuş- tur da bu karara olumlu oy vermiş- tir? Şu anda Türkiyede çok kimseyi meraklandıran, bu husustur. AP'li basın ise, İktidarlarının bu davranışını şimdiden bir propagan- da vesilesi saymıştır. Demirele hiz- met eden kalemlerden biri, geçen hafta şöyle yazıyordu: "Şimdiye kadar çoğunluktaki ik- tidar partisinin, meclis soruşturma- sı önergesi kabul edildiğine ne 1946- 50 CHP devrinde, ne de 1950-40 DP devrinde rastlanmaz. Bu demokra- si misalini ilk defa Demirel iktidarı vermiştir." Acaba AP İktidarı bu araştırma önergesini gerçekten demokrasiye ve denetime olan inancından mı desteklemiştir, oyoksa işin içinde başka sebepler mi vardır? Doküman rahatlığı Perde ardındaki gelişmeleri bilen- ler, AP'nin bu önergeyi destekle- mesini hiç de hayretle karşılama- mışlardır. İktidarı bu karara iten başlıca sebeplerden biri, yapılacak bir araştırma için, içinde bulundu- Sgumuz devrenin AP'ye en uygun devre olmasıdır. Çünkü, böyle bir a- raştırma komisyonu, yapacağı ça- lışmada, sayısı belli kaynaklara baş- vurmak durumundadır. Şu anda ise bu kaynakların hangi görüşü destek- ledikleri bellidir. Petrol konusunda bir araştırma yapılırken, kendilerinden odokü- man istenecek, görüşleri sorulacak olanlar kısaca şöyle sıralanabilir: Enerji Bakanlığı, Petrol Dairesi, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklı- ğı, Petrol Ofis ve yabancı petrol şir- ketleri -Mobil, Shell, Caltex, British Petroleum vs..-. Bu mercilerden Pet- rol Ofis dışında kalanların, Türki- yede bir petrol soygununu doğrula- yacak delilleri elceğizleri ile komis- yona teslim edeceklerini düşünmek için fazla safdil olmak gerekir. İb- rahim Derinerin başında bulundu- gu Enerji Bakanlığı mı komisyona malzeme verecektir, yoksa Turgut Gülezin yönetimindeki Türkiye Pet- rolleri mi? Bu zatlar ve kaynaklar şu sıra- T.P.A.0. Genel Müdürlüğü Tavşana kaç, ama tazıya tutma politikası AKİS larda harıl harıl çalışmaktadırlar. Hedef, petrol alanında yabana ser- mayenin Türkiyede hiç bir olumsuz rol oynamadığını, milli petrol dâva- sının "hikâye"den ibaret bulunduğu- nu, petrol alanında Türkiyenin so- yulduğu tezinin bir komünist kış- kırtması olduğunu ispattır. Enerji Bakanlığına ve Türkiye oPetrolleri- ne bu, minareye kılıf hazırlama ça- basında en çok yardım edenlerin ise, şu meşhur "mektup" işine karı- şan Caltex'in Türkiye yöneticileri olduğu bilinmektedir. Mecliste araş- tırma önergesi görüşülürken konu- şan Enerji Bakanının, 'rafinerilerin tevsii ve petrol ithali konularında yabana petrol şirketlerinin görüşü- ne paralel konuştuğu dikkatlerden kaçmamıştır. Türkiye Petrolleri Genel Müdürü Turgut Gülez de aynı havadadır. Gü- lez, sohbetlerinde şu tezi işlemeye başlamıştır: "— Türkiyedeki rezervler ancak iki yıllık ihtiyacı karşılar Herhalde. Gülez, komisyona da buna yakın bir görüş söyleyecek ve vereceği dokümanlar -belki de bil- hassa seçilmek suretiyle- bu görüşü destekleyecek yönde olacaktır. Pipe-line meselesi AP İktidarım böyle bir araştırma Önergesini- kabule iten diğer se- bep ise, boru hattının halka devri meselesinin gelip dayandığı "kritik" noktadır. Bilindiği gibi, AP İktidarı, boru hattını halka devir gerekçe- siyle yabana şirketlerin niyetlerine âmâde kılmak teşebbüsüne girmiş ve mesele, bilinen safhalardan geç- tikten sonra, Ordu ile İktidar ara- sında bir pürüz biçimini almıştır. Aslında bu pürüzde İktidarın karşı- sında dikilen tek engel Ordu değil, devletin diğer ilgili ihtisas kademe- leridir. Maliye Bakanı İhsan Gür- san, Türkiye Petrolleri Yönetim Ku- ruluna katılacak Maliye temsilcile- rine şifahen, "devir" lehinde oy kul- lanmalarını emrettiğinde, "Yapama- yız. Yazılı emir verin" şeklindeki iti- razla karşılaşmıştı. Gürsan, bu ya- zılı emri vermeden istifa etmiştir. Öte; yandan Devlet Plânlama Teşki- lâtı da, Türkiye Petrollerine devir hakkındaki görüşünü bildirmiştir. Bu görüş, devire karşı şiddetli bir tepkidir. Neticede, bu işleme karşı çıkan- lara Genel Kurmay Başkam Tural da bizzat mektup yazarak, açık kilde katılınca, iktidar çok güç bir 10 Aralık 1966