23 Şubat 1986 Tarihli Nokta Dergisi Sayfa 24

MEHMET ALİ BİRAND / SÖYLEŞİ '5'lerin beklediği af' Gazeteci Mehmet Ali Birand, Nokta'nın Türkiye-Batı Avrupa ilişkileri hakkındaki sorularını cevaplandırdı. Nokta: Türkiye'nin Batı Avrupa ülkeleri ile 1986 Şubatı'ndaki ilişki- leri konusunda genel bir değerlen- dirme yapar mısınız? Birand: Türkiye'nin Batı Avru- pa ülkeleriyle ilişkilerinde yavaş ya- vaş bir ısınma, daha doğrusu çözül- me belirtileri alınmaya başlandı. Ancak, bu belirtilere bâkıp acele sonuca varmamak gerekir. Daha gidilecek yol var. Henüz vetosunu kaldırmamış ve yavaş yavaş veto- sunu kaldırmak isteyen, acele etme- mek gerektiğini söyleyen Danimar- ka, Fransa gibi ülkeler var. Diğer- leri de çok aceleci görünmüyorlar. Çözülme var, fakat yarının işi de- ğil. Nokta: Aydınlar Dilekçesi Dava- sı'nın beraatle sonuçlanması yeni geliştiği izlenimi veren yumuşama ortamının ilk somut belirtisi mi? Süren diğer davaların seyrine iliş- kin olarak Türkiye'nin ne gibi vaatleri var? Birand: Aydınlar Dilek- çesi'nin Avrupa ile yumu- şama olsun diye beraatle sonuçlandığını sanmıyo- rum. Dava öylesine tu - tarsızdı ki, daha fazla komik olunmaması için, Birand: AET'ye tamamen katılmamız 15 yıl alabilir akıllıca davranıp kapatıldı. Bu da- va, DİSK ve Barış Derneği gibi da- valar sürdükçe Batı Avrupa'dan tam yeşil ışık almak güçtür. Sarı ışıkta kalırız. Türkiye bu davaların biteceğini 5'lere ima etmiş, ama be- nim öğrenebildiğim kadarıyla “Şu tarihte bitecek”” diye söz vermemiş. Yine de 5'ler bu davaların kapan- masını bekliyorlar. Nokta: 5 Avrupa ülkesinin aç- mayı düşündükleri davadan vaz- geçmeleri karşılığında Türkiye'nin basında yer alanlar dışında atmayı taahhüt ettiği ne gibi adımlar var? Birand: 5'lerin bekledikleri en önemli adım aftır. Türk temsilcile- rin ne söz verdiklerini bilemiyorum, ancak bana 5'ler adına bu toplan- tılara giren ve ciddiyetine inandığım bir İskandinav ülkesi diplomatı “Türk temsilci affın çıkacağını ve kapsamının da geniş tutulacağını söyledi. Hatta biz 141-142'nin da- hi bu kapsama alınacağı izlenimi edindik”” dedi. Türkiye'nin yine do- laylı şekilde verdiği bir söz de idam cezalarının uygulanmasının durdu- rulacağı... , Nokta: İngiltere'nin Türkiye ile ilişkilerinde mesafeli davranmayı tercih eden kimi kuzey ülkelerine yönelik Türkiye lehinde bir girişi- mi söz konusu mu? Birand: Türk-İngiliz görüşmele- rinde, İngiliz yetkililerin bana söy- lediklerine göre en ön planda tutu- lacak konu insan haklari konusu ve hemen onunla eşit derecede ticari ilişkiler gelecek. Thatcher hükümeti zaten muhalefetin baskısı altınday- ken, Türkiye'deki insan hakları uy- gulamalarına değinmeyerek bir yeni eleştiriye daha uğramak istemiyor. Bu nedenle, kimsenin beklemediği bir şekilde Bayan Thatcher insan haklarına ağırlık verecek... İngilte- re ile Tornado alımı da tartışılacak ancak, Türkiye hem Tornado'ları istiyor, hem de üzerine para istiyor. Neredeyse bedavaya getirmeyi amaçlayan bir yaklaşımı olduğun- dal? dolayı, pek bir şey çıkmaya- Cakık Nokta: Türkiye-AET Ortaklık Konseyi haziran ayında toplanabi- lirse konseyde ortaya atılacak tam üyelik başvurusunun doğuracağı tepkiler neler olabilir? Birand: Türkiye-AET Ortaklık Konseyi'nde (eğer toplanırsa) An- kara'nın tam üyelik başvurusunu yapıp yapmayacağı henüz belli de- ğil... Zira, ortaklık konseyi yapıl- sa dahi, AET 4'üncü mali protoko- lü serbest bırakmadıkça Türkiye'- ye yeşil ışık yakmış olmayacak. Ya- ni ikili ilişkiler rayına oturtulmuş sayılmayacak. Ankara'nın da, iliş- kiler normalleşmeden böyle bir gi- rişimde bulunması beklenmiyor... AET'nin tepkisi (Türkiye'nin ola- sı bir başvurusuna karşı) ilk anda mutlaka olumsuz olacaktır. Bun- dan hiç kuşkumuz olmasın. Ancak bu olumsuz tepkiden de ürkmemek gerekir. Zaman içinde alişırlar ve heyecanlar yatıştıktan sonra, yavaş yavaş kabullenirler. Bunun tek ko- şulu Türkiye'deki demokrasi ve in- san hakları uygulamalarıdır. Bu uy- gulamalar düzelmedikçe, Türkiye'- ye AET'den içeri adim attırmazlar, pazarlığa dahi oturmazlar. Aksini düşünmek kendi kendimizi aldat- mak olur. Üstelik, uygulamaları biz rayına oturtmadan başvuruda bu- lunursak, AET bize koşullar süre- cektir ve bu defa dış baskı altında yapmış gibi garip bir duruma dü- şeceğiz. İyisi mi, şimdiden kendi evimizi kendimiz düzenlemeliyiz ©