23 Şubat 1986 Tarihli Nokta Dergisi Sayfa 40

ASRIN CASUS DEĞİŞ TOKUŞU Bir köstebek tüccarı Doğu Berlinli Avukat Dr. Wolfgang Vodel, yaklaşık 25 yıldır. Doğu ile Batı arasındaki casus değiş tokuşlarında kilit adam rolü oynarken kendisini bir "hümanist” olarak tanıtıyor. D oğu ile Batı bloklarını birbi- rinden ayıran Berlin Köprüsü, tarihi “casus alışverişlerinden”” bi- rini daha yaşıyordu. Her şey casus filmlerinin tipik dekoru içindeydi. Orta Avrupa soğuğunun insanın içine işlediği salı günü, önce iki adam hızlı adımlarla birbirlerine doğru yürüdü. Köprüye aşina ol- dukları her hallerinden belliydi. Tam ortasına geldiklerinde, durdu- lar, ve gülümseyerek el sıkıştılar. Doğu Alman Avukat Wolfgang Vogel, her zamanki gibi rahattı. Köstebek tüccarlığında çeyrek yüzyılı geride bırakan Dr. Vogel, casusluğu siyasete bulaştırmaktan kaçınıyor 40 NOKTA 23 ŞUBAT 1986 ABD'nin Batı Almanya Büyükelçi- si Richard Burt'un elini bırakırken, “Tamam Dick, her şey hazır, başlıyoruz”” diyordu. Geçtiğimiz hafta içinde yapılan “casus takası”', uluslararası kamu- oyunun dikkatini birden Berlin üze- rinde yoğunlaştırıyordu. Sovyetler Birliği'nin iade etmeyi kabul ettik- leri arasında Musevi asıllı siyasi muhalif Şaranski'nin de yer alma- sı, işi, basit bir casus değişikliği ol- maktan çıkartıyordu. Acaba Sov- yetler, ikinci bir Reagan-Gorbaçov zirvesi öncesinde ABD'nin güçlü Yahudi lobisine göz mü kırpıyor- lardı? Bu tartışma dünyanın çeşitli basın organlarını meşgul ederken, takasın en azından Şaranski kadar ünlü - ikinci * isşmi;, ; “caslis değiştirme”” mesleğinde 25. yılını dolduran Dr. Wolfgang Vogel'di. “Masrafını öde, git.”” 61 yaşın- daki Dr. Vogel, casus takası mes- leğinde ilk adımını, İncirlik üssün- den havalandıktan sonra Sovyet hava sahası üzerinde düşürülen U2 casus uçağının pilotunun, ünlü bir KGB ajanı ile değiştirilmesini sağ- layarak atıyordu. O günden bu gü- ne Berlin Köprüsü'nün altından çok sular akmıştı ama Dr. Vogel 1962'den beri yapılan tüm takaslar- da tek isim olarak kalmayı başar- mıştı. Wolfgang Vogel, Doğu ile Batı gizli servisleri için “yeri doldurulmaz”' bir kişiydi artık. Dr. Vogel'in casus takaşsçılığı ya- nında başarıyla sürdürdüğü ikinci bir mesleği vardı. Bu mesleği saye- sinde bütün Almanya'da ün kazan- mıştı. Berlin'in bölünmesinden son- ra, kentin Batı yakasında kalan avukat arkadaşı ile birlikte Alman- ya'daki parçalanmış ailelerin birleş- tirilmesi görevini yüklenmişti. Vo- gel, ailesi Batı'da kalan Doğu Al- manyalıların “küçük” bir ücret karşılığında ailelerine kavuşmaları- nı sağlıyordu. Bu ücret, kaçmak is- teyen kişi için Doğu Alman devle- tinin harcadığı paraya eşitti. Yani bir mühendis iltica etmek istiyorsa ilkokuldan üniversite sonuna kadar devletin kendisi için harcadığı eği- tim masraflarını ödemek zorunday- dı. Hele bir de arada hastalanıp hastane masrafları varsa işi biraz daha zorlaşabiliyordu. Bu ödenme- si gereken para bir mühendis için 150 bin Batı Alman Markı idi. Ni- teliksiz bir işçi ise 30 bin mark ile sıyırıyordu. Söz konusu alışverişten alan da memnundu satan da...