22 Ekim 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28

DÜNYADA OLUP BİTENLER Batı - Doğu Vietnamın gölgesinde Bundan bir hafta öncesine kadar Vietnam sorununun en dikkate değer gelişmeleri Atlantiğin ötesin- de, New-York ve Washington'da o- luyordu. Geride bıraktığımız hafta içinde durum tam tersine dönmüş, gözler Moskova'ya çevrilmiştir. Bu değişikliğin başlıca nedeni, Birleşik Amerikadan gelen çeşitli hamleler- den sonra, şimdi karşı hamle şurası- nın Sovyetler Birliğine geçmiş ol- masıdır. Sosyalist blokun bu en kuvvetli devleti, geçen hafta, bu blokun en önemli üyelerinden birinin, Polon- yanın lideri (Gomulkayı ağırlamış- tır. Gomulkanın Moskovaya gidişi iki önemli gelişmeye yol açmıştır. Bunların birincisi, Sovyet Basbaka- nı Kosiginin, Polonya liderinin ö- nünde yaptığı bir konuşmada, Çin Halk Cumhuriyetine çok ağır bir dille çalmasıdır. e Kosigin, Pekini, Vietnam kurtuluş savaşma yapıla- cak yardıma engel olmakla suçla- mıştır. Sovyet (Başbakanına göre Pekin, Vietnama sadece yardım et- memekle kalmamakta, aynı zaman- da başka sosyalist ülkelerin yardı- mına da köstek koymaktadır. OÖte- yandan, Sovyetler ( Birliğine karşı açtığı iftira okampanyasıyla- sosya- list blok içinde parçalanmalara yol açmaktadır ki, bu durum da, sosya- list devletlerin Vietnam sorununda Birleşik Amerikanın karşısına bir bütün olarak dikilmelerini imkân- sızlaştırmaktadır. Sovyet yöneticileri Pekine şim- diye kadar çok çatmışlardır. Fakat Kosiginin geçen hafta yaptığı ko- nuşma, bu çatmaların en şiddetlisi- dir. Öyle anlaşılıyor ki, Sovyetler artık, Çin yöneticileriyle her türlü uzlaşma ümidini yitirmişlerdir. Johnson'a "Niet" Kosiginin bu konuşmasından bir gün sonra da Brejnev bir konuş- ma yapmış ve gene Gomulkanın ö- nünde, Başkan Johnson'a seslene- rek, Vietnam sorunu çözümlenme- den sovyet - amerikan ilişkilerinin düzelmesine imkân göremediğini söylemiştir. Bilindiği gibi, Başkan 26 Johnson — Brejnev Dedim, dedi... Johnson, geçen hafta Beyaz Saray- da, Sovyet Dışişleri Bakanı Gromi- ko ile yaptığı bir başbaşa görüşme- de, iki devlet arasındaki ilişkilerin Vietnama rağmen iyileştirilmesini önermişti. Beyaz Saraya yakın çev- relerde belirtildiğine göre Başkan Johnson, bu önermede bulunurken aklında başlıca üç konu vardı. Bun- ların birincisi, büyük devletler ara- sında çekirdekli silâhların yayılma- sını önleyecek bir anlaşma imzalan- ması; ikincisi, Avrupadaki kuvvetle- rin karşılıklı olarak ve kademen bir biçimde azaltılması; üçüncüsü de, iki ülke arasındaki ticaretin çoğaltılma- sıdır. İşte Brejnev, Vietnama barış gelmeden, bütün bunlara "Niet", yani "Hayır" demiştir. Şu satırların yazıldığı sırada Vi- etnama barışın gelmesi hâlâ, çok u- zaktaki dağların ardında bir ümit olmaktan öteye gidebilmiş değildir. Gerçi Birleşmiş Milletler Genel Ku- rulunun yirmibirinci dönem çalış- malarına başladığı günden buyana bu barışın sözü ortalıkta pek çok işitilmektedir. Bu arada, Genel Sek- reter U Thant, özellikle Kuzeye ya- pılan amerikan bombardımanları- nın durdurulmasını ve Vietkoogun da katılacağı görüşmelere başlan- masını isteyen bir teklifle oortaya çıkmış, Birleşmiş Milletlerdeki a- merikan temsilcisi Arthur Goldberg de U Thant'ın isteklerini cevaplan- dıran bir karşı teklif öne sürmüş- tür. Bu karşı teklifte, Kuzeye yapı- lan bombardımanların kesilmesi Vi- etkong hareketinin de durdurulma sına bağlanmaktadır; Bunların ar- kasından İngiliz Dışişleri Bakanı Brown da ortaya, kendisine göre bir teklif atmıştır. Ayrıca, Vatikan- daki "Muhterem Peder" de Güney Vietnama bir temsilci yollamış ve Vietnam katoliklerini, bulunacak barış yoluna uymaya çağırmıştır. Bir büyük "ancak" Öteyandan, Hanoi'ye yakın bazı çevreler de Kuzey Vietnam ile Vietkongun barış görüşmelerine ay- ları olmadığını ileri sürmektedirler. Ancak bunların, barış masası başı- na oturmak için bir büyük şartları olduğu anlaşılmaktadır ki, bu şart da, Kuzeye yapılan bombardıman- ların durdurulmasıdır. Buna karşı- lık, kendileri Güneydeki çete faali- yetini durdurmak niyetlisi görün- memektedirler. Oysa Birleşik Ame- 22 Ekim 1966