11 Haziran 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

DÜNYADA OLUP BİTENLER Nato Neresinden yenilemeli? NATO çevrelerinde pek iyi tanınan bir norveçli diplomat, geçen hat- ta konuştuğu bir gazeteciye, "eğer günün birinde Kuzey Atlantik And- laşması Teşkilâtı çökecek olursa, bu, mutlaka, onu ayakta tutabilmek amacıyla yapılan yazışmaların ağır- lığı yüzünden olacak" dedi. Gerçek- ten, şu sırada NATO'nun durumunu bundan daha iyi anlatan başka bu söz bulunamaz. Şu satırların okunduğu sırada, Kuzey Atlantik Andlaşması Konse- yi, Brükselde, Dışişleri Bakanları seviyesinde yapacağı toplantılarına başlamış bulunmaktadır. Resmi a- gızlarını söylediklerine bakılırsa, bu toplantıların amacı, Fransanın NA- TO'dan çekildikten sonra ortaya çı- kan durumu tartışmak ve bu yüz- den Avrupa savunmasında beliren gediği kapatmak çarelerini araştır- maktır. Bilindiği gibi, Fransız Dev- let Başkanı General De Gaulle Ku- zey Atlantik Andlaşmasının 1969 yı- lında dolacak vi yıllık süresinin bitimini bile beklemeden Fransayı NATO'dan çektiğini açıklarken, fransız topraklarında bulunan NA- TO kurumlarının ve onların yanısı- ra da amerikan birliklerinin başka yerlere taşınmasını istemişti. De Gaulle bu davranışıyla NATO sa- vunma düzeninde büyük boşluklar yaratırken, ortaya bir de teşkilâta yeni bir merkez bulmak sorunu çıkarmıştır. Tabii, Fransadan çıka- rlan amerikan üslerinin nerelerde ve nasıl kurutacağı sorunları da ca- bası! NATO'nun yeni merkezi neresi olacaktır? Uzun bir süredir tartışı- lagelmekle beraber, bu sorunun ke- sin karşılığı henüz bulunmuş değil- dir.- Anlaşıldığına göre; amerikalı yöneticiler, Paristen alınacak NATO karargâhını gene bir Avrupa ülkesi- ne taşımak taraflısıdırlar. Fakat şimdiye kadar ortaya İngiltereden başka gönüllü çıkmamıştır. Orta- lıkta bir ara Brükselin adı dolaş- mışsa da, Belçika hükümeti iç po- litika endişeleriyle buna pek yana- şacağa benzememektedir. Nitekim Lüksemburg da, aynı endişelerle, NATO Kolejini kendi topraklarına kabule yanaşmamıştır. Eğer Brük- sel toplantısında da bunlara Avru- 22 General De Gaulle Bayrağı o çekti! pada bir yer bulunamazsa; o za- man Manşın ötesine başka çare kalmıyacaktır. (AKİS: taşlamaktan 175) Birine evet, birine hayır Fransız Devlet Başkanı General De Gaulle'ün insanları şaşırtıp dü- şündürmekten pek hoşlandığı öte- denberi bilinen bir gerçektir. Fakat konusunda aldığı kararlar, a- kılları, şimdiye kadar olmadığı bi- çimde karıştırmıştır. Gerçekten De Gaulle (o Fransayı Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtından çekmek le birlikte, Andlaşmadan çekmiş de- ğildir. Başka bir deyişle, Fransa şimdi gene bu Andlaşma içindedir. ancak onun etrafında kurulan as- keri teşkilâttan çekilmiştir. Bu du- rumda, Andlaşmayla kurulan siya- sal kurumların oFransadan çıkarıl- masına lüzum yoktur. Meselâ kon- sey ve sekreterlik Fransada kalabi- lecektir. Ancak bunlar askeri teşki- lâtla çok yakından bağıntılı olduk- ları için, bazılarına göre, konsey ve sekreterliği de NATO'nun yeni mer- kezine taşımak gereklidir. Fakat ba- zıları da bunun De Gaulle'ü büsbü- tün kızdıracağını ve andlaşma ile o- lan son bağlarını da kesmeye Zor- layacağını düşünerek, o kadar ileri gidilmesine taraftar görünmemek- tedirler. Ancak, Brükselde toplanan NA- TO Dışişleri Bakanlarının karşıkar- şıya bulundukları en önemli sorun- lar bunlar değildir. Biraz sıkıya dü- şülünce NATO'ya elbette ki yeni bir merkez bulunacaktır. o Asıl güçlük- ler, başka taraftadır. Bir kere, NA- TO merkezinin ve Fransadan çıkarı- lan amerikan üslerinin yeni ülke- lerdeki kuruluş giderleri nasıl kar- şılanacaktır? Gerçi De Gaulle, Fran- sanın bunların bir kısmına katılaca- ğını açıklamıştır ama, asıl yük ge- ride kalanların sırtına yüklenecek tir. Birleşik Amerika ötedenberi av rupalı müttefiklerinin ortak savun- ma giderlerine yeteri kadar katıl- madığından o şikâyetçidir. (o Şimdi, Fransanın davranışı yüzünden çıka- cak yeni masraflarda, NATO için- deki dostlarından daha büyük anla- yış isteyecektir. De Gaulle'ün izindekiler Brüksel toplantısına katılanların ö- nüne gelecek güç sorunların bir başkası, belki de en önemlisi, Fran- sanın NATO'dan çekilmesinden son- ra Avrupa savunmasında bu yüz- den açılan gediğin nasıl kapatılaca- ğıdır. Üstelik, şu sırada, en koda- man NATO üyelerinin bile, daha başka nedenlerle de olsa, De Gaulle'- 11 Haziran 1966