9 Temmuz 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

DIŞ GEZİLER : Japonya MİKKA — BOZU Diyet, Tokyonun hemen ortasında, bir küçük tepenin üzerinde bulunduğu için etraftan kolay görünen, kendine mahsus mimarlık tar- zına sahip, taştan, zarif bir bina. Onun ya- nında, modem bir başka bina var. Milletveki- li ve senatörlere burada çalışma odaları ver- mişler. Temsilciler, sekreterleri ve yardımcıla- rıyla o odalarda oturuyorlar, misafirlerini ka- bul ediyorlar, teşrii görevlerinin gerektirdiği bazı işleri yapıyorlar. Tabii her birinde kitap- lar, dosyalar, dergiler, gazeteler ve evrak. Yokomiçi san ile böyle odaların birinde karşılıklı konuşurken japon siyaset hayatının Port Arthur'den bugünlere ne kadar dalgalan- mış bulunduğunu düşünmeden edemedim. Yo- komiçi san Sosyalist Partinin milletvekillerin- den biri. Hokaydoda, Sapporo bölgesini temsil ediyor. Bölgenin beş temsilcisinden üçü Liberal Demokrat, ikisi Sosyalist. Yokomiçiye göre Ja- ponyada, bir dahaki seçimlerde Sosyalistlerin iktidarı almaları adeta muhakkak. Gerçi bu herkesin inancı değildir ve Liberal Demokrat- ların iktidarda bir süre daha kalmaları akla asıl yakın gelen ihtimaldir ama Sosyalist Par- tinin bir milletvekili de, elbette, konuştuğu bir yabancı gazeteciye bunu böyle söyleyecek de- ildir. Zaten müstakbel seçimlere ait tahmin, bizim Yokomiçi san ile görüşmemizin önemli ve ilgi çekici tarafı değil. Sosyalist milletveki- li dünyadaki mütecaviz devletin Amerika ol- duğunu söylüyor, Japonyanın hâlâ "amerikan emperyalizmi"nin bir kurbanı bulunduğunu bil- diriyor, Amerikaya veryansın ediyor ve Ameri- kanın Japonyadan elini çekmesini istiyor. A- merika ile münasebetler bugün Japonyada, İk- tidar ile Muhalefeti birbirinden ayıran en kes- kin unsur. Sosyalistler, Amerika düşmanlığın- da, japonların yabancılara karşı asırlardır sür- düregeldikleri menfi duygular telini çalıyorlar. Tıpkı bundan bir yüzyıl önce bütün yabancıla- “Bir gün beylik, beyliktir" manasına (Japon Atasözü) rın, aralarında fark gözetilmeksizin “barbar- lar" sayılmaları gibi, bugün de japon için "ya- bancı", amerikalı. Bu yabancı düşmanlığı, tabii en ziyade köylü ve çiftçi kütlelerde, basit ja- pon halkında köklü. Geliniz görünüz ki, bu küt- leler Sosyalistleri değil, Liberal Demokratları tutuyor. Buna mukabil Sosyalistler (o kuvvetle- rini, şovinizm konusunda daha müsamahalı olması gereken aydın çevrelerden derliyorlar. Dış görünüşte, bu bir çelişme. Halbuki as- lında, japon şartlarının tabii bir gelişmesi. Ja- pon toplumundaki, Rus-Japon Harbinden bu yâna meydana gelen ve bilhassa iki Dünya Har- bi arasında en ilginç şeklini alan dalgaları göz- den geçirmek Japonyanın bugünkü siyaset ha- yatının anahtarını veriyor. Japonyanın, Rusya üzerindeki zaferini bir kuvvet dengesinin değil de, mahalli şartların neticesi saymak doğrudur. 1904'lerde Çarlık Rusyası, potansiyel olarak Japonyadan elbette daha güçlüydü. Japonyanın seçtiği savaş ala- nının Ana Rusyaya uzaklığıdır ki japonların harpten galip çıkmalarını sağlamıştır. Bu uzak- lık, Birinci Dünya Harbini takip eden ilk onbeş yıl içinde Japonyanın çok şeyi bedavadan ka- zanmasının sebebini de teşkil etmiştir. Birinci Dünya Harbi patlak verir vermez, İngiltereyle olan andlaşmasının icabı diye Ja- ponya, Almanyaya karşı hemen savaşa giri- yor. Almanya, Japonyayla nasıl harbeder? Ja- ponya hemen, Almanyanın Uzak Doğuda ne ka- dar sömürgesi veya işgal altında tuttuğu böl- ge, ada varsa, hepsini toparlayıveriyor. Sonra da, bunların üzerine oturuyor. 1915'de, Çine meşhur “21 Talep" notasını veriyor. Çin bunu kabul etse, fiilen Japonyanın tam bir sömürge- si haline gelecek. Çin üzerinde oyunlar oynayan beyazlar kendi aralarında boğuşmakta oldukla- rından, Japonya için fırsat tam fırsattır. Ger- çi Çindeki Cumhuriyet İdaresi bu taleplerin en aşırılarına mukavemet ediyor, onları reddet- 25