16 Temmuz 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26

DÜNYADA OLUP BİTENLER Arjantin Peron korkusu Arjantin, bütün Lâtin Amerika ül- keleri gibi, yıllaryılıdır siyasi istikrara kuvaşamamış devletlerden biridir. Karışıklıklarla dolu (o Arjan- tin tarihinde görülen en istikrarlı dönem, Peronun 1945-1955 yılları arasındaki yarı diktatörlük yöneti- midir. Gerçi Peronun bu dönem sı- rasında izlediği enflasyoncu politi- ka ve bu yüzden beliren huzursuz- lukları obastırmak için kullanılan şiddet yolları sosyal ve ekonomik dalgalanmalar yaratmamış değildir ama, özellikle fakir tabakalarda ve işçiler arasında. Peron yönetimi hâ- lâ hasretle anılmaktadır. Bilindiği gibi, Arjantindeki mut- lu azınlığın ve amerikan sermayesi- nin çıkarlarını tehlikeye düşürünce, Peron 1955 yılında General Lonar- dinin Oo başkanlığındaki bir askeri cunta tarafından alaşağı edilmiştir. Bundan üç ay kadar sonra da, Ge- neral Aramburu cuntanın başına geçmiş ve 1958 yılına kadar orada kalmıştır. 1957 Temmuzunda yapı- lan seçimlerde Anayasanın değişti- rilmesini savunan partiler okazan- mışlar, 1958 Mayısında da Dr. Fron- dizi devlet başkanı seçilmiştir. Frondizinin demokratik ilkelere bağlı kalmaya çalışması, Peroncu- ların yeniden kuvvet kazanmasın- dan korkan orduyu ve onun arka- sındakileri hiç memnun etmemiş, nitekim, 1962'de yapılan genel o se- çimleri Peron taraflıları kazandık- tan sonra askerler hemen yöneti- me elkoymuşlardır. Ordu Frondiziyi devirdikten son- ra Arjantinde yeni bir demokrasi denemesine daha girişmiştir. Fakat bu, kumandanların işine gelen an- lamda ve Birleşik Amerika ( için görünüşü kurtaracak bir demokra- si denemesi olmuştur. Guido hükü- meti, 1963 Martında Peroncuların ve onlarla işbirliği yapan partilerin aday göstermesini yasaklamış (o ve böylece yapılan seçimlerde Dr. İl- lia Arjantin devlet başkanı o seçil- miştir. Dr. İllia bu seçimler sırasın- da mutlak çoğunluğu otoplayama- mış, azınlığın oylarıyla (başkanlık koltuğuna oturmuştur. Değişmeyen ortam Fakat aradan çok geçmeden Dr. İllia da Dr. Frondizinin karşı- laştığı güçlüklerle karşıkarşıya gel- miştir. Girişilen yeni demokrasi de- nemesinde de gene Peroncular en 26 önemli siyasal kuvvet olarak o be- lirmişler ve yapılan her seçimde çoğunluk toplamasını becermişler- dir. Bu durum, Peronu 1955 yılın- da kapı dışarı eden ordunun hiç hoşuna gitmemiştir. Bütün bunlar yetişmiyormuş gibi, Peron, o 1964 sonlarında, bir de Arjantine geri dönme denemesine girişmiştir. Ger- çi bu deneme Brezilya görevlileri- nin eski diktatöre geçiş izni ver- memeleriyle başarısızlığa (uğramış ve Peron yeniden on yıldır yaşadı- ğı İspanyaya dönmek zorunda kal- mıştır ama, bu sırada olup biten- ler ordu liderlerine epeyce korku- lu günler yaşatmıştır. Ordunun Perondan duyduğu kor- ku 1965 Martında yapılan genel se- çimlerle büsbütün artmıştır. er- çekten, Peronu tutan partiler bu seçimlerde bir kere daha Arjanti- nin en önemli partileri olarak be- lirmişlerdir. Özellikle işçilerin (o bü- yük çoğunluğu, oylarını Peroncular için kullanmışlardır. İşte Ordu, o günden sonra, Dr. İllia üzerine, Ar- jJantinde yalnızca kendi istediği Obi- çimde bir demokrasi kurulması i- çin baskı yapmaya başlamıştır. Bunlara, yeni başkandan hoşlanma- yan Frondizicilerin ordu üzerine yaptıkları siyasal yatırımlar da ekle- nince, ufukta yeni bir askeri darbe- nin yaklaşmakta olduğu artık bir süredir herkesçe biliniyordu. Aslanın gölgesinde "Böyle olunca, önceki hafta içinde Arjantin silâhlı kuwetleri otara- fından yapılan yeni darbe, bazı İl- lia taraftarları hariç, kimsede hay- ret uyandırmamıştır. Hayret uyan- dıran şey, ateşli yaradılışlarına rağ- men arjantililerin bile artık darbe- lere alışmış olmaları ve bütün olup bitenler karşısında en ufak bir il- gi bile duymamalarıdır. Önceki haf- Kral ta Salı günü yapılan darbe sonun- da Dr. İllia ülkeden kaçmak Z70- runda kalmış ve eski ordu kuman- danlarından General Juan Carlos Ongania devlet başkanlığı görevini yüklenmiştir. Bütün siyasal oparti- ler kapatılmış, Kongre dağıtılmış ve Yüksek Mahkemenin çalışmala- rına ara verilmiştir. Yeni yönetim biçimi belli oluncaya kadar oAr- jJantin, kara, deniz ve hava kuvvet- leri kumandanlarından kurulu bir triyomvira tarafından idare edile- cektir. Bütün bu olup bitenler bir ke- re daha göstermektedir ki, Arjan- tinde ordunun istemediği bir ikti- darı işbaşında tutmak bugün son derece zordur. İşin garibi, ordunun istemediği iktidarlar da çok defa Birleşik Amerikanın istemediği ik- tidarlar olmaktadır. Yeni devlet başkam Ongania Washington'a ya- kınlığı ile tanınmış bir askerdir. Birleşik Amerikanın sağcı da olsa milliyetçiliği oOoyüzünden kendisine pek dost olmayan Peronculuğun Ar- jantinde kazandığı kuvvetten büyük endişe duyduğu ve eski diktatörün Arjantine dönmesini hiç istemediği herkes tarafından bilinen bir ger- çektir. Öteyandan, ordunun artık bütün ipleri elinde toplaması ve kolay ko- lay başedilemeyecek bir siyasal kuvvet olarak belirmesi arjantinli Peroncuları da güç durumlara dü- şürmüştür. Bunların bir kısmına göre, ordu bugünkü kuvwvetini ko- rudukça Peronculuğun parlamen- ter yoldan iktidar üzerinde söz sa- hibi olmasına imkân yoktur. Bu bakımdan, kadere boyun eğilmeli ve Peronun adı bile anılmadan, bir çeşit "Peronsuz Peronculuk" o ya- pılmalıdır. Nitekim, bazı işçi sendi- kalan artık bu görüşü açıkca be- nimsemiş bulunmaktadırlar. Deterjan Çamaşır ve Bulaşıkta EMSALSİZDİR Keresteciler Sitesi Karpuzlu Sokak No: 6 Tel : 115743 116734 16 Temmuz 1966