21 Ocak 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 33

S İ Türkiye Herkes gider Mersine... U sayfalarda, sinemacılarımızın ya muhtaç değildir" o gerekçesiyle bu yanlış koruma düzenini bile iyi- ce etkisiz bırakacak bir kânun ta- sarısını Meclise getirmelerinden den gan terslikler belirtilmeğe çalışılır- ken (Bk. AKİS, Sayı: 656), tuhaf bir tesadüf, Batının en önemli si- nema dergilerinden birinin aynı günlerde yurdumuza gelen-son sayı- sı, sanki bu terslikleri daha da açı- ğa vurmak istermişçesine, Batı Av- rupa ülkelerinde sinemaya devlet yardımı konusundaki bir soruştur- manın sonuçlarım yayımlamaktay- dı Önce hemen belirtelim ki, yalnız Batı Avrupa ülkelerinde değil, o fa- kat sinema endüstrisi belli bir ge- lişmeye, belli bir genişliğe varmış bütün ülkelerde devlet sinemaya şu veya bu şekilde mutlaka yardım et- mektedir. Hem de bu yardım, ülke- nin genel ekonomik sistemi ne olur- sa olsun, mutlaka yer almaktadır. Sinemasını devletleştirmiş ülkeler bir yana, bu yardım kamu sektörü- nün ağır bastığı sistemlerden baş- layıp, karma ekonomi sistemlerine, özel sektörün ağır bastığı ekonomik sistemlere, hattâ Birleşik Amerika gibi devlet müdahalesini kesinlikle reddeden ülkelere kadar uzanmak- tadır. Bir başka önemli nokta da, bazı ülkelerde çok eskilere -meselâ İn- gilterede kırk yıl öncesine kadar- u- zanan bu yardımın İkinci Dünya Savaşından bu yana sürekli olarak devam etmesidir. Nitekim, yukarıda adı geçen soruşturma da, Britanya Film Enstitüsünün yaygın organı “Sight and Sound" dergisi tarafin- Bir bakıma bu soruşturmasından elde sonuçlar bilinmiyen, yeni değildir. Ne var ki, her vakit deği- şen şartlara göre yeniden düzenle- nen yardım biçimlerinin son duru- munu yansıtması, bir yandan da bunları bir tablo halinde karşılaş- 21 Ocak 1967 NEMA tırmalı olarak ortaya koyması bakı- mından yararlı olmaktadır. Bizdeki yanlış koruma düzenini tamamiyle etkisiz kılacak kanun o tasarısının görüşülmek üzere olduğu şu sıra- mi Fransa, İtalya, Batı Alman- SV Danimarka, İspanya ve İngilterede yapılan bu soruşturma- nın sonuçlarına bir göz atmak ye- rinde olacaktır. En yüksek eğlence resmi Öc bizdeki yanlış koruma düze- ninin işleyişini hatırlatmak ye- rinde olacaktır: 1948 yılına gelince- ye kadar yurdumuzda yerli - yaban- cı bütün filmlerden bilet ücretinin yüzde 42.85'i kadar -Belediye Gelir- ler Kanunundaki ifadeyle yüzde 70'e kadar- eğlence resmi alınıyordu. 1948'de bir kısım yerli filmcilerin resmi makamlarla yaptıkları temas- lar sonunda yerli sinema sanayiini korumak için ikili bir sistem kabul edildi. Buna göre eğlence resmi ya- bancı filmler için yine eski oranını muhafaza ediyor, fakat yerliler için yüzde 20'ye -Belediye Gelirler Kanu- nundaki ifadeyle yüzde 25e- iniyor- du. Buna göre belediyeler, sinema- ların programı tamamiyle yerli filmlerden meydana geldiği takdir- de, eskiden almakta oldukları oeğ- lence resminin yarısını yerli sine- maya bağışlıyorlardı. Bu, yerli sine- ma lehine önemli bir indirimdi. Ni- tekim bunun sonucu, 1948'den bu yana yerli film sayısının her yıl ön- ce yavaş, sonra da başdöndürücü bir hızla artması oldu. Öyle ki 1948- de 16 olan yıllık film sayısı, onbeş yıl sonra 200'ü aştı. Ama, bu koru- ma sistemi yanlıştı. “Çünkü filmlerin yalnız sayıca artışını sağlıyor, kali- tede ise bir düzelme şöyle dursun, tersine, hızlı bir düşmeye yol açı- yordu. Çünkü bu koruma sistemin- de kaliteli film çevrilmesini teşvik edecek; destekleyecek hiç bir yön yoktu, iyi film de, kötü film de aynı şekilde korunduğu için, o dolayısiy- yerli filmlere şimdiye kadar uygu- lanan bu indirimli eğlence resminin oranı tekrar yükseltilmektedir. "Sight and Sound" dergisinin soruşturmasında yer alan ilk soru da bu eğlence resmiyle ilgilidir. Ve- rilen cevaplardan anlaşıldığına gö- re, adı geçen yedi ülkeden dördün- de eğlence resmi vardır ve bunun oranı yüzde 5'ten yüzde 20'ye kadar değişmektedir. İsveç, Danimarka ve İngilterede ise eğlence resmi yok- . Bu ülkelerde biletlerden alı- nan yüzde 10, yüzd 15 ve yüzde 7.25'lik bir pay sinemaya yardımda kullanılmaktadır Bundan da anlaşılacağı üzere, bizde şimdiye kadar -hem de "koru- " amacını da güttüğü halde- a- lınan belediye eğlence resmi, sine- ması en gelişmiş Batı Avrupa ülke- mağa hazırlanmaktadır. Derginin ikinci sorusu, ulusal bir yardım düzeninin bulunup bu- lunmadığı, varsa bu yardımın han- gi kaynaktan sağlandığı (okonusun- Bizim filmlerimizin afişleri Herkes gider Mersine, biz gideriz tersine