6 Ağustos 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 12

YURTTA OLUP BİTENLER kamları zaptetti: 34519 41406 97030 09326 42600 18206. Gazeteci sordu: "— Bunun anlamı nedir?" Meteoroloji Genel Müdür Yar- dımcısı Necdet Yeşilovalı, rakamla- ra bir göz attı, sonra şöyle dedi: "— Rusyanın 34. bölgesindeki 519 numaralı Doneck istasyonunda, ki bu Kırım üzerine düşmektedir, gök sekizde dört kapalı, rüzgâr gü- neydoğudan 6 deniz mili süratle es- mekte, sıcaklık 26 derece, görüş 10 kilometredir... Moskovadaki meteoroloji yayını- na yöneltilmiş olan alıcının yanın- dan ayrılarak başka bir cihaza yak- laşan gazeteci bu defa, şu rakamla- rın anlamını sordu: 42840 72309 97022 99729 71400 25952. Bu ra- kamların anlamı ise şöyleydi: O sa- atlerde Hindistanı Surat şehrinde sıcaklık 29 derece, gök sekizde yedi kapalı, rüzgâr güneybatıdan 9 deniz milli hızla esmektedir. Bu rakam- lar, dünyadaki bütün meteoroloji uzmanlarının, tercümana ihtiyaç göstermeyen ortak dilleriydi. Hintli uzman, kendi şerindeki hava şart- larını bu rakamlarla ifade ederse, türk uzman bunun anlamım hemen çıkarabiliyordu. Olay, haftanın başındaki Pazar günü, Keçiörendeki (Meteoroloji Genel Müdürlüğü binasında geçti. O anda gazeteci isteseydi, kuzey ya- rımküresindeki herhangi bir nokta- daki hava şartlarını (oöğrenebilirdi. O anda İzlandanın 3500 metre üstün- deki hava şartlarını, deniz seviyesin- deki şartlardan ayrı olarak öğren- mek de mümkündü. Kuzey yarım- küresindeki 600 ile 800 noktanın ha- va şartları, Keçiörendeki bu binada günde dört defa ayrı ayrı emmi yordu. Buna, Türkiyenin 994 me kezinde yapılan tespitlerin merkez. de toplanmasını da eklemek lâzım- dı. Bunlardan başka, yine günde bir- kaç defa amerikanların, rusların, alınanların. ingilizlerin ve fransızla- rın kendi kanaat ve bilgilerine göre çizdikleri kuzey oyarımküresine ait meteoroloji haritaları Keçiörendeki merkezde radyofoto alıcıları vasıta- siyle tespit ediliyor ve tahlil edil- mek üzere, tahmin merkezi olan o- dadaki duvarlara asılıyordu. o Mese- lâ 3 Ağustos günü Mudurnuda hava- nın nasıl olacağını sıhhatli şekilde tahmin, Hint Okyanusundaki veya İskandinavyadaki bir siklonu izle- mekle mümkün olabiliyordu. Bir- birleriyle (o siyasi oçekişmeleri olan devletler arasındaki bu sıkı işbirli- ği, bu binlerce, onbinlerce rakamdan meydana gelen bilgiler, bunların el- de edilmesi için yapılan yüzbinlerce işlem, çalışan yüzlerce hesap maki- nesi, binlerce beyin, Ü n at- mosferde o balonlara ( iliştirilmiş olarak yükselen binlerde radyoson- AKİS da cihazı, durmadan dönen rüzgâr fırıldakları, radarlar, radyo alıcıla- rı, radyo vericileri, harcanan astro- nomik miktarda paralar... Bütün bunlar, neticede bir pratik tahmin şekline giriyor, bir ev hanımının o gün çamaşır yıkayıp yıkamama ka- rarı almasını, Paris ile Karaşi ara- sında uçan bir dev yolcu uçağının 3900 veya 4000 metreden uçma kara- rı vermesini etkiliyor, Seyhandaki çiftçinin, Sverdlovsktaki balıkçının, Vembley'de maça çıkacak takımın antrenörünün alacağı kararların doğru veya yanlış olmasıyla sonuç- lanıyordu. Tahmindeki yanlışlık, ev hanımının çamaşırlarının kuruma- masına, yolcu uçağının bir tepeye çarpmasına, Seyhandaki turfanda sebzenin donmasına, Sverdlovsktaki balıkçının fırtınaya kapılıp o boğul- masına, yanlış taktik alan futbol takımının yenilmesine rahatça se- bep olabilir veya radyonun verdiği güzel hava haberine inanan bir aile, çıktığı piknikten sucuk gibi ıslan- mış olarak dönebilirdi. İşte bütün mücadele, sağlanan bütün teknik imkânlar, bu yanlışlığın olmaması içindi. Ya şu sıcaklar? Aslında gazeteci, Meteoroloji Ge- nel Müdürlüğüne, son günlerde memleketi kasıp kavuran sıcakla- Meteorolojide kullanılan ölçme ve kayıt âletleri Gökyüzünden haber var 6 Ağustos 1966