6 Ağustos 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 18

muş olduklarıydı. Amerikan usullerini almış- lar, kendilerini en modem malzeme ile techiz etmişler ve böylelikle klâsik ' UCUZ japon malı"- nın yanma, hattâ bazen yerine "kaliteli japon malı"nı koymuşlar. Matsuşita şirketinin yaptığı radyoların adı National Panasonic. Büyük pazarı, Amerika. Fabrikada anlattılar, amerikan pazarına gir- meden önce, yıllarca bu pazarı incelemişler, o- nun özelliklerini araştırmışlar, kendilerini ona göre hazırlamışlar. Amerikalıların ucuz değil, iyi mal istediklerini tesbit edince çalışmalarını o istikamette geliştirmişler. Bugün Amerika- daki radyo piyasasını Beş Büyükler diye bili- bir dalı. Şirketin bütün Japonyada 72 tane fab- rikası var. Sermayesi 33 milyar yen. Yani 100 milyon dolar civarında. Sekiz fabrikası da ya- bancı memleketlerde. Bunlardan ikisi Formo- zada, diğerleri Taylandda, Malezyada, Porto Ri- koda, Costarikoda. Peruda ve Meksikada. Na- tional'ın üç satış kumpanyası var: Amerikada, Havayda ve Almanyada. İhracat bunlar vası- tasıyla oluyor. Şirketin yaptığı malların adının altalta yazılması bir tam büyük sayfa tutuyor. Elektrikle ilgili ne kadar dal varsa, mutfak eş- yasından ağır sanayie, hepsini Matsuşita imal ediyor. Benim gezdiğim fabrika Osaka civarın- daydı ve National Panasonic'leri yapıyordu. Canon fotoğraf ve film makinelerini duymamış çok az kimse vardır. Zira bunlar şimdi bütün dün- yayı istilâ etmiş durumdadır. Canon'ları yapan bir fabrikanın bir atelyesinin görünüşü budur. Çalışanların çoğu genç kızlar. İnce işlerde japon kızları japon erkeklerinden de meharetli. nen beş büyük firma elinde tutuyor. Bunların ikisi, japon: Sony ve National. Fabrika, dünyanın en büyük radyo fabri- kası. Seri halinde imalât yapıyor ve her daki- kada bir radyo çıkıyor. National Panasonic'te bir radyonun, Toyota'da bir otomobilin ve Mit- subişide bir uçağın seri halinde nasıl imâl edil- diğini merakla seyrettim. Radyo küçük olduğu için insan üzerinde fazla tesir bırakmıyor. Ama levhadan başlanılması suretiyle gözünüzün ö- nünde bir otomobilin yapılıp yürümesi gerçek- ten ilgi çekiyor. Bütün bu şirketler, tıpkı IHI gibi birer dev şirket. Matsuşita Elektrik de sadece radyo yap- mıyor. Radyo imalâtı, esas faaliyetin bir kısmı, 60 1300 işçisi vardı. 700 de memur ve mütehassı- sı. Fabrikanın bir de satış kısmı bulunuyordu. Böyle dev şirketlerin çeşitli dallarının na- sıl organize edildiğini hep merak ederdim. İn- san bir tek işle uğraşırken başı bu kadar ağrı- yor! Matsuşitaya bakınız: 72 fabrika, bir o ka- dai iştirak. Bizim gezdiğimiz fabrikada bu nok- ta hakkında biraz bilgi verdiler. Her fabrika, bir müstakil müessese gibi. Hesabı, kitabı, çalışması, hattâ ilmi araştırma- sı ayrı. Yaptığı malı bizzat pazarlıyor. Natio- nal'ın satış personeli 120 kişi. Fabrika, radyo- ları Dağıtım Şirketlerine veriyor. Bunların sa- yısı, ikiyüz Matsuşitanın bunlarda da hissesi var. Dağıtım şirketleri radyoları toptancılara