6 Ağustos 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 20

adını iyi telaffuz etmek için baktı. Kâğıdı, da- ha ziyade elinde sigara gibi sardı ve onunla oynadı. Başkan,ve Türkiyenin ekono- mik durumunu biliyordu. Bana, yabancı ser- mayenin faydalarını ve lüzumunu söyledi. Li- beral bir ekonomi politikasının memleketlerin kalkınmasında rol oynadığı tezini savundu. Ja- ponca konuşuyordu ve bir tercüman bunu in- gilizceye çeviriyordu. Fakat kendisinin de in- gilizce anladığını sanırım. Zira benim söyledik- lerimi, tercüman henüz çevirmeden anlamış gibi görünüyordu. Çabuk, rahat konuşuyordu. Kendinden emin bir hali vardı ve doğrusu ya, bir imparatorluk kurmuş adam olarak bu Onun, tamamile hakkıydı. Son derece sevimliydi ve babacan olmasını biliyordu. Konuşmanın bü- yük kısmını, hatta tamamını o yaptığı halde karşısındakine önem verdiğini hissettiriyordu. "— Japonyanın kalkınmasında (yabancı sermayenin büyük rolü oldu. Şimdi, biz yaban- cı sermaye olarak bazı memleketlere yardım- larda bulunuyor, yatırımlar yapıyoruz. Bunlar, daha ziyade yakınımızdaki memleketler. Ama, Türkiyeyle de iş bağlan kurmak isteriz." Japonyanın Türkiyeyle ilişkileri fazla ola- larına mıyor, Zira japon firmaları girdikleri ihaleler- de bir noktada üstünlüğü rakiplerine kaptırı- yorlar: Ucuz ve uzun vadeli kredi veremiyor- lar. Bunu Matsuşitaya hatırlattığım zaman : — Evet, doğrudur. Ama, o güçlüğü de ya- kında yenebileceğimizi sanıyorum. Çünkü Ja- pon ekonomisi kuvvetli bir gelişmenin içinde görünüyor" dedi. Başkan bizim yanımızda yirmi dakika ka- dar kaldı. Sonra, fabrikayı gezmemiz için bizi yalnız bıraktı ve işinin başına döndü. Zekâsı- nın son derece faal olduğu ve işine hâkim bu- lunduğu hemen belli oluyordu. Kurduğu işin kendi emeğinin mahsulü bulunduğu da bu kuv- vetii şahsiyeti ispat ediyordu. İnsan, ihtiyarı dışında bu şahsiyetin tesiri altında kalıyordu. Japonyanın, yani Meiji devriyle yaratılan Japonyanın, büyük ölçüde bu tarz iş adamları- nın ve onların kurdukları müesseselerin omuz- larında yükselmiş bulunduğunu söylemek lâ- zım. IHl'ın devlet tarafından kurulup özel te- şebbüse devredilmesi gibi devlet bu iş adam- elinden gelen yardımı yapmış, fakat on- lar da bunun kaışılığını çalışmaları, işbilirlik- leri ve modern anlayışlarıyla vermişler. Matsu- şita da onlardan biri. Bir başkası, Mitsubişi. Burası, Toyota otomobil fabrikası tesislerinin bir kısmının görünüşü. Fabrika bir kocaman şehri işgal ediyor ve şehir halkının hemen hemen yarısı Toyota tesislerinde çalışıyor. Japonyada böyle şehirler çok. Bir sanayi bölgesini bazen bir tek dev sanayi firması işgal ediyor. 62