3 Aralık 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

İKTİSADI plân Bir kollokyum İkinci Beş Yıllık Plânın ön çalışma- larını ve hazırlıklarını tartışmak amacıyla geçtiğimiz hafta Pazartesi günü Türk Standartları Enstitüsü- nün yeni binasının salonlarında başlayan toplantılar 23 Kasım Çar- şamba günü sona erdi. Hatırlanacağı gibi. Birinci Beş Yılık Plânın hazırlanması sırasın- da da böyle bir toplantı yapılmış ve büyük yankı bırakmıştı. Bu neden- le, toplantılar boyunca, eski ve yeni toplantının karşılaştırılması bütün zihinlerde belirgin bir yer işgal etti. "İkinci Beş Yıllık Kalkınma Plâ- nının Teknik Yönleri Konusunda Uluslararası oKollokyum"a katılan- lar, yerli ve yabancı olmak üzere, iki bölüme ayrılıyordu. Türkiyeden bazı kimselerin de kollokyuma katı- labilmesini, Birinci Beş Yıllık Plâ- nın hazırlanması ve plâncı olarak uygulanmasında oOemeği geçenlerin çabaları sağlamış bulunuyordu. Ni- tekim, Necat Erderden Atillâ Sön- meze kadar birçok yerli plânlama uzmanının katılması ancak böylece mümkün olabilmişti. (Kollokyuma katılan yerli uzmanlar şunlardı: Necat Erder, Şadi Cindoruk, Attilâ Sönmez, Prof. Şaban Karataş, İs- mail Ertan, Baran Tuncer, Prof. Be- sim Üstünel, Prof. Bedri Gürsoy, Prof. Tulü Baytın, Doç. Sencer Di- vitçioğlu, Prof. Celâl Sarç, Oktay Yenal, Şerif Mardin ve İhsan Özol. Yabancı uzmanlar ise, çeşitli ülke ve kuruluşlardan gelmiş kimseler- di: Prof. J. Tinbergen -Hollanda-, Prof. K. S. Gill -Hindistan-, Prof. M. Brüno -İsrail-, Cassel -İngiltere-, A. Marcionelli ve D. Chenaux - Repond -İsviçre-, E. Evenson, G. Tylor -U- luslararası Para Fonundan-, V. Wouters, F. Gallo -Dünya Bankasın- an-, Ayazi -F.A.O., V.C. Nijs -Belçika-, Meyer - Lindemann, Han- kel ve Von Schickfuss -Batı Alman- ya-, Tomich -Fransa-, Rose -O.E.C.D.-, J. Wallace -Konsorsiyom-, Fei, Lang- maid, Anrill, Grant, Jolens Zama Birleşik Devletlerinden-, Bu büyük toplantının ilk oturu- muna, Başbakan Demirel ve Plânla- ma Müsteşarı dahil olmak üzere, bazı ilgililer de katılmışlardı. Son- raki oturumlarda bu kimselere rastlanmaması, toplantının ilk bü- yük hayretine vesile verdi. 24 VE MALI Tinbergen Rüzgâra göre yelken Eski - yeni farkı Birinci Beş Yıllık Plânın hazırlan- ması sırasında yapılan ayni an- lamdaki kollokyum ile geçen hafta yapılan arasında bazı noktalarda önemli farkların bulunduğu, kimse- nin gözünden kaçmıyordu. Türkiye- nin plânlı döneme girişinin başlan- gıcı olan ilk kollokyuma çok daha kabarık sayıda ve -şüphesiz- daha kaliteli yabancı uzmanlar katılmış- lardı. Oysa bu defa, kollokyuma ge- lenler -veya (ogönderilenler-, temsil ettikleri kurumların veya ulusların ikinci sınıf elemanları idiler. Bu ge- nel görünüşte, amerikalıların büyük bir istisna teşkil ettiklerini de he- men belirtmek gerekir. Meselâ, İngilizler bu toplantıya küçük bir memurla katılmışlardı. Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu gibi kuruluşlar silik ve ikinci sınıf kimseler ogöndermişlerdi. A- merikanın gönderdiği kimseler ise politik nitelikleri ağır basan kimse- lerdi. Amerika, bu heyete bazı tek- nisyenlerini katmak ihtiyacını -ne- dense- pek duymamıştı! (o Birçoğu ayni zamanda A.İ.D. memuru olan amerikalıların Oo toplantıları izleyi- şinde politik kaygıların daima ağır basmakta oluşu gözlerden kaçmı- yordu. SAHADA İlk kollokyumun gündemi bilinç li bir biçimde hazırlanmıştı. Çağrı lanlara, çok önceden hazırlanarak adreslerine ulaştırılan plân strateji sinin tartışılması söylenmişti. Tar- tışmalar belirli bir amaç ve disip lin içinde geçmişti. Oysa bu defa ortada ne bir plân stratejisi, ne de bir plân proje veya modeli vardı Kaleme alınarak okunan metin, da ha çok bir siyasi partinin programı nın ekonomik ve mali bölümlerinin açıklanması niteliğindeydi. o Gerçi ilk toplantıda, plânın tanıtılması gi- bi bir çaba ve kaygı her şeyin önün- de gelebilecek oönemdeydi. Buna rağmen, plân stratejisi ve hazırla- nan taslak, her yönü ile tartışılmış ve büyük bir yankı uyandırmıştı. Çağrılanların ellerine tutuşturu- lan metinler, Mayıs ayına ait bazı rakamlara dayanılarak ME ER fakat tutarlı sonuçlar vermeyen model taslağından ibaretti. Tutarlı sonuçlar vermesine de imkân yok- tu. Çünkü, sektör çalışmalarında, Mayıs aynının sonrasındaki rakam- lardan da yararlanmak mümkün ol- duğu için, makro çalışmaların ve sektör çalışmalarının vardığı sonuç- lar ayrı ayrı oluyordu. Bu toplantıya katılan bazı kim- selerin tutum ve endişeleri de ilk toplantıdan açıkça farklıydı. Özel- likle amerikanlar, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu temsilci- leri, bir emrivaki karşısında kalma- mak için, önleyici ve engelleyici bir çaba içindeydiler. Bu çabalarını so- nuçlandırmak isterken de, zaman zaman, alabildiğine öfkeli ve haşin görünüyorlar, bunu çok zaman açı- ga vurmaktan da kendilerini alamı-, yorlardı. Kalkınma hızının yüzde 7'nin altına düşürülmesi veya dış kaynaklarla finansmanın azaltılma- sı gibi konularda bu kimselerin asa- biyeti gözden kaçmıyordu, le, dış finansmanın üçüncü beş yıl- lık plân çerçevesinde düşünülmesi, sektör tercihleri ve madenler ko- nusunda bu asabiyet zaman zaman su yüzüne çıktı. Birinci Beş yıllık oPlânla ilgili kollokyumda, o Plâncılarla yabancı- lar arasında muhtemel siyasal ter- cihler dahil olmak kaydı ile, hemen her konu tartışılmıştı. Bu kollok- yumda ise konuşmalar çoğunlukla tek taraflı kalıyordu. o Yabancıların eline toplantı sabahı tutuşturulan metnin, birinci kollokyumda oldu- 3 Aralık 1966