17 Aralık 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28

DÜNYADA OLUP BİTENLER GEÇEN HAFTA DÜNYADA NATO — Şu satırların yazıldığı sırada, Kuzey Atlantik Andlaşması Bakanlar Konseyi, bir karar organı olarak, onbeş üye ile yapacağı son toplantısına başlamak üzeredir. Bilindiği gibi, Andlaşma gere- ğince, çekirdekli strateji, kuvvet plânlaması ve akçalı sorunlar da dahil, Teşkilâtı ilgilendiren bütün önemli konular Konsey tarafın- dan tartışılıp karara bağlanmaktadır. Oysa, Fransanın NATO'nun askeri örgütünden çekilmesinden sonra ortada bu konularla ilgile- nen ondört devlet kalmıştır. Paristen alman haberlere göre, son de- fa onbeş devletin katılmasıyla yapılacak ve özellikle Fransanın as- keri örgütten çekilmesiyle ilgili sorunların görüşüleceği toplantı- sından sonra Konsey, genellikle siyasal sorunların görüşüldüğü bir forum durumuna düşecek, şimdiye kadar borada tartışılan önemli -sorunlar ise. "Savunma Plânlama Komitesi" adıyla anılacak ondört üyeli yeni bir organ tarafından görüşülecektir. Bunun yanısıra, ge- ne Paristen alınan haberlerden, Washington tarafından ortaya atı- lan “çok taraflı vurucu güç" tasarısının rafa kaldırılması üzerine hayal kırıklığına uğrayan Batı Almanyaya ortak çekirdekli politi- kanın çizilmesinde söz sahibi olmak imkânının verilmesi için bir nükleer plânlama komitesinin kurulması ve Fransa, Lüksemburg ve İzlanda dışındaki bütün üyelerin deneti atanda çalışacak bu ko- mitede Birleşik Amerika, Batı Almanya, İngiltere ve İtalyaya de- vamlı bir yar ayrılması da, Konsey toplantısında alınacak kararlar arasındadır. UZAK DOĞU - Portekiz sömürgeciliği, bundan dörtbuçuk yüzyıl önce Ümit Burnunu dönüp Hindistana, oradan da Çine ulaştığı sa- man, burada ilk ayak bastığı yar Makao bölgesi olmuştu. Makao o günden buyana Portekiz egemenliği altındadır. Fakat, tıpkı Afrika- daki Angola ve Mozambike olduğu gibi, Portekizliler Makaoya do sömürge adım vermemekte, buranın Portekizin bir eyaleti olduğu- nu ileri sürmektedirler. Kendisinden yalnızca 50 kilometre kadar uzakta bulunan Hongkongun batılılar için olduğu kadar Çin Halk Cumhuriyeti için de önemli bir ticaret merkezi olmasına karşılık, Makao sadece kumarhaneleri ve afyon kaçakçılığıyla ün salmıştır. Burnunun dibindeki bu fesat yuvasına (Pekinin günün birinde el uzatmasını zaten herkes bekliyordu. Bu bakımdan, geçen hafta Makaoda çinliler tarafından çıkarılan karışıklıklar kimseyi şaşırt- mamıştır. Bununla beraber, aynı akıbetin günün birinde Hongkon- gun başına da gelmesinden korkacak batılıların oradan da ayakla- rım çekmelerini gerektireceğinden çekindiği için, Pekin, şimdilik Makaoya kartı kuvvet kullanmaktan dikkatle kaçınmaktadır. ORTA DOĞU — Bir süredir, hemen hergün, Orta Doğudan yeni yeni anlaşmazlık haberleri gelmektedir. Ürdündeki (karışıklıkların yatışmasından sonra, şimdi sıra Suriye ile Irak Petrol Kumpanyası arasındaki kuvvet denemesine gelmiştir. Bilindiği gibi, Irak petrol- lerini işleten ve ingiliz, amerikan ve fransız şirketlerinin katkılarıy- la kurulmuş olan bu kumpanya, Kerkük ve Musul kesimlerinde çı- kardığı ham petrolü, Suriye topraklarından geçen bir boru hattıyla, Suriyenin Banyas, Lübnanın da Trablus limanlarında Akdenize in- dirmektedir. Dış ödeme güçlükleri içinde olan Şam Hükümeti, bir süredir, Irak Petrol Şirketinin kendisine bu boru hattı için verdiği geçit Ücretini artırmak istiyordu. Bir yıldanberl sürüp giden görüş- melerde Şirket bu arttırmayı kabul etmeyince, Şam Hükümeti, ge- çen hafta hem borulara, hem de Şirketin Suriyedeki banka hesapla- rına elkoymayı kararlaştırmıştır. Bu kararın yalnız petrol şirketini değil, Bağdatı da telâşlandırdığı anlaşılıyor. BUNLAR DA OLDU AKİS lınmasını istemiştir. Fakat bu ted- birlerin petrole uzatılmasına şid- detle karşıdır. Çünkü, eğer petrol de Rodezyaya satılması yasakla- nan maddeler arasına girerse, bu yasağa nasıl olsa uymayacak olan Güney Afrika ile çatışmaya düşe- cektir. Oysa, yıllar önce İngiliz Dev- letler Topluluğundan (ayrılmasına rağmen, Güney Afrika Birliği hâlâ İngilterenin en iyi müşterisidir. E- konomisinin bu buhranlı dönemin- de bu müşteriyi kaçırmak Wilson'- un hiç İşine gelmemektedir. Eğer Rodezyaya zorunlu ekono- Wilson Çözülemeyen kördüğüm mik tedbirler uygulanacak olursa, bundan en çok zarar göreceklerden biri de komşusu, küçük Zambiadır. Zambia, İan Smith Hükümetinin baş düşmanı olmakla beraber, ha- yatını sürdürebilmek için Rodezya ile ticaret yapmak zorundadır ve u< laşım yolları bakımından Rodezya- ya muhtaçtır. Zambia için bu me- selenin en kesin çözüm yolu, tan Smith ekibinin kuvvet yoluyla işba- şından uzaklaştırılmasıdır. Aslında da, eğer İngiltere İan Smith'i yola getirmek konulunda samimiyse, bundan başka çare ol- madığını kabul etmek zorundadır. 17 Aralık 1966