28 Ocak 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

tilâlin güvenliği için şart saydığı "C.H.P. İktida- rı'nın kurulmasını can-u gönülden arzular ve kendince bunun tedbirlerini, çarelerini düşünür, araştırır, hatta uygularken başta İçişleri Baka- nı, Hükümetin bir çok üyesi, zaman zaman Ce- mal Gürselin de desteğiyle, C.H.P,'ye seçimi kazandırtmamanın gayreti içinde olacaklardır. İsmet Paşa hastalığından sonra gazeteci- lerle ilk defa, Kasımın 28'inde görüştü. Gaze- teciler Ayten Sokaktaki eve geldiler. İsmet Pa- şa, robdöşambrla fotoğraf çektirmekten hiç hoşlanmadığı halde onlara çeşit çeşit poz verdi. Hastalığı hâlâ bronşit olarak biliniyordu ve bir vahim kalp krizini atlattığından pek az kimse- nin haberi vardı. Gazeteciler İsmet Paşadan, yeni parti havadisleri hakkındaki görüşünü sordular. İsmet Paşa bunu beklediğini, teşeb- büsün hayırlı olmasını temenni ettiğini osöyle- di. Bir kaç hafta sonra da Ekrem Alican Mali- ye Bakanlığından istifa ediyor, bunu "siyasi hayatta daha serbest olmak için" yaptığını a- çıklıyordu. Ancak M.B.K. daha önce, kurula- cak yeni parti konusunda bir bildiri yayınlamış, bununla kendisinin hiç bir ilgisi olmadığını be- lirtmiş, Komite üyelerinin veya Bakanların bir siyasi partiye ancak görevlerinden istifa su- retiyle katılabileceklerini açıklamıştı. Aralık ayında M.B.K. Kurucu Meclis Ana- yasasını, Feyzioğlu Tasarısı esasına göre oka- bul etti ve o ayın sonlarında üye seçimleri baş- ladı. İllerden gelecek temsilciler için partili - partisiz tefriki kaldırılmış olduğundan hemen her yerde seçimleri -bu seçimler bir seçim ku- rulu tarafından yapılıyordu ve bu kurullarda çoğunluk C.H.P.'de idi- C.H.P. adayları kazanı- yordu. Gerçi Anayasaya göre C.H.P.'nin kon- tenjanı 49 idi ama bir çok C.H.P. ileri geleni illerden temsilci olarak Kurucu Meclise geli- yorlardı. Mesela Kemal Satırla Kasım Gülek A- dana, Muammer Aksoy Antalya, Şevket Ada- lan İzmirde seçimleri kazandılar. İstanbul, tem- silci olarak dört C.H.P.'liyi, daha doğrusu C.H.P. listesinin dört üyesini, İlhami Sancarı, Şahap Gürleri, Prof. Tunayayı ve Lütfi Engini Kurucu Meclise gönderdi. BudurumdaC.H.P.'- nin Kurucu Mecliste tam bir hâkimiyet -ve ço- gunluk- sağlaması güç olmadı. Bu sırada, umumi efkâra aksetmemiş bir mesele hem M.B.K.'ni, hem Hükümeti, hem C.H.P.'yi adeta ateşe vermişti. İsmet Paşa, Ku- rucu Meclise girmek istemiyordu. İsmet Paşa bu temayülünü belli edince İsmail Rüştü Aksal- da da tereddütler başladı. O da, Kurucu Mec- lise katılmayı reddediyordu. C.H.P.'nin Genel Başkanıyla Genel Sekreterinin katılmadıkları bir Kurucu Meclisin ise hükmü, kıymeti ne ola- caktı? İsmet Paşa, mazeret olarak geçirdiği ra- 134 hatsızlığı söyledi. Rahatsızlığı elbette ki son derece önemliydi. Ama gerçek sebep bu değildi. ismet Paşa, Kurucu Meclisle M.B.K.'nin ihti- lafsız geçinebileceğinden o tarihte kesinlikle e- min değildi. Bir çatışma olursa ve kendisi de taraflardan birinin içinde bulunursa vaziyet gene karışacak ve çok şeye tekrar bağlamak gerekecekti. Sonra, böyle bir Mecliste İsmet Paşanın statüsü ne olacaktı? Ağırlığı ne ola- caktı? En önemlisi, mensubu bulunduğu Mec- lisin rolü ve tesiri neydi ? Eğer bir askeri ida- reye sivil süs vermekten ibaret kalacaksa İsmet Paşanın dışarda olması kendisi için daha bü- yük kuvvetti. Müzakereler, pazarlıklar uzun sürdü ve çe- tin geçti. Aksal da dayatıyor, eğer İsmet Pa- şa Meclise girmezse kendisinin de girmeyeceğini söylüyordu. İsmet Paşaya en fazla ısrar eden- ler M.B.K. üyeleriyle Turhan Feyzioğlu oldu. Bunlar bir doğru lâf söylüyorlar, İsmet Paşa- nın Kurucu Meclise katılmamasının İsmet Pa- şanın bu Meclisi boykot ettiği intibaını herke- se vereceğini belirtiyorlardı. Böyle bir intiba ise, Anayasayı hazırlayacak olan bu toplulu- gun itibarını ve otoritesini sıfıra indirmeye ye- tecekti de artacaktı bile.. İsmet Paşa mesele üzerinde çok düşündü. Sonra, Kurucu Mecliste bulunmasının gerçek- ten şart olduğunu kabul etti. C.H.P. kendisine, altı kişilik de bir kontenjan hakkı tanımış, is- tediği altı kişiyi aday göstermesini kararlaştır- mıştı. C.H.P.'de toplantı Aralık ayının 30'unda yapıldı. İsmet Paşanın tereddütleri o arada du- yulmuş olduğu için gazeteciler hemen C.H.P. Genel Başkanından adaylığını koyup koymaya- cağını sordular. Koyacağı cevabını aldıkların- da pek sevindiler. Hiç unutmam, bir tanesi: "— Oh, Meclisin tadı şimdi geldi.." dedi. Tabii, bir başka aday da İsmail Rüştü Aksaldı. İsmet Paşanın altı adayı dahil -bun- lar Şefik İnan, Ziya Müezzinoğlu, Doğan Avcı- oğlu, Enver Ziya Karal, Mümtaz Soysal ve İh- san Kabadayıydı ki bu sonuncusu İsmet Paşa- dan ziyade İsmail Rüştü Aksalın adayıydı- 44 kişi ilk turda gerekli oyu aldılar ve seçildiler. İkinci turda da beş kişi -bu arada Coşkun Kır- ca- bunlara katıldı, böylece, başlarında İsmet Paşanın bulunduğu 49 kişi tamamlandı. Kurucu Meclisin yeni Parlâmento binasın- da açılması için artık her şey hazırdı ve askeri idare sivil demokratik rejime geçişin ilk hu- kuki adımını da atmıştı. Gelecek Yazı Kurucu Meclis işliyor ve Anayana hazırlanıyor