28 Ocak 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 25

AKİS deki ihtilâl ruhunu canlandırmak ve ayakta tutmak için girişilmiş bir harekettir. Çin ekonomisi, son iki yıldır, 1958 yılından sonra karşılaş- tığı en önemli buhran dönemini ya- şamaktadır. Maoya göre bu duru- mun nedeni, teknokratlarla bürok- ratların kaynağını rejimin eskime- sinden alan bir kanıksamaya, hare- ketsizliğe düşmeleridir. Eğer ihtilâl ruhu kütleler tarafından yeniden be- nimsenirse, bu hareketsizlikten kur- tulmak mümkün olacaktır. Sovyet yorumcuları "Kültür Dev- rimi"nin Mao tarafından ülkedeki ekonomik buhran yüzünden ortaya atıldığı görüşüne katılmaktadırlar. Fakat onlara göre Maonun bunu ya- parken amacı, kütlelerdeki ihtilâl ruhunu canlandırmak değil, kamuo- yunun dikkatini ekonomik buhran- dan daha başka yönlere aktarabil- mektir. Sovyet çevreleri, izlediği yanlış ekonomi politikası oyüzün- den ülkedeki buhran ağırlaştıkça Maonun kamuoyunu oyalamak için "Kültür Devrimi"ni daha uzaklara kadar götürmesinden, hattâ işi, te- meli 1965 yılında Lin Piao tarafın- dan atılan ve uygulandığı takdirde dünyanın her köşesinde silâhlı ça- tışmalar çıkaracağı şüphe götürme- yen "ulusal savaşlar"a dökmesinden korkmaktadırlar. Bilindiği gibi, Lin Piao, "Büyük Kültür Devrimi'nin başladığı geçen Ağustos ayından bu- yana Mao Çe-tungun sağ koludur ve yazdığı bir makalede, geri kalmış ülkelerin komünist düzen altında tam bağımsızlığa (o kavuşabilmeleri için, dünyanın her kesiminde, "yer- yüzünün şehirleri" diye adlandırdığı kapitalist ülkelere karşı halk ayak- lanmaları çıkarılması gereğini sa- vunmaktadır. Nihayet, bazı gözlemcilere göre de. Çinin yönetimi 1958 yılından bu- yana Mao Çe-tungun elinde değil- dir. 1958 yılında, Liu Şao-çi ve Teng Hsiao-ping ikilisiyle Mao taraftarla- rı arasında marksist teorinin Çine uygulanış biçimi ve rejimin dayana- cağı kütleler arasında önemli görüş ayrılıkları çıkmış ve Mao, Liu-Teng ikilisi tarafından ikinci plâna itil miştir. Mao, uzun bir hazırlık döne- minden sonra, şimdi yönetimi tek- rar kendi eline almak ve kendi gö- rüşlerini uygulama alanına koymak amacıyla bu "Kültür Devrimi'ne girişmiş bulunmaktadır. 28 Ocak 1967 DÜNYADA OLUP BİTENLER Maonun Kızıl Muhafızları Sonu olmayan gidiş Çileli bir geçmiş görüldüğü gibi, bütün bunlar, bir kalemde yabana atılacak türden yorumlar değildir. Gerçekten, çin komünizmi Oo kurulduğu günlerden başlayarak şimdiye kadar çok zor günler geçirmiş, bu koca ülke bun- dan çok önce yitirdiği/düzene hâlâ kavuşamamıştır. Çin ülkesinin siyasal ve ekono- mik bakımdan bütün düzenini yitir- mesi, Batı üstünlüğü altına düşme- sinden sonradır. Batı üstünlüğü al- tına düşünceye kadar, çinliler -ba- zan yabancı hanedanların liderliğin- de de olsa- kendilerini iyi-kötü yö- netiyorlardı. Fakat yabancılarla iş- birliği yapmaya alışmış bir burju- vazinin gafil davranışları ve tarıma. ayanan bir Orta Çağ toplumu gö- rünüşündeki sosyal yapısının ver- diği imkânlar sayesinde XIX. yüz- yılın ilk günlerinden başlayarak Çi- ne sızan Batı, bu çin toplumunu Or- ta Çağdan alıp Karanlık Çağlara kadar geri götürmüştür. Özellikle çin halkına Hindistanda yetişen af yonu Zorla yutturabilmek için İn- giltere tarafından Çine açılan Afyon Savaşı sonunda imzalanan 1842 Nan king ve 1843 Bogue anlaşmalarıyla Batı üstünlüğü altına giren Çin, bundan sonra tam bir sömürge ol- muş ve büyük acılar çekmiştir. Çini milliyetçilerinin (Batı üstünlüğüne karşı her ayaklanması, bir öncekin- den daha şiddetle bastırılmış ve her ayaklanma sonunda daha ağır şart- lı anlaşmalar imzalanmıştır. İngiliz- lerin büyük Çin şehirlerinde kral saraylarını at ahırı, en güze el park- ları manej alanı yaptırıp bunla kapılarına "Köpekler ve çinliler gi- remez" paftasını asmaları, çinlile- rin herhalde kolay kolay unutup ba- Şışlayacakları bir davranış olmasa gere Batı üstünlüğü altına düştükten sonra çin toplumunun gerileyişi o kadar çabuk ve o kadar kesin ol- muştur ki, XIX. yüzyılın sonlan yaklaşırken, Batının bütün büyük devletleri, Avrupa içindeki anlaş- mazlıkları ne olursa olsun, Uzak Do- guda anlaşarak Çini paylaşabilecek- lerini sanmışlardır. Çin milliyetçile- rinin Batının bu iştahlanmasına karşı gösterdikleri tepki, 1900 yılın da çıkardıkları OBokser isyanıdır. Fakat bu isyan büyük devletlerin ortak müdahalesiyle kolaylıkla bas- tırıldığı gibi, ceza olarak Çinden ye- ni ekonomik ayrıcalıklar koparılmış- tır. Milliyetçilerin Batı üstünlüğüne karşı yaptıkları (omücadeleler sıra- sında, Batıyla yaptıkları işbirliği sa- yesinde zenginleşen bir kısım orta 25