28 Ocak 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

DÜNYADA OLUP BİTENLER Çin > Bitmeyen Devrim (Kapaktaki savaş) vyet Başbakanı Kosigin geçen Aralık ayında oParise gittiği za- man, kendisiyle (Elysee sarayında uzun görüşmeler yapan Başkan De Gaulle'ün Sovyet liderine yöneltti- ği soruların başında, Çin Halk Cum- huriyetinde neler olup bittiği geli- yordu. Gerçi Kosigin böyle bir so- ruyu beklemiyor değildi ama, gene 4e ne cevap vereceğini şaşırdı, eliy- le anlamı belirsiz bir işaret yapmak- tan kendini alamadı. Ondan sonra da, acı bir gülümsemeyle, bu konu- daki bilgisizliğini belirtmekten baş- ka birşey yapamadı. Evet, bir süre- dir. Çin Halk Cumhuriyetinde ö- nemli gelişmeler oluyordu ama, bunların -arkasında yatanları Mos- kovalı o yöneticiler de anlayabilmiş değillerdi. Bundan birkaç hafta kadar son- ra, Birleşmiş mma et bazı a- çıkgöz gazeteciler, obe irşeyler öğrenebiliriz düşüncesiyle, Sovyet- ler Birliğinin Dünyaevindeki temsil cisi Federenkoyu yakaladılar. Çin dili ve edebiyatı üzerinde bir otori- te olmakla tanınan ve uzun yıllar Çin işleriyle uğraşan Federenko da, gazetecilerin ne öğrenmek istediği- ni duyunca, kafasını çaresizlikle sal- lamaktan öteye gidemedi. Evet, Fe- derenkoya göre de Çin- Halk Cum- huriyetinde bir süredir bazı şeyler Mao Çe-tung Öküz ölünce.. 24 oluyordu ama, bunların anlamını o da sezebilmiş değildi. Nihayet, bu konudaki en büyük sansasyonu, Hongkong kaynaklı bir haber yarattı. Bu habere bakılınca, Kosigin ile Federenkoyu mazur görmekten başka çare yoktu. Çün- kü, Hongkongdaki bazı gözlemcile- re göre, Çin Halk Cumhuriyetinde olup bitenleri çinliler bile anlıyamı- yorlardı. Düşen düşene Oysa, Çinden gelen haberlere ilk nazarda bakılınca, ortada öyle pek de anlaşılamayacak gibi birşey yoktu. Geçen Ağustos ayından bu- yana, Pekinli yöneticilerin büyük ço- gunluğu, sokağa dökülen gençlik kümelerinin bağırtı çağırtıları ara- sında ya kendi istekleriyle görevle- rinden uzaklaşıyor, ya da zorla u- zaklaştırılıyorlardı. Bu yaprak dö- kümü fırtınasının ilk kurbanı Pe- kin Belediye Başkam Peng Şen ol- du.. Onun arkasından da, yakın ar- kadaşı ve Propaganda Bakanı Lu Teng-yi kayıplara karıştı. Bundan sonra fırtına biraz dinmişe benzi- yordu ki, 1966 yılının son günlerin- de hava yeniden bulutlandı. Bu se- fer çıkan fırtına daha yükseklerde esiyordu. Fırtınanın yeniden can- lanmasıyla birlikte Devlet Başkanı Liu Şao-çi ile Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri Teng Hsiao-ping de yerlerinden sarsıldılar ve adları, Kı- zıl Muhafizların Pekin sokaklarına astıkları duvar gazetelerinin diline düştü. Şu satırların yazıldığı sıra- larda, bu yöneticilerin her ikisi de çoktan işbaşından uzaklaştırılmış- lardır. Hattâ alman bazı haberlere inanmak gerekirse, işbaşından uzak- laştırılmakla kalmayıp, kendilerini tutanlarla birlikte silâha sarılarak mukavemete başlamışlardır. Başka bazı haberlere göre ise, kendilerini öldürmüşlerdir. Gene alman haber- lere inanmak gerekirse, Pekin du- varlarında kellesi istenenler arasın- da Başbakan Çu En-lay ile Dışişleri Bakam Şen Yi de vardır. Gerçi iki emektar yöneticiyi suçlayan di var bildirileri bir gece içinde orta- dan kaybolmuştur ama, bu gidişle bildirilerin yeniden ortaya çıkıp çık- mayacağını kestirmek kolay değil- dir.. Evet, eğer bu işbaşından uzak- laştırılanlar veya uzaklaşması iste- nenler büyük lider Mao Çe-tungun yakın çalışma arkadaşları olarak bilinmeselerdi, olup bitenleri anla- mak o kadar zor olmayacaktı. Mao Çe-lungun, Kızıl Muhafızları kulla- narak giriştiği hareket bir iktidar kavgası olarak nitelendirilecek ve böylece yorumlanacaktı. Fakat ne var ki geçen Ağustos ayından buya- na "Büyük Kültür Devrirni"nin kur- banı olanların hemen hepsi, yerle- rinden oldukları âna kadar, Mao ile yakın, işbirliği (yapmışlar, Çini o- nunla birlikte yönetmişlerdi. e Öyle olduğu halde şimdi Mao bunlara karşı milyonları harekete geçiriyor, eski arkadaşlarım binbir suça bulu- yordu. Mao neden böyle bir temizli- ge kalkışmıştı ve ulaşmak istediği amaç neydi? İşte bu iki sorunun karşılığını şimdiye kadar kesinlikle veren çıkmamıştır. Her kafadan ayrı ses inli lider Mao Çe-tungun, altı aya yakındır yürüttüğü "Büyük Kül- tür Devrimi"ne neden kalkıştığı ve bu devrimden ne beklediği soruları- na verilen karşılıklar pek çeşitlidir. Bazılarına göre, Çinde komünist dü- zeninin kurulmasından buyana Mao devamlı bir arama çabası içinde- dir. Aradığı şey, Çin şartlarına en uygun bir komünizm biçimidir. Bu- na ulaşmak için de, zaman zaman, kendi çizdiği politikada değişiklik- ler yapmakta, fakat büyük kütleler karşısında itibarım korumak için başarısızlıkların suçunu başkaları- nın üzerine atmaktadır. Bazı yorumculara göre de, "Kül- tür Devrimi" Mao tarafından, ülke- Liu Şao-çi ortaklık ayrılır 28 Ocak 1967