7 Şubat 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 36

38 Her Ay sormak hata olmaz. Bir İngiliz âlimi, cihan tarihinde işgal ettiğimiz mevki hakkında bir fikir vermek için, dünyanın mevcud olduğu zamandanberi geçmiş olan zamanı Concor- de meydanındaki dikili taşla temsil edersek, insan nevinin ta- rihten önceki mevcudiyeti bu dikili taş üzerine konulacak bir metelikle, ve malüm tarihin altı bin senesinin bu paranın üze- rine, yapıştırılacak bu posta pulile temsil edilebileceğini söy- lüyordu. “Her altı bin sene için bir pul yapıştırınız, diyor, ve Himalaya'nın en yüksek zirvesi hizasına gelinceye kadar de- vam ediniz. Herhangi bir felâket onu sona erdiremediği tak- dirde, insan tarihinin mümkün uzunluğu hakkında bir fikir edinmiş olursunuz.,, Biz ilk posta pulunun insanlarıyız, ve daha şimdiden elde edilmiş olan malümatın ağırlığı altında çöküyoruz. Bir za- manlar, Poline VAncien ve Vincent de Beauvais'nin yaptık- ları gibi, bir tek adamın, bütün insan bilgilerini yazmaya te- şebbüs edebildiği zamanlar olmuştur. Bugün ansiklopediler ancak kollektif olabiliyor. On sekizinci asırda yirmi kişilik bir heyet bu işi başarmıya muvaffak oluyordu. Fakat bugünkü ansiklopedilerde vazife alanların listesi yüzlerce isim taşı- yor. H. G. Wells, hakiki bir tarihi ve ilmi kültüre malik ol- masına rağmen, tarih, biyoloji ve ekonomi üzerinde büyük eserlere giriştiği zaman, etrafını bir çok genç âlimlerden mürekkep bir muavinler heyetile çevirmektedir. Bininci ve- ya on bininci posta pulunun insanları, birikmiş bilgilerin yü- künü nasıl taşıyacaklar diye kendi kendimize endişe veya dehşetle sorabilirdik, eğer böyle intibakların tedrici surette vukua geldiğini ve mümkünün daima lâzımın yanında yer aldığını bilmeseydik. Zaman gereğini yapacaktır.