7 Şubat 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 68

Her Ay ligini anlardı.. ve işte bu kadar. Puşkin'e göre romantizm: “Her türlü kaidelerin yokluğu,, ndan başka bir şey değildi... Yalancı klâsisizmin tabiate ve hakikate düşman olan kaidelerini romantizm imha etmişti... Puşkin romantizmi bu ileri vasıflarından ötürü seviyordu. Puşkin romantizmin her- kesçe kabul edilen şeklini bir yana atmıştı: “Fransız münek- kitlerinin romantizm hakkında kendilerine mahsus bir telâk- kileri vardır. Bu münekkitler hayal ve meyusiyet terennüm e- den ne kadar eser varsa hepsini romantizme malediyorlar.,, Puşkin bu satırları yazarken yerden göğe kadar haklı idi. Çünkü hakikaten hayal ve meyusiyet, yani bedbinlik ve ide- alizm Puşkin için kabul edilebilecek şeyler değildi... Puş- kimin romantiklerde aradığı vasıf idealist bir sübjektivizm değil, belki bir realitenin tezatlı şartları içinde realiteye sa- dık bir realizm idi. Puşkin'ın Puşkin romantizme dayanarak kendi ma- istorizmi teryalist ve realist görüş tarzını istorizm ile, memleketin halk hususiyetlerine alâ- ka göstermekle, insan karakterlerini diyalektik bir şekilde anlayış ile zenginleştirdi. Puşkin'in tarihi alâka muhiti geniş ve çok muhtelifti, Puşkin maziyi anlamadan bugünü ve İs- tikbali anlamanın imkânsız olduğunu kavramıştı.. Puşkin için tarih, bugünden uzaklaşma vasıtası değildi. Bilâkis bugü- nü tarih vasıtasile daha iyi anlamağa çalışıyordu. Zamanında- ki köylü isyanlarını sebeplerini araştırırken Pugaçef isyanı- nın tarihini, bunun icin, öğrenmeğe ve tetkik etmeğe lüzum gördü. Günün köylü isyanlarındaki umumi manayı Pugaçef hareketinde keşfetti. Büyük Petro'nun ıslahatında, kendisi- nin birinci Nikola'ya yapmağı tavsiye ettiği şeyleri görmüş- tü. Büyük Petro'nun faaliyetini tetkik etmek Puşkin için a- kademik bir mesele değildi. Bu, zamanın siyasi hâdiselerinin ona yüklediği bir mecburiyetti. Puşkin zamanının sosyal ve politik münasebetlerinin sağlam olmadığına kanidi. Puşkin, toprak köleliği ve mutlakiyet rejimlerinin altında, halkın