31 Aralık 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26

İKTİSADİ VE MALI SAHADA Macit Zeren - Ferit Melen Akıl için yol birdir devalüasyon söylentileri ithalât ile ilgili gözlemler de iç a- çıcı sayılamaz. Bu yılın ortaların- a, daha doğru bir deyimle; Hazi- ran ve Temmuz aylarında yapılan it- alâtın hacmi ve değeri, şimdiye ka- dar yapılanları kat kat aşan, çok yüksek bir seviyeye erişmiştir. İh- racattaki azalma ve ithalâttaki şiş- -enin yarattığı, herkes tarafından ayet iyi bilinen, bazı hastalıklar ardır. Bunlar, dış ticaret ödeme güçlükleri, döviz darlığı ve paranın iş alım gücünün hızla düşmesi gi- bi hastalıklardır. Nitekim, bu yıl temmuz ayındanberi, durmaksızın devalüasyondan söz edilmiştir. Bu söylentiler yersiz değildir. e Devalü- syon, dış ticaretteki olumsuz geliş- menin yarattığı en tabii ihtimaller- den bir tanesidir. Devalüasyon söy- lenti ve ihtimalinin, ihracatın azal- naşı ve ithalâtın artmasındaki ya- nı etkisini bilmeyen iktisatçı yok gibidir. Açıklanan kötü gidişte, bu ihtimâlin Maliye Bakanlarının ağ- ına kadar düşmesinin çok büyük payı olduğu bir gerçektir. AP İktidarı şimdi, denizin bittiği- ni görerek, tedbirler aramak peşin- -edir. Her yıl, kotaların ilânından önce liberasyon listesinden yapılan ithalâtı geçici olarak durdurmanın sık sık başvurulan bir çare olduğu- 26 nu belirtirken, 23 Aralık kararları- nın bundan çok farklı olduğunu ve aralarında hiç bir benzerlik bulun- madığını da ilâve etmek gerekmek- tedir. 23 Aralık kararı, DP hükümet- leri devrinde şikâyetlerin ayyuka çıktığı "özel müsaadeli" bir ithâl re- jimi yaratmak eğilimindedir. Yuka- rıda açıklanan ilgili Bakanlıkla Ti- caret ve Maliye Bakanlıklarının or- taklaşa kararı ile verilecek ithâl müsaadesinin eski, "hususi müsaa- deli ithalât" düzeninden hemen he- men farkı yok gibidir. , Hükümet bu karara varırken, şu iki ihtimali hesap etmiş olabilir. Bi- rincisi, dış ülkelerin bilinen baskısı- na boyun eğerek, belirli oranlarda bir devalüasyona gitmektir» Böyle- ce, AP İktidarının bir türlü kısamı- yacağı ithalât, devalüasyon oranın- da kısılmış olacaktır. Bu ihtimâli kuvvetlendiren (o belirtiler (çoktur. İthalâtçılar, genellikle, yılın son a- yında ithâl talebinde bulunmazlar. Kotanın ilânını beklerken, ithâl ta- leplerini yeni kotalara ouydurmak için, normal bir bekleyiş devresine girerler. Sınırsız ithalât imkânı sa- dece liberasyon listesindeki mallar- da bulunduğu için, ithalâtçıların yı- lın son ayında bile, liberasyon liste- sinden 100 milyon doları aşan bir it- hal talebinde bulunmuş oldukları bilinmektedir. Bu durum, kulağı de- AKİS lik ithalâtçıların, kokusunu aldıkla- rı devalüasyon ihtimalinden önce, çok miktarda ithalât yaparak, deva- lüasyon mekanizmasını lehlerine iş- letmek isteğinden başka türlü izah edilemez. Bir ihtimal daha var Diğer bir ihtimal de, Hükümetin, dış ticaret rejimini değiştirerek, başım alıp gitmekte olan ithalâtı ön- eme düşüncesi olabilir. Bu takdir- de, liberasyon listesindeki mallar ya çok miktarda azaltılır, ya da liberas- yon rejimi tamamen terkedilerek, "hususi müsaadeli" ithal düzeni ku- rulur. Bu yolun, partizanları tatmin bakımından ne güçlü bir mekaniz- ma olduğu, DP iktidarının uygula- maları döneminden çok iyi hatır- lanmaktadır. Fakat, durum ne olursa olsun, karara bir türlü inanmak istemiye- rek hâlâ bir tekzip beklediğini giz- lemeyen eski Ticaret Bakanı Macit Zerenin dediği gibi, "Bu karar, ayni liberasyon listesinden daha önce it- halât yapmış veya izin almış bulu- nanların servetlerini iki vw üç misli artıracaktır." Çünkü, söz ko- nusu malların fiyattan derhal iki veya üç misline fırlamıştır. Nurlu ufuklar edebiyatından bir türlü vazgeçemeyen Demirelin, bu teknik konuda bulacağı yeni izah tarzı, politik literatürümüzü zengin- leştirecek yeni bir örnek olacaktır. Merakla beklenmektedir. Hasan Hüseyin KIZILIRMAK İsteme adresi: BİZİM YAYIN- TAR. Kıbrıs Cad., Okul Sokak 1/B, Kurtuluş — Ankara ve toplumcu kitapçılar (AKİS: 470) 31 Aralık 1966